Sociale Vrede.

II.

In het eerste artikel is het begrip maatschappij besproken, en zijn uit deze beschouwing conclusies getrokken ten opzichte van den socialen vrede.

Wat verstaan wij onder socialen vrede?

Wat verstaan wij onder socialen vrede? Die vraag is niet overbodig, omdat in den tegen-• woordigen tijd vrede dikwijls verward wordt met gelijkheid. Men acht vrede-maken en het uitwisschen der grenzen identisch. Men meent geen vrede te kunnen bereiken dan door een streng doorgevoerd nivelleeringsproces, en zoo droomt men tot den wereldvrede te kunnen komen, door de nationale muren af te breken; zoo propageer! men een réligieusen vrede tusschen alle christenen door de vroomheid van de synthese en een christendom boven geloofsverdeeldheid, en zoo grijpt men naar socialen vrede in den weg van maatschappelij'ke gelijkheid, waarin allen op hetzelfde niveau staan, en het levensveld in een effen vlak veld veranderd is.

Deze vredesgedachte is valsch.

Vrede is niet, dat alles vlak gemaakt is.

De ware vrede eisch't geen uitvlakken van de grenslijnen.

Daarmede is, zooals wij een vorigen keer zagen, het begrip-maatschappij, het wezen van de maatschapjjij als weiüplaats des levens in lijnrechten strijd, maar daarmede botst ook het begrip-v r e d e. Want vrede is, in den sch'riftuurlij'k'en zin van het woord, nimmer de aanduiding van een wereld vol eentonige gelijkheden, maai-hij bestaat hierin,

dat in de ongelijkheid de verhoudingen harmonisch zijn, en er tusschen het van elkander verschillende samen stemming gevonden wordt. Het beeld van een snarenspel kan dit duidelijk maken. Bij zulk een muziekinstrument is de vrede niet hierin gelegen, dat alle snaren denzelfden klank doen hooren. Het melodieuse van het geluid komt niet hieruit voort, dat er preciese gelijkheid van toon en intonatie is, niaiar alle snaren moeten op haai eigen toon gespannen wezen, en dan harmonisch, op evenredig maatgeluid getokkeld worden. Dan is er echte, zuivere muziek' mogelijk, en dan kan de harp zich aan het orgel paren.

Deze opvatting vindt steun in de Schrift. In den morgen der schepping is er enkel vrede. Dan heerscht in deze wereld de vrede van Gods sabba.t.

Hij heeft alles gescha.pen, en ziet, het was zeer goed, en hoe heeft Hij alle dingen geformeerd? Niet in starre eenvormigheid en ongebroken gelijkheid. Indien zoo de wereld gemaakt was, zou Gods werk geen scheppen zijn geweest. Dan was het machinaal werk, want de machine fabriceert duizendmalen hetzelfde, en waar wij in het leven machinaal te werk gaan, leveren we niets dan copieën en doodsche eenvormigheden. Het geschapene is ongelijk. Geen twee bladeren aan een boom zijn precies hetzelfde. Geen twee menschen zijn identiek. Geen twee zielen vertoonen precies hetzelfde beeld, en er is geen eigen leven, waiar men er naar streeft een afdruk van een ander te zijn. God, de opperste Bouwheer en Kunstenaar, schept een wereld vol variatie en afwisseling, en in die verscheidenheid schuilt juist de schoonheid van Zijn werk.

Maar.... dit is niet de eenige factor, die de schoonheid vormt.

In die wereld der ongelijkheid heerscht ook volkomen harmonie.

Alle verhoudingen zijn oorspronkelijk in thans niet gekende samenstemming, en in die eenheid in de verscheidenheid ligt 't scheppingsschoon. Die eenheid is de vrede. Een vrede, dien we niet alleen vinden onder de onbezielde creaturen, maar vooral in het menschenleven. "Daarin is de eenheid tusschen man en vrouw, de twee ongelijken, die elk een deel van het beeld Gods vertoonen. Daarin is de eenheid tusschen God en mensch, de hoogste vrede, welke op aarde te vinden is. Welnu in dien vrede ligt het centrum en geheim van allen vrede. Die vrede is het middelpunt, waarin alle draden samenkomen. Met dien vrede staat of valt de harmonie der verhoudingen in geheel de wereld, en in deze samenstemming zien we het duidelijkst, dat waarachtige vrede geen gelijkheid is. Hier is immers de grootsche ongelijkheid. Hier is de afstand tusschen Schepper en schepsel. Hier is de verhevenheid van den eeuwigen God boven den nietigen mensch, maar toch is er vrede, omdait er harmonie is in de verhoudingen, en de menschl recht staa.t tegenover zijn God. Die vrede nu vindt zijn terrein in het hart. Hij ligt vast in de ziel. Zij is de sleutel tot allen Vrede en alle geluk', dat zijn centrum heeft in het menschenhart.

Zóó komt de sociale vrede in steeds scherper licht te staan.

Reeds het wezen der• maa.tschappij bande alle valsche gelijkheid uit, en hierin werkt het karakter van den waren vrede ten volle mee. Wie vrede zou willen bewerken door alle hoogten te slechten en - alle dalen te vullen; wie den vrede zodkt door alles glad te scheren, bereikt zijn doel nimmer, en dit is dan ook de, oorzaak van het fiasco, dat de revolutiegedachte lijdt. Zij wil vrede door gelijkheid of beter valsohe'gelijkheid. Zij wil niet weten van het bestel Gods, dat onderscheid maakt, ol anders uitgedrukt, zij verwerpt alle verkiezing. „Vandaar, zoo heeft Dr Kuyper gezegd in „De Troost der eeuwige verkiezing", zijn streven om met de schaaf der eenvormigheid alle leven gelijk' te maken. Vandaar dat tooverwoord van „gelijkheid" in zijn banier. Vandaar dat onverbiddelijk hellen naar het socialisme, welks aard juist is, zoolang het leven te persen, tot alle onevenheid verdwijnt. Elk' moet evenveel recht, elk moet evenveel macht hebben. Het gezamenlijk bezit moet onder allen gelijkelijk verdeeld. Zelfs de geestesgaven moeten bij allen gelijk worden, de middelmatigheid ten troon verheven, ja jiet is reeds uitgesproken, dat de mensch niet te veel mag weten, want dat die meerder wetenschap' van den één eene beleediging voor den ander zou zijn! En dat is geen scherts, daartoe moet het komen. Alleen langs die lijn zich voortbewegend, blijft dat streven zich zelf gelijk. Eerst zoo da; f gelukt is, verdwijnt de schaduw der verkiezing uit dit aardsche leven. En dan natuurlijk kan ook de hemel volgen. Door een „zaliging aller zielen" wordt dan ook daarboven alles gelijk gemaakt, en men verliest zich in droomen, hoe men van deze dwaalstar naar een andere planeet verhuizen zal, om, van sport tot sport steeds verdef klimmend, al hooger op de ladder der volmaking te stijgen." (blz. 14).

Doch zóó is er, ook op sociaal terrein, geen vrede.

De vrede bestaat hierin, dat de verhoudingen harmonisch zijn, en in de werk'plaats des levens alles zich harmonisch ontwikkelen kan. Hierin ligt ook de synthese tusschen aristocratie en democra, tie. De ware aristocratie is, dat de besten, d.i. de aristocraten van den geest, de aristocraten van kennis en kunde, de aristocraten bovenal van het hart regeeren, en de ware democratie bestaat hierin, dat, neen niet één klasse overh'eerscht, niet om een groep' alles draait, niet het belang van enkelen gediend wordt, doch in de maatschappij en in het volksleven alle geledingen, alle groepen zich evenredig kunnen ontwikkelen, en elke klasse tot haar recht kome in de plaats, die God haar gaf. Deelt men dit standpunt niet, er is geen ware vrede mogelijk, en Ide rust, die men beoogt, is de triomf van het eene deel ten koste van het andere. Daartegen hebben wij als christenen ons met alle kracht te verzetten. Wij moeten strijden voor de evenredige ontplooiing van alle krachten. Wij zullen, bij het licht van Gods Woord, zoeken naar het evenwicht in alle verhoudingen. Daarom knnnen op de basis van het christelijk ideaal de patroons niet apart gaan staan, of de arbeiders een eigen phalanx vormen, maar behooren deze twee de handen ineen te sla, an en samen te strijden. Toenadering is de eerste eisch in de worsteling voor het herstel van den socialen vrede.

K. D.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen