PERSSCHOUW

Zuid-Afrika—refugium voor Dr H. W. V. d. Vaart Smit?

„Strijdend Nederland" schrijft:

Tot de politieke delinquenten, die hun vrijheid nog niet hebben herkregen, behoort dr H. W. van der Vaart Smit, vroeger predikant bij de Geref. Kerken, onder meer bekend geworden als directeur van het Nederlands Christelijk Persbureau en in de bezetting hoofd van liet A.N.P. Dr Van der Vaart Smit is gedetineerd in de gevangenis aan de Amstelveeuseweg te Amsterdam, maar als zovele handlangers van de Duitsers is liij van zijn onscliuld volkomen overtuigd en thans doet hij zelfs al moeite om straks naar Zuid-Afrika te emigreren.

In het nummer van 12 December 1947 van „Die Vader-, land, Die Enigste Onafhankelike Afrikaanse Dagblad" vonden wij in de „Vraag en Antwoord"-rubriek het volgende nierkwaardige stukje onder de titel „Wie kan help? ", dat wij onze lezers niet mogen ontliouden:

„Dr H. W. van der Vaart Smit, geboren op 20 Januarie 1888' en dus bijna 60 jaar oud, is sedert Mei 1945 'n politieke gedetineerde in Holland. Hij skryf aan ons hy meen dat hy sy onskuld wel sal bewys, maar al wordt hy vrygespréek van samenwerking met die Duitsers, sal hy toch liever na Suid-Afrika .verhuis, né, wat hy die afgelope jare deurgemaak het.

Medewerker van die groot Nederlajidse blaale, het hy jarelank die onderwyshoofdartikels vir „De Standaard" vir Dr H. Colijn geskryf. Hy is eenlopend en gesond, en sie nie soseer op die vergoeding cle — als iemand hom met 'n geskikte betrekking in ons land kan bied ^waarin hij rustig kan werk. Hy sal bly wees as zo iemand dan aan hom wil skryf op het adrel-^ van sy suster, Mej. A. Smit, hoofd burgerskool Jan van Scorelstraat 80, Utrecht, Nederland".

Wij kunnen best begrijpen, dat dr Van der Vaart Smit, ais hij vrijkomt — en wie komt er tegenwoordig niet vrij ? — liever uit ons vaderland weg wil. Toch zijn de door hem naar Zd.-Afrika doorgegeven inlichtingen verre van volledig. Mlsschieü kunnen wij zijn nieuwe vaderland met enkele aanvullingen dienen, voegt de Rott. er aan toe.

Beginnen wij met een en ander van betrekkelijk onschuldige aard. Zo had bijv. kunnen worden vermeld, hoe hij als predikant van 's-Graveland — toen nog Dr H. W. Smit geheten — in de „Kantstudiën" een artikel schreef over de filosoof R. H. Lotse, waarhjj hij zichzelf in alle nederigheid bij de Duitsers introduceerde ais de vertegenwoordiger in Nederland van de Lotese filosofie.

Toen dit artikel ia 't Nederlands vertaald verscheen In. het „Noord-Hollands Kerkblad", ging alom een homerisch gelach op.

Al wat minder onschuldig, was de' medewerking, die dr Van der Vaart Smit jare®ang verleende aan de N.R.C., in .welk blad hij, toen zelf nog predikant bij de Geref. Kerken geregeld onder Kerknieuws zijn aanvallen op die Kerken richtte-onder het hoofd „Men schrijft ons van Geref. zijde". Toen bekend begon te worden, dat hij de schrijver was, had hij tegelijk de bijnaam van „Geref.

zijde-worm" te pakken.

Maar bepaald niet onschuldig was hetgeen dr Van der Vaart Smit tijdens de bezetting uitspookte. Nadat hij

vlak voor de oorlog reeds een brochure had geschreven orer de Kerkstrijd In Duitsland, waarbij hij de geloofsvervolgingen onder Hitler vergoelijkte en verdedigde, liep hij na de inval van de v^'and terstond met pak en zak naar de Duitsers over.

Hij werd toen hoofdredacteur van een „kerkelijk" blad, waarin hij het nationaal-soclalisme propageerde en vurig hoopte de eerzuchtige man secretaris-generaal van het departement van Onderwijs en later zelfs, onder bescherming van de Duitsers, minister van Onderwijs te worden! Zijn radiopraatjes en zijn redevoeringen voor de verschillende comité's van , .Evangelie en Volk" — een nationaal-socialistische mantelorganisatie — waren berucht.

Wat dacht U van de volgende zin uit zijn radiorede van 17 Januari '41 ? : „Wij vinden in de nieuwe revolutie, die thans Europa en de wereld in beweging brengt, het grote herstel en de alomvattende wedergeboorte". Het was geen wonder, dat deze man onder de Duitsers een leidende functie kreeg brj het A.N.P.

Het was ook geen wonder, dat deze man zich in de Geref. Kerken al minder thuis gevoelde. In October 1940 schreef hij dan ook, dat hij zich met de besluiten van deze Kerken tegen het nationaal-socialisme niet kon verenigen en dat hij niet langer als predikant en als lid van een Gereformeerde Kerk wenste beschouwd te worden.

Wij doen er verder het zwijgen toe, maar wij begrijpen, dat dr Van der Vaart Smit, als hij vrijkomt, liever naar Zuid-Afrika wil uitwijken, want hij wordt in Nederland moeilijk meer gewaardeerd. Maar zal hij in Zuld-Afrika welkom zijn?

Eerst echter zal dr Van der Vaart Smit zich nog voor, enkele instanties hebben te verantwoorden. Straks moet hij terechtstaan voor de Perszuivering, De verwachting is, dat deze procedure weinig nieuws meer zal opleveren. Maar men vermoedt, dat zijn procedure voor de bijzondere rechtspleging, hetzij het Bijzonder Gerechtshof, hetzij het Tribimaal niet zo vlot zal verlopen en dat hem daar tamelijk ernstige feiten ten laste zullen worden gelegd.

Het kon best zijn, dat Zuld-Afrika nog even geduld zal moeten oefenen.

We zullen ook maar verder stil zijn en eens kijken, hoe aan dezen man de belofte van Radio-Oranje-Londen („snel en streng recht doen") wordt vervuld.

Overigens is die correspondentie-mogelijkheid op­ merkelijk.

Weer een biecht van dr Grosheide.

Dr F. W.^ Grosheide heeft weer eens gebiecht. Ik las daarvan in „In de Waagschaal". Dit blad schrijft:

In „Belijden en Beleven", een weekblad der Gereformeerden, schrijft prof. Groshelde met het oog op de zendingssynode der Geref. Kerken:

Veel te weinig wordt in onze kerk beseft, voor welke ontzaggelijke moeilijkheden onze Generale Synode staat bij de behandeling der Zendtngszaken. Een veertig jaar geleden schreef de Gouverneur-Generaal Idenburg een brief aan de toenmalige Soesoehoenan van Soerakarta, om hem er opmerkzaam op te maken, dat het wel goed zou zijn, Indien hij aan de zending in zijn gebied geen moeilijkheden in de weg legde. Onmiddellijk ging Solo open. Indien thans 'n Europeaan een dergelijke brief aan een Javaanse autoriteit schreef, zou die brief zeker door de Javaan naast zich worden neergelegd, misschien zelfs met hoongelach ontvangen. De Javaan verdraagt niet meer, dat hij ook maar in enig opzicht als een tweederangsmens wordt beschouwd en daarmee heeft de zending te rekenen.

Wij zijn gewoon te spreken van onze zending, ons zendingsterrein, onze verantwoordelijkheid. Dat bedoelen we heel goed. De Javaan hoort in dergelijke uitdrukkingen de Europeaan zijn meerderheid uitspreken en doet de deur op slot. We moeten deze dingen goed bezien. Als koloniale mogendheid was Nederland zeer zeker verplicht niet alleen voor de stoffelijke, doch ook voor de geestelijke belangen der Javanen te zorgen. Die roeping heeft Nederland slechts zeer ten dele en in leder geval gebrekkig vervuld. Doch er kan een tijd komen en die Is gekomen, dat de Javaan zegt: zeer bedankt, maar voortaan zullen we zelf zorgen. En die tijd is gekomen, dus moet Nederland wijken, hoe moeilijk ons dat ook zal vallen. De tijd is gekomen, dat wij niet meer kunnen zeggen, dat men het op Java niet alleen af kan, doch dat Java zelf wil uitmaken, wat het zelf kan en waarbij het hulp nodig heeft.

Daar komen nog moeilijkhe4en van geheel andere aard bij. Een volkomen deskundige verzekerde ons onlangs, dat de instandhouding van een behoorlijk hospitaal, gezien de totaal veranderde omstandigheden, een millioen gulden per jaar zou kosten. Er is geen sprake van, dat de Gereformeerde Kerkgu een dergelijk bedrag bijeen zouden kunnen brengen. Wij kunnen niet doen, wat we zouden willen doen.

Daar staat nu de Synode. Onze zendingsmensen, die op Java zijn geweest, die het oude en het nieuwe Java kennen, geven haar raad. Maar dat is een raad, waar de meerderheid van de leden der Gereformeerde Kerken niet aan wil. En daar moet de Synode tussen door. We willen gaarne op Java blijven arbeiden. We willen liefst niet naar een ander zendingsterrein omzien, waar de omstandigheden wellicht thans nog enigermate — hoe lang zal dat nog duren? — anders zijn. Maar als we op Java willen blijven arbeiden, is dat alleen mogelijk, als we rekening houden met de toestand gelijk die thans op Java is. Doen we dat niet, dan heeft de zending der Gereformeerde Kerken op Java geen toekomst meer.

Het element der „biecht" zit in de woorden: „daar moet de synode tussc'hen door". Dat is precies wat wij zeiden inzake de „leiding" van Dr Ridderbos. Men vond ons woord dienaangaande „nog al scherp". Maar Grosheide zegt 't zelf?

Hier wordt niet meer — tegenover KERK (!) menschen recht gedaan, maar voor feiten gebukt. BELANGEN-politiek. Tegenover ons. En tegenover Javanen.

Alleen „De Strijdende Kerk" (Toornvliet) biecht nooit. Die weet maar één ding: 'tis allemaal zegen. Grosheide zweert: we moeten er door. Toornvliet jubelt: we mogen er langs, dank zij de genade des Heeren.

K. S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen