VU Magazine 1974 - pagina 371

Kritiek op de kritische theorie door dr. J. Klapwyk en drs. S. Griffioen

van de Padagogische Hochschule te Munster. Een man van middelbare leeftijd (47 jaar), gedrongen gestalte, enthousiast over zijn werk, maar (mèt de neomarxisten!) vervuld van zorg dat onze maatschappij, ook na Auschwitz wellicht op weg is naar nieuwe vormen van onmenselijkheid en onvoorstelbare barbaarsheden. Er ontspon zich het volgende gesprek. Klapwijk: Bent u reeds lang lid van de Marxisme Commissie van de Evangelische Studiengemeinschaft? Sihtis het begin van de zestiger jaren heb ik aan het werk van deze commissie zeer intensief deelgenomen, maar in de laatste jaren heb ik daarvoor helaas weinig gelegenheid gevonden. Griffioen: Kunt u ons een indruk geven van uw ervaringen ?

Aan deze gesprekken hebben alle jaren marxistische filosofen en theoretici uit de zgn. Oostbloklanden deelgenomen, vooral uit Joegoslavië en Tsjechoslowakije. Zij zijn voor alle partijen zeer vruchtbaar geweest en hebben grote verrassingseffecten opgeleverd, die alle partners gedwongen hebben de oordelen die zij in het gesprek meebrachten te corrigeren. Als ik de grondtendens mag aanduiden: het bleek dat de revisionistische (vrijzinnige) koers van het marxisme in de genoemde landen veel radicaler was doorgevoerd dan wij aanvankelijk aannamen. Dit laatste geldt in het bijzonder van de beroemde Praxis-groep uit Joegoslavië: deze filosoHet is denkbaar dat een Marxist het Ruhr-gebied. Iets van deze non-confor- fen bleken de gehele traditionele leer van Marx, Engels en Lenin overboord te hebben ontvankelijker is voor de onopgeef- mistische geest is ook kenmerkend voor de gegooid en slechts de humanistische grondhuidige Rohrmoser, filosoof aan de Padogobare waarheden van het christendom gische Hochschule te Munster en aan de uni- impuls van de jonge Marx te handhaven. Wat dan menig modern christen-theo- versiteit van Keulen. verder opviel was de ongewone openheid van loog uit het westen. Rohrmoser heeft vooral bekendheid gekre- de marxisten voor de filosofische ontwikkegen door een klein boekje uit 1970 'DasElend lingen in de 20e eeuw. der kritischen Theorie', waarin hij het zg. neo- Voor mij persoonlijk was het meest verrasAan het woord is Günther Rohrmoser, mo- marxisme van de 'Frankfurter Schule' (waar- send de ontdekking dat er b.v. in Joegoslavië menteel een van de meest gelezen filosofen aan de namen van Horkheimer, Adorno, een leerstoel voor godsdienst-filosofie bein de Duitse Bondsrepubliek. Nog betrekke- Marcuse, Habermas e.a. verbonden zijn) wijs- staat, die wordt bezet door Bosnjak. Deze lijk jong, heeft hij reeds een omvangrijke lite- gerig doorlicht. Hier stelt hij, dat hun 'kriti- Bosnjak heeft eens in een referaat voor de raire produktie bereikt, waarin èn de westerse sche theorie' niet kritisch genoeg is en dat de Marxisme-commissie gesteld dat in Joegoslacultuur èn de marxistische leerstellingen krisis van de huidige maatschappij radicaler vië de godsdienstfilosofie van de onophefvoorwerp zijn van een uitdagende kritiek. moet worden aangepakt. Hij laat doorsche- baarheid van het religieuze bewustzijn uitZijn manier om de dialoog gaande te hou- meren, dat een radicale ommekeer enerzijds gaat. Dit betekent dat het religieuze besef den . . . afhangt van een vernieuwing van het christe- niet langer als een nog niet opgeheven vorm Op het congres dat van 16-18 oktober aan de lijk geloof, anderzijds (en in samenhang hier- van een verkeerd of vervreemd bewustzijn Vrije Universiteit gehouden zal worden ter mee!) van het herstel van een filosofie van de wordt beschouwd. Misschien mag ik samenvattend stellen dat de richting van het hergelegenheid van het 2de lustrum van de cen- rede. trale interfaculteit onder de titel Vrede met Als reformatorisch denker heeft Rohrmoser oriënteringsproces in de genoemde landen de rede? zal Rohrmoser een van de hoofd- in Duitsland vaak een eigen weg moeten gaÈn. geheel tegengesteld is aan die van de filosofisprekers zijn. Hij is telg uit een oerluthers ge- Hij is lid van de zg. 'Marximus-Kommission' sche en theologische ontwikkeling in het slacht, afstammeling van de Salzburgers die van de Evangelische Studiengemeinschaft en Westen. Het is denkbaar dat een marxistisch in de bitter koude winter van 1731/2 door kent als zodanig van nabij de discussie met theoreticus van deze ligging ontvankelijker is aartsbisschop Von Firmian voor de keuze moderne, marxistische filosofen, maar ook voor de onopgeefbare waarheden van het christendom, en vooral die van de Reformawerden gesteld of kathohek te worden 6f het met moderne, politieke theologen. land te verlaten. Zo verhuisden zijn voor- Op uitnodiging van prof Rohrmoser hebben tie, dan menig modern christen-theoloog in vaderen eerst naar Oost-Pruisen, later naar wij hem onlangs opgezocht in paviljoen IV het Westen! 29

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen