De noodzakelijkheid eener christelijke logica - pagina 36

26 den staat. Onder de tegenstanders van dezen regeeringsvorm merkt men reeds in oude tijden niet alleen realisten, maar ook democratische subj ectivisten op. Tot laatstgenoemde groep behoort — blijkens het resultaat den laatsten tijd zoowel door de philologie als door het onderzoek der geschiedenis van het recht behaald 28) — ook HERACLITÜS. Bij hem ontbreken nog tal van trekken die het latere subjectivisme eigen zijn. Maar z'n protest tegen het realistische stellingencomplex raakt hier toch reeds alle onderdeelen daarvan. Het realistisch logosbegrip hekelt hij in de scherpste wendingen: „Van den starren logos krijgen de menschen geen snappage èn voordat ze van hem hebben gehoord èn nadat ze dit hebben gedaan. Ontwikkelt zich alles naar dezen logos, dan blijken de menschen onervaren wanneer ze zich wagen aan zulke woorden (epea) en werken als ik ontleed, die alles naar de physis verdeel en verkondig hoe alles zich verhoudt" 29). „Zeker," zoo geeft hij z'n tegenstanders toe, „men moet het gemeenzame volgen" 30). Maar is dit gemeenzame inderdaad de starre logos van de realisten? Daartegen pleit reeds, dat de verdedigers van dezen onderling slaags raken si). Hun strijd laat hem dan ook in hoofdzaak koud, al staat hij wat betreft de erkenning van het individueele aan de zijde der Pythagoreeën 32). De logos, dien hij zelf aanvaardt is dan ook een geheel andere: het is die van den strijd, b.v. op het gebied van den staat, waar de dèmos bij het dreigen van de tyrannis voor de wet dient te strijden „als de stad voor haar muur" 33). Intusschen is de positieve wet slechts de neerslag van een voorloopig compromis: wanneer de strijd herleeft, gaan de bestaande vormen er aan evenals de bouwsels van het kind 34). "Wel is het leven nooit zonder vorm: „physis" en „nomos" staan hier nog niet vijandig tegenover elkaar als

i

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen