SYMPOSIUM 'POLITIEKE THEOLOGIE'

Toen ons blad in februari 1977 van start ging, kreeg het een beloftevolle 'verantwoording' mee. Daarin was sprake van de inmiddels voldoende geachte afstand tussen de onderzoeker en het nader te bestuderen kerkhistorisch verleden en van de daarmee gegeven mogelijkheid om dat in zijn 'historische eigenaardigheid' te onderzoeken. Onze kijk op de toenmalige kerken, hun socio-cultureel bepaalde verschijningsvormen en hun potentiële en feitelijke betekenis voor het 'profane' leven wijkt immers in menig opzicht af van die van de negentiende-eeuwers zelf. Iedere kerkhistoricus ervaart dit als een vanzelfsprekendheid. Hij draagt min of meer impliciet kennis en inzichten mee, die hij, als gevolg van de voortschrijdende wetenschapsontwikkeling in het algemeen en van de uitbouw en differentiatie van de menswetenschappen in het bijzonder, zich eigen heeft kunnen maken.

Dat de sociologie daarbij een belangrijke rol heeft gespeeld en verder zal spelen, is genoegzaam bekend. Het door DNK georganiseerde colloquium over 'emancipatie' (1978) heeft dit ten overvloede bewezen. Maar ook de ontwikkelingen binnen de twintigste-eeuwse theologie zijn voor ons kerkhistorisch onderzoek van belang. Niet alleen het oordeel óver, maar ook de methodische aanpak van en de probleemstelling rónd negentiende-eeuwse processen en structuren is aan wijziging onderhevig door de meer recente theologische inzichten.

Laten we een enkel voorbeeld noemen. Wat op Vaticanum II aan de orde is geweest over kerkopvattingen, waardering voor de aardse werkelijkheid, begrip voor de menselijke persoon en visie op de plaats en de functie van de afzonderlijke wetenschappen, heeft de blik op het typische, eigentijdse van Vaticanum I en zijn ultramontaanse voorgeschiedenis verhelderd. De dialectische theologie van Karl Barth heeft, bij alle eenzijdigheid, een scherper inzicht gegeven in de worstelingen van de negentiende-eeuwse kerken met de 'geest der eeuw'. Eerst de seculariseringstheologie, later de politieke theologie (inclusief de toegespitste bevrijdingstheologieën) heeft gevolgen voor de historisch-wetenschappelijke kijk óp en benadering van de negentiende-eeuwse kerk-maatschappijverhoudingen.

Vooral met dit laatste aspect wil de redactie van DNK door middel van een colloquium lezers en belangstellenden nader vertrouwd maken. Twee theologen, Dr. A. W. J. Houtepen en Prof. Dr. H. W.

de Knijff, zijn bereid gevonden ons in te leiden over de mogelijke consequenties van de moderne politieke theologie (in de meest brede zin van het woord) voor onze geschiedschrijving. Zij willen ons helpen bij het formuleren van de vragen die wij, op grond van de huidige theologische inzichten rond het saeculum en het politicum, aan het verleden dienen te stellen. Samen met hen willen wij van gedachten wisselen over de verschillen tussen de theologische concepties en redeneertranten van nu en vroeger, over de betekenis daarvan voor onze visie op de toenmalige maatschappelijke figuraties en hun theologische legitimeringen, over de mogelijk-en onmogelijkheden van de kerken en hun lidmaten toen, over het achterhaald zijn van negentiende-eeuwse tegenstellingen maar ook over hun actualiteitswaarde.

Want bij alle verschillen tussen het hedendaagse subject en het toenmalige object van de kerkgeschiedbeoefening is er ook een zekere continuiteit in het geding. Wat toen speelde en deels onopgelost bleef, deels eigentijdse antwoorden vond, mag óók gezien worden als het preludium op hetgeen ons nu bezig houdt. Zo hopen wij als redactie dat op ons derde colloquium heden en verleden, kerk en maatschappij, theologie en geschiedwetenschap in een veelvoudige interdependentie met elkaar zullen worden geconfronteerd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen