De Gebrandmerkte Predikanten.

Men schreef mij wel eens, dat de ontstellende onkunde in den kring van onze vroegere broeders e'a zusters herhaEildelijk aan den dag komt in het feit, dat zij het feit van de massa-executie eenvoudig ontkennen ^of trachten te verkleinen.

Nu is de kerkscheiuing niet eerst een feit geworden, doordat ambtsdragers werden geschorst en afgezet. De scheur werd in het'lichaam van Christus gedreven door de nieuwe, onschriftuiurlijke wetten, die met tyranniek geweld door de synode in het kerkleven werden ingevoerd en doorgevoerd. Maar terwille van ons „spreken in dp poort" lijkt het mij goed, hier alvast een aantal namen te publiceeren van predikanten, die men op grond van de synodale verordeningen de ambtsbediening tijdelijk of voor goed heeft durven ontnemen. Ik beschik thans over gegevens betreffende de volgende predikanten en hoogleeraren die geschorst en/of afgezet zijn:

K. Schilder, S. Greijdanus, A. v. d. Ziel, D. van Dijk, P. Deddens, P. K. Keizer, C. H. Lindeboom, C. Vonk, L. J. Goris, J. v. d. Schaft, W. Scheele, A. Veldman, B. A. Bos, K. Doornbos, J. v. d. Wielen, G. v. Rongen, J. Smelik, F. Boonstra, L. L. v. d. Vliet, G. • Th. Koopman, C. Stam, G. Visée, J. van Nieuwkoop, F. van Dijk, A. Kuiper, J. Waagmeester, E. T. v. d. Born, B. Holwerda, A. Hordijk, O. W. Bouwsma, W. Verwoerd, F. de Vries, W. G. Visser, D. K. Wielenga, L. Doekes, H. J. Jager, H. J. Meijerink, iC. v. d. Waal (de laatsten na de invoering van de vervapgingsformule).

In deze lijst ontbreken enkele namen, bij gebrek aan volledige gegevens. Ook maak ik er op attent, dat sommige predikanten niet eens , , in den kerkelijken weg" zijn gevonnisd. Men „constateerde" eenvoudig, dat zij niet meer tot de Gereformeerde Kerken behoorden.

rriASSA-executie.

We gaan weer verder met het „getrouw verhaal" van een aantal banvonnissen, zooals die op instigatie van de Generale Synode in 1944; en daarna zijn geveld in de kerk des Heeren over trouwe, gereformeerde ambtsdragers, die hun Koning alleen met een goede consciëntie wilden dienen.

We laten eenvoudig maar het woord aan de vergadering, die een dergelijk schandvonnis durfde uitspreken en uitvoeren. Men kan nooit beter doen dan iemand herinneren aan zijn eigen woorden.

Een zeldzaam staaltje van massa-executie is vertoond in de classis Groningen (vgl. wat wij vroeger publiceerden over de kerk te Kampen). Daar werden op eenmaal 51 ouderlingen en een predikant geschorst.

Lees het vonnis (in het oorspronkelijke volgt achter de namen der geschorsten ook hun adres, ik laat dat hier weg):

„De classis Groningen dfer Gtereformeerde Kerken, in vergadering bijeen op Maandag 25 Sept. 1944 in de Zuiderkerk te Groningen,

kennis genomen hebbende van een schrijven van den Raad, der Geref. Kerk te Hoogkerk, waarin deze zich beklaagt over het feit dat de Kerkeraad van Groningen bij meerderheid van stemmen geweigerd heeft op eenigerlei wijze afkeuring uit te spreken over het optreden van ds D'. van Dijk in een kerkdienst der schismatieke kerk te Hoogkerk op Zondag 17 Sept. j.l.;

eonstateerende, dat de broeders, die hun eigen stem hebben uitgebracht tegen die afkeuring, zich daardoor mede schuldig gemaakt hebben aan de zonde van openbare scheurmaking;

besluit:

Ie. op grond van artt. 79 en 80 D.K.O. de 52 ambtsdragers die zich schuldig gepiaakt hebben, te weten de broeders:

I. Boersma, A. H. Veening, F. Bakker, A. Hoven, H. Jonkman, A. v. Eerden, J. Modderman, H. A. V. d. Munnik, L. Klamer, W. Bontkes, A. Heins, W. G. Beeftink, E. Stuurwold, A. Zijlstra, Joh. Buiten, R. V. d. Wal, A. V. Deursen, , ds A. v. d. Ziel, W. Meijer, J. v. d. Zee, K. van Huizen, F J. Bijzet, J. Fleurke, J. Lenting, G. Kampinga, R. v. d. Meer, K. Fielstra, J. Bos, H. Urbach, K. Hogendorf, G. B^oerema; H. W. Timmer, J. Valk, K. v. Dam, A. Pol, H. de Vries, E. Renkema, P. Niemeijer, H. Bulthuis, L Zetstra, J. Hendriks, A. Thijs, H. Pot, J. Boven, G. de Jong, J. Huisman, J. Veldkamp, L. P. Laning, P. v. d. Laan, K. Dijkstra, I. v. d. Noord, K. Hofsteenge

in hunne diensten te schorsen tot 26 October a.s. met. de bepaling, dat, indien de classis Groningen dan nog niet zal zijn samengekomen, die schorsing • verlengd wordt tot op de e.v. vergadering der classis;

2e. van dit besluit kennis te geven aan:

a. de hierboven genoemde broeders,

b. den Kerkeraad van Groningen,

c. en voorzoover ds A. van der Ziel betreft, éan al de classes der Gereformeerde Kerken in Nederland".

Let hier op het tyrannieke systeem, herinnerend aan de Diuitschfe methoden. Waarom heeten deze broeders „scheurmakers" ? Omdat ze op een bepaald moment geweigerd hebben, hun stem te geven aan een voorgestelde, uitspraak van afkeuring! Men kan bezwaar hebben tegen de woprdkeus van een voorstel en daarom tegensterrimen, ook al is men het met de strekking eens. Maar ook dat mocht niet: het dol geworden synodale beest sloeg meedoQgenloos met zijn klauw naar allen, die op een bepaald moment hun medewerking aan dit systeem van hiërarchie vooralsnog niet konden geven. En het besluit werd genomen, zonder dat men zelfs de namen der beklaagden had opgesomd! Eerst toen iemand uit de vergadering vroeg: wie zijn eigenlijk die tegenstemmers? werden, de namen alsnog voorgelezen. Hier was de gedachte van christelijke, gereformeerde tucht wel volkomen zoek.

Een gelijkluidend schrijven als het bovenstaande werd voorts gezonden aan ds D. van Dijk, den „hoofdschuldige"; hij had het namelijk gewaagd, een stichtelijk woord te spreken in de vrijgemaakte kerk te Hoogkerk. Ook ds P. K. Keizer werd tegelijk voor drie maanden geschorst, omdat hij bij deze „strafbare" daad van ds Van Dijk zonder protest was tegenwoordig geweest. En ds P. Deddens, die de boven bedoelde kerkeraadsvergadering niet had bijgewoond, maar achteraf eveneens verklaarde, de gevraagde afkeuring niet te willen uitspreken, werd twee dagen later ook geschorst. Het getal der gevonnisten was daarmee gestegen tot 55.

Nadat de trouw gebleven kerkeraadsleden als vrijgemaakte kerkeraad hadden vergaderd, ontvingen de geschorste predikanten het volgende schrijven:

„De Classis Groningen der Gereformeerde Kerken in Nederland, in vergadering bijeen op Donderdag 16 November 1944 te Groningen,

kennis genomen hebbende van een instructie van de Geref. Kerk van Groningen, inhoudende mededeeling, dat de predikanten P. DIeddens, D. van Dijk, P. K. Keizer en A. v. d. Ziel met anderen zich geconstitueerd hebben als de zich noemende Kerkeraad van de Geref. Kerk van Groningen;

gehoord de toelichting van den Kerkeraad daarop en gehoord de Deputaten ad art. 49 D.K.O.; met groote droefheid constateerende, dat deze broeders zich hiermede hebben onttrokken aan het opzicht van den wettigen Kerkeraad der Gereformeerde Kerk en zich hebben onttrokken • aan het verband van de Geref. Kerken in Nederland; en verklaart, dat zij mitsdien vervallen zijn van de rechten van dat ambt';

en besluit hiervan mededeeling te doen aan de predikanten P. Deddens, D. van Dijk, P. K. Keizer én A. van der Ziel, den Kerkeraad der Geref. Kerk van Groningen en de Classes der Geref. Kerken in Nederland".

Terwijl daarna alle tevoren geschorste ambtsdragers een kennisgeving ontvingen van den synodalen kerkeraad:

„Geachte Broeder,

Dte Kerkeraad der Gereformeerde Kerk te Groningen heeft, gehoord het over U uitgebrachte rapport, ip zijn vergadering van 18 Dec. j.l. geconstateerd, dat U zich metterdaad aan zijn opzicht en tucht hebt onttrokken. Hij ziet zich derhalve genoodzaakt met diep leedwezen te verklaren, dat U opgehouden hebt ambtsdrager en lid te zijn van de Gereformeerde Kerk alhier.

Aan deze droevige mededeeling willen wij echter nog een ernstig woord van vermaan toevoegen. U hebt kerkelijk een weg bewandeld, die U diep schuldig stelt voor den Heere, omdat U het lichaam van Christus hebt helpen verscheuren. Van dezen weg roepen wij U met allen aandrang terug, opdat de breuk, die in ons kerkelijk leven geslagen werd, in 's Heeren gunst moge worden geheeld.

Van deze beslissing' zal de Kerkeraad D.V. op 7 Januari a.s. aan de Gemeente kennis geven, tenzij U vóór dien datum blijk mocht hebben gegeven, dat U tot de gemeenschap van onze Kerk wilt terugkeeren".

We zullen maar weer niet ingaan op de bizonderheden van deze stukken, al kost het moeite dit na te laten. We constateeren alleen in deze stukken de aanleiding en de motiveering van het vonnis. Elk spoor van kerkelijk zelfonderzoek over de vraag, wie de breuk in het lichaam van Christus hier sloeg, ont­ breekt volkomen.

L. DOEKES.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen