MUZIKALE KRONIEK.

VI.

Elias te Amsterdam.

D-eze Kroniek 'behoort te beginnen met een woord van dank aan - den iHeere - en ware vreugde, dat Schó-onderbeék na zijn (ernstige ziekte thans ook dit belangrijke - deel zijner taak: . het leiden de-r Christelijke Oiaitoriumver-eeni-ging te Am'sterdam', weer op zich heeft kbnn-en nemten en het . zoo gelukkig heeft volbriacht. 'S-ympafhiek w, as de kalme wijze, wa-ai'op - dit toegjing'. Er werd geenerlei op-hef van gemaakt - en alle m: enschver; go-ding was verre. Maar allen waren verblij-d, dat Schoonderbeek' weer voor h-en stond. Zijn - directie is veel kalmer dan vroeger. Het - overtollige, - dat toen wel eens hinderde, heeft hij geheel vaarwel gezegd. Alles is nu b-eheerscht - en sober, al zou misschien nèg so-m's eenige inp-efking jhet - effect versterken en den leider sparen. Doch ieder jnensch heeft zoo-zijn eigen ma, nieren, en da.arvan dus niets meer. Maar het zou zeer .ondankbaar zijn, warmeer we - dit voo-r het christelijk tnuziekl-even der hoofdstad zo-o 'belangrijke feit niet allereerst vermfel-dden.

No-g m: oet Sch-o-ond-erbeek zich in acht nemen, zo-odat de volgende luitvoering weer door Cuypers geleid z.al w-ordeh, wien jhet is toevertrouwd. Maar beter, dat Schoonderbeek met halve kracht werkt en nog laaig voor ons gespaard blijft, dan dat hij zich niet ontziet en ons daaro-m ontvalt. Ook zijn dagen zijn in de ha.nd des Heeren; doch wij mogen niet roe-keloo.s ons gedragen en hebben onze levenskracht uit té buiten.

H-et zij hem gegeven, dit nog lang te m'ogen doen en daarin - den H-eere te dienen, uit Wien, door Wien en tot W-ien, alle dingen zijn.

En nu de Elias.

Met een /beetje bezwaard hart zette ik .me neer o-m dien ouden be'kende weer eens te ho-aren. Mendelssohn stierf in 1847, doch het is, alsof 'hij al veel, veel langer geleden stierf, Diat ligt niet aan de jaren maar aan de geestesgesteldheid: Bach b.v. staat veel, veel dichter bij - de moderne m^rziek. In zijn origelwerk vind ik Mend-elssohii w-eer anders; dan spreekt hij me veel m'eer toe; dan is er soms iets van dezen tijd in en altoos iets van alle tijden. D-och in zijn •oriaito-ria gevo-elt ge niet zoo sterk! het classieke en nog minder het kernachtige, dat steeds weer bewondering wekt, omdat het tot het Ihart der zaak doordringt. Ik was dus wel wat bang voor dien (zoo langen) Elias.

Maar ik imoet bekennen, - dat het mte zeer meeviel. Althans gedurende het eerste uur. Daarna begon de spianning langzamerhand te verminderen. Het was - goed, - dat het pauze werd, want het zoete en liefelijke v-erdnaagt toen niet zoo lang achter elkander. Het wordt .alles te - eenvormig en blijft te zeer .aan de oppiervla'k'te. Vo: o-ral - de, som's vrij lange, recitar tieven - gaan vervelen. Het is een buitengewoon moeilij'k'e kunst, een recitatief te schrijven, dat werkelijk iets veiih, a, alt. Bach was daarin de meester bij uitnem-endlh-eid, - doch weinigen - evenaren hem' of kómen hem' - eenigermate nabij. Mendelssohn zeker niet. Ari.a's - en koren 'kan hij schrijven, doch zijn recitatieven kunnen op den du, ur niet bo-eien, o-mdat m-en bij het laanho-oren niet de innerlijkte noo-dzakelijkh-eid gevoelt: zóó moet het zijn, zóó mioet het gezegd 'w-orden. 'Hij do-et er wel veel mlo-èlte voor. Hij wist 'dat natu.urlijk óók wel. Maar het gelukt hem niet, omdat deze taak voor - een genie bijkans te [groot, doch vo-or een ta.lent zeker te zwaar is.

Toch, ik wil - daarmede niet zeggen, dat ook in de recita.tieven van - den Elias som's gee-ri. gelukkig© mom-enten voorkomen.

Daar is , al dadelijk de inzet. Geheel a.fwijkend van de gewoonte - o-pent - dit Oratorium m'et een recitaitief, én - eerst daarna vo-lgt de Ouverture. Een paar 'mooie, - echte prganisten-acco-orden (die ook later voorko-m-en) - — - en E-hais izingt zijn Graivei o-m= hi'et zWare - oordeel - o-ver Israël aan te kondigen. Dat is werkelijk - een vondst. En 'Garo, di-e hbe langfer hbei beter wordt in de laiatste jaren, zong, schitterend'. Voor deze partij kan - mien zich wericélij'k' geen beter solist denken, m'et zooveel gjaven , als hij daarvoor is gesierd - en met zooveel begrip en doorvoelen als hij' ha, ar zingt. En zoo'n Elias draagt het werk. Is die partij niet in orde, dan drukt dat den .ganschen avond; wordt ze naar < i-en eisch Ver'vuld, dan inspireert zij allen - en alles.

Met veel verwe liet Sch-oonderbee'k' dat prachtinstrument: het Concertgeb-ouwo-rkest, de mooie Ouverture vertolken, die - evenals bij de Matthauspassion - onmiddellijk tot het beginkoor leidt. Dat beloofde veel, want, de onmisbare geest bleek' < iuidelijlk ia, anwezig te zijn. Dat is iets ondefinieerb-aars. Soms - ontbreelct.ld-e geest - o-p - een .av1o-n-d: wa; arom ? wie z-al het zeggen Soms is hij er; en alles wordt geïnspireerd en goed. Wie - weet h-eeft dezen .avond de vreugde over .Sc'hoonderbeeFs herstel wel gemaakt, dat allen jhim beste beentje vóór zetten. Intusschen moge inte, in verband daarmede, een kleine opmerking 'vergund zïjn - aan'de alten, in wier nabijheid ik - ditm.aal zat en die ik dus goed kon gadeslaan: all-en intoeten - op - den dirigent letten, niet - alleen - degenen, die in het - eerste gelid staan.

Op de - achterste rijen waren heel wat dames zoo aan haar 'muziek gebonden, dat ze alleen op het aangeven der inzetten letten, doch verder geen dirigent ziagen en zich met de voorsten lieten meedrijven. Nu ik toch hieraan bezig ben, mlag ik tevens dankbaar oonstateeren, niet - de maatslaanders opgemerkt te hebben, waarover ik den vorigen keer iets zeide; en ook, - dat het zitten en o-pstaan al veel beter en regelmiatiger - ging, al 'kan en móet het nog minder hoorbaar gebeuren.

Niet lang daarna werd een hoogtepunt bereikt in No 4, de Aria voor Tenor-solo: „So ihr mich vomi gi'anzem Herzen sucjhet." .Van Tulder, die mij

overigens nimlruer zoiO' in extase brengt als vele anderen, was 'hier zeer goed. En dan dat oddest, met vooral die fijne fluitaccenten! Wat werd dat een melodieus samen rerteederen van wie bet hoorde! Wa, t werd dat een zoeten van God om' Hem te vinden en w: at een weelde van beloften, waarmteda de Heere den mensdi tegenkomt.... Ik schrijf deze Kroniek dagen na de uitvoering', doch het zingt al idien tijd nog in me na, en het was een onvergetelijk' moimient. Zeer goied was ook kort daarop No 8, het Diop^elquartett , , Denn er hat seinen Engten befohten", een m^ooi weefsel van acht uitnemiende stemmen.

Het g, aat niet aan, en het is ook mijn bedoeling niet, zoo het geheele weA te volgen. Ik vertelde maar 't een en lander om te laten zien, waarom' het eerst werkelijk m'eeviel. Thans mogen nog enkele a^anteekeningen volgen.

Di Moorlag, die de sopraanpartij zou zingeh, had al weer pech. Wegens ongesteldheid moest ze zich laten vervangen door m'ej. Brandsma, aan wie deze partij uitnemend is toevertrouwd. Suze Luger was weer de alt en plaatst zich hoe langer hoe meer op den eersten rang. Niet alleen z-ij, doch ook' de sopraan waren behoorlijk gekleed; de ergernis van de Max-Bruch-uitvoering was nu gelukkig vermeden. Bijzonder boeide mij de inanier, waarop mej. Brandsma in jhet voor een goede voordracht waarlijk! niet gemakkelijke duet No 8 de Wittwe zong. Indien daar niet elk woord doorvoeld is, wordt het een buitengewoon vervelende séance; maar zij droeg de muziek. Het ging haar evenals later Caro bij het overbekende „Es ist genug" (No 26). Wanneer dat niet zeldzaam goed gezongen wordt, wekt het bijkans een afkeer. Maar Caro was geïnspireerd, en zoo werd [het weer een 'hoogtepunt; niet het minst ook door de voortreffelijke mjanier, waarop Meerloo hem met zijn cello secondeerde. Mendelssohn wist soms zeer goed van het orkest gebruik te 'maken! Ook aan het koper heeft hij soms een zeer dankbare partij gegeven en het was superieur.' Na liet engelen-terzett (No 28) moest ik' weg. Het was !mij niet licht, niet teer igenoeg; het kwam! niet uit een , andere wereld.

Van de koren noem ik nog No '22: Fürchte dich nicht", dat met zeer veel entrain werd gezongen. Zulke dingen kón Mendelssohn. Maar het geroep tot den Baal (No 11—13) is niets voor hem. Dat is, ook al doen de koristen nog zoo hun best, niet heidensch genoeg. Daarin vindt ge slechts surrogaat-hartstocht, en die is nog erger dan surrogiaatthee uit den distributie tijd.

De C. O. V. (had een voortreffelijk'en avond. En niet zonder succes gaat ze nu ook doubleeren: tweei avonden na elkander dezellde nitvoering, omdat men op 'één avond de mtenschen zelfs in het Concertgebouw niet bergen kan. Ik zou echter den ra.ad geven, dien tweeden avond b.v. een wedk' later te geven. Het lijkt me te inspannend voor leiïder en medewerkenden, drie avonden achtereen (repetitie, eerste en tweede luitvoering) hetzelfde werk' te miaKen.

P. S. In een dagblad las ik dit bericht:

„Uit Weenen: Zondag a.s. wordt onder leiding van Paul von Klenau de Matthiius-Passion gegevsn zonder co'upures. Het eerste deel begint om vier uur, liet tweede om half acht. Alle plaatsen voor deze uitvoering zijn reeds verkocht."

Zou Schoonderbeek daaruit niet moed kunnen putten om ook eens een poging aan te wenden met zijn. Bachvereeniging (natuurlijk' niet op Zondag') voor een volledige Matthaus-Passion ? Er zijn scihatten in, die mten nooit bewondert omdat ze tot de gebruikelijke coupures behooren. Dia, t is toch zoo jamimer. En op Goeden Vrijdag zou het toch wel kunnicn, het (gehoor tweemlaal te krijgen. Ik beveel het denkbeeld hem' nogimaals vriendelijk en ernstig jaan. Moge de Bachvereeniging onder zijn bezielende leiding daartoe spioedig komfen: de Bachgemeente (o^m op zijn Duitsch ta spreken) zal dankbiaar er voor zijn!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen