Op verstrooidenreis

Ook kerkelijk stond het te Makassar er in 1949, anders voor dan twee jaar terug. In bepaald opzicht . beter. In ander opzicht-slechter. Wat het laatste betreft: de groote meerderheid der zgn. „protestanten" was consequent verder gegaan op den weg van vals oecumenisch samenwerken. Over de situatie, zooals die in 1947 was, heb ik destijds wat verteld in mijn reisverslagen, die verschenen zijn in de Groningsche Kerkbode. De hoofdzaak ervan wil ik nog even memoreeren.

Er was dan in 1947 een groep van ongeveer 80 synodocratische gebondenen, leden van de gebonden gemeenschap te Soerabaja. Deze 80 vormden een kring, welker zaken werden behartigd door een kringbestuur. Dit bestuur was door twee zijner leden vertegenwoordigd in den kerkeraad van de Protestantsche Kerk te Makassar. Tot op den huldigen dag heeft die kerk geen belijdenis en is in die kerk zonder iheer ieder tot het avondmaal gerechtigd, die niet Roomsch is, of te wel niet tot de Joodsche synagoge behoort. Omgekeerd had de kerkeraad van de Protestantsche Kerk te Makassar zijn vertegenwoordigers in het kringbestuur van vorengenoem.den kring. Beurtelings werden er diensten gehouden, belegd door den Protestantschen Kerkeraad en het kringbestuur.

Wederzijdsche vertegenwoordigers in eikaars colleges namen tijdens die diensten mede plaats in de ouderlingenbank.

Het avondmaal werd bij toerbeurt gevierd onder auspiciën van den Protestantschen Kerkeraad en het kringbestuur. Navenant vierden dan de synodalen het avondmaal als gast bij de Protestanten en omgekeerd. Norm voor toelating was: de belijdenis van Christus als Gods Zoon en Verlosser. Op grond daarvan werden vrijzinnigen GEADVISEERD, zich van de avondmaalstafel te onthouden.

Onmiddellijk greep echter het algemeen kerkbestuur van Batavia in. Het wilde zich de normen van de tucht niet laten voorschrijven door dr Bergema, die destijds te Makassar was en voorging in de diensten uitgasinde van den synodalen kring. Geëischt werd, dat óók aan vrijzinnigen ongehinderd toegang tot het avondmaal zou worden verleend. Ds Boer van de Protestantsche Kerk te Makassar, die zich voor bovengenoemde , , tuchtoefening" in den vorm van een advies had laten vinden werd spoedig daarna vervangen door een minder orthodox gezind man.

Voortaan wilden de , , gereformeerden" niet meer gemeenschappelijk avondmaal vieren met de Protestanten. Maar met de gemeenschappelijke kerkdiensten bleef men voortgaan. En aan alle'Venschen van den onder leiding van Ds Oskam gekomen kerkeraad werd door het kringbestuur voldaan.

De volgende gegevens daarover ontleen ik aan mededeelingen van een zuster, die in 1947 niet zoo bar gesticht was & oor mijn bezoek aan Makassar, gezien den oproep tot vrijmaking, die ik ook haar deed hooren, maar nu, in 1949, kwam zeggen, dat ze het gelukkig vond, dat er in Indië nog gereformeerden waren, die tegen het voortgaand kerkbederf hun stem verhieven.

Zoo werd dan door het bestuur van den „gereformeerdenkring" aanvaard:

1. de wijding van een in het kerkgebouw kortelings opgesteld kruiS; annex de wijding van een avondmaalstafel en doopvont, door voor genoemde voorwerpen te knielen.

2. Kerstprediking van een kwartier, na veel liturgie. In die preek geen woord over de vleeschwording' des Woords, maar een dierbare toespraak over den in de kerk opgestelden kerstboom.

3. Bij bediening van een sacrament (ik meen doop) optreden van twee predikanten, die beurtelings geselecteerde gedeelten van het formuliergebed baden.

4. Aanvang van een kerkdienst door minutenlange devote aandacht van den liturg voor het opgestelde kruis, terwijl diens suggestieve blik ook de oogen der kerkgangers naar dat kruis heendringt.

5. Vrijwel alle diensten verloopen in liturgie, onder het motief: het uitspreken van de woorden van de oude kerk is beter op zijn plaats dan het menschenwoord van een predikant, daar toch diens preek zoo, gemakkelijk menschenwoorden brengt in plaats van Gnds Woord.

De inmiddels voor dr Bergema in de plaats gekomen ds V. ^d. Brink, bekend om zijn geruchtmakende brochur.e over de , , Indische kwestie", laat zijn kringleden aan dit alles zonder meer meedoen.

Uit alles blijkt wel, dat het stopzetten van de gemeenschappelijke avondmaalsviering geen werkelijke stap terug is geweest. Als meh aan bovenstaande zijn kerkleden laat, meedoen, waarom dan niet aan een gemeenschappelijke avondmaalsviering? Hier kan alleen maar gesproken worden van een doorloopen op het eenmaal ingeslagen verkeerde, pad.

Inmiddels heeft deze gang van zaken tot gevolg gehad, dat meerderen toch zijn gaan nadenken, en zich zijn gaan afvragen: Maar kan dit zoo wel? Vandaar, dat niet alleen bovenbedoelde zuster die mij van een en ander op de hoogte stelde, de laatste maanden van haar verblijf voortdurend de kerkdiensten van den vrijgemaakt-gereformeerden kring te Makassar bezocht, maar dat dit ook geschiedde door onderscheiden militairen van Hervormden en Synodalen huize. Daarom sprak ik ook van vooruitgang. Het is duidelijk, dat ik daar niet alleen mee bedoel, dat er in 1949 meei' vrijgemaakten te Makassar waren dan in 1947. Dat wordt wél mee bedoeld, en het is zeker een rijkdom geweest, dat broeder Pronk op die manier uit zijn totale isolement werd verlost. - Maar rijker was toch nog, dat God de oogen van onderscheiden mensehen heeft willen openen voor bovengesignaleerd obscure kerkbederf. Verscheidenen waren van deze uitv/assen toch geschrokken. En toen gaf de Heere een rijke gelegenheid om heel concreet te spreken over , , ware" en „valsche" kerk, en om erop te wijzen, dat het wel al veel is als men van de uitwassen schrikt, maar dat het toch nog veel meer is, als men gaat zien den fundamenteelen afval waarvan die uitwassen alleen maar het uiteindelijk onvermijdelijk voortbrengsel zijn. Daar in Makassar wilden toen weer met vrijgemaakte jongens en met een „vrijgemaakten dominé" praten mannen, die 'in Holland door ouders en predikant kopschuw waren gemaakt voor die alles kapot makende vrijgemaakten, en die daarom voorheen elk gesprek over de kerk met vrijgemaakten hadden gemeden. Ik weet niet of er van die jongens in Makassar zich blijvend gevoegd hebben bij het juiste kerkadres ook na hun repatrieering. Ik weet wél, dat er daar onderscheidenen niet alleen de kerkdiensten maar ook de catechisaties bezochten en zich allen lieten vinden voor een gesprek onder vier oogen met ondergeteekende. Ik heb daar heel wat keertjes catechisatie kunnen geven over de geschiedenis van de vrijmaking in Nederland en wat God de Heere in zijn ontferming daardoor aan zijn kerk weer heeft willen schenken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen