Van de kercke.
{Slot.)
De ontwikkeling der zesde stelling geschiedt onder anderen in dezer voege (in het bovenaangehaald werk van Mornay du Plessis, bl. 8—ll):
Nu de siendelicke Kercke is op de werelt, ende de werelt (ghelyck wy by ons seluen geuoelen moghen) is onreyn, ende daer om onder sulck een yuyle locht, het onmoghelick waere, dat zij niet verroesten, ende veel verdoruentheyt na haar en soude treckcn. Zy bestaet oock in menschen, ende is van menschen geregiert: ende alle menschen zijn vleesch ende bloet, ende dien volghende verdoruen, ende onuolcommen; d'onwetenheyt ende boosheyt onderdanich. 'Tis dan mogelijck datse somtijts verdoruen zy, ende onmoghelick datse in dese werelt soude volcommen ghesien worden. Nochtans om datter de Heyligc schrift somtijts af spreect ansiende waervooren zy voor God geacht wordt, om haers Brudegoms Christi wille, ende dickmaels oock niet na tghene datse is, maer na tghene datse behoorde te zyne, ende dat niet soo seer om haer te prijsen, als om haer te verwecken om haer seluen werdich desen lof te macken, soo gheeft zy de Kercke sulcke hooghe titelen, diese niet aliijt weraich en is, tzy dat wyse in de menschen (daer in zy bestaet) aensien, ofte oock in de leeringe selue. De schrift naemtse het rijcke Gods, oft het rijcke Christi: maer jfesus Christus, dier de Coninck af is, yerghelijctse by een net, twelck geworpen zijnde in de zee, trect na hem quade ende goede visschen. Dit is te segghen dan, dat in dit rijcke der Hemelen, de Sathan onderdanen heeft, die zijnder tyrannic toebehooren. Si Paulus naemtse oock een huys Gods, ende vermaent ons t' aenmercken hoe wy daer in behoorden te wandelen: maer hy enverbercht ons niet dat in dit selfde huys, niet alleen sclioone gouden ende silueren, maer oock houten ende aerden vaeten zijn, d' eene dienende tot nut ende eeren, ende d' ander tot schade ende oneeren: daeraf S. Augustijn dit onderscheyt ghenomen heeft, van de ghene die in het huys, ende nochtans van den huyse niet en zijn. Ende dat wij ghelooven in onsen Credo, van de ghemeynschap der Heylighen, en is niet te verstaene dat alle die daer vergadert zijn, by den geest Gods in Christo souden gheheylicht zijn: maer wel datter noch rechte ghemeynschap noch rechte heylicheyt en is dan in de Kercke : namende het gheheele na het beste deel. Dit is nu soo veel van de verdoruentheyt der persoenen.
Aengaende de leere, zy is de gheheele schoone ende onbeulecte Bruijd ghenaemt: alsoo oock dies aengaende, de gheloouighe ende gherechtighe stadt: den Temple Gods, ende den pilaer der waerheyt. Bij welcke schoone titelen zy behoorde verweet te zijne., te behaghen hem, die hem gheweirdicht haer soo t j naemen : ende hem in als onderdanich te zijne. Onder tusschen is het dickmaels gheschiet, dat een Kercke bij quade Herders gheregiert zijnde, hem bemoet ende vermeet te zijne sulck als dese titelen wt gheuen, ende dinct dat zy anders niet zijn en can: segghende, ik ben Coninginne, ende en kan gheen weduwe zijn : verweckende den goeden Godt tot gramschap, door wiens genade, zy alleene met sulcke titelen verciert is : zy verswijmt de stemme haers bruydegooms, haer seluen na haere sinnelijckheydt wetten maeckende. Haere leeraers regierense na haeren sin, denckendc bij hen seluen wijs genoech te zijne : waer door de Propheten zijn bedwonghen gheweest haere spraken te veranderen, na dat de Kercke van gouuernemente verandert. Waerom zyse naemen een afvallighe ende hoere, haer verwijtende dat zy in ouerspel gheleefd heeft onder alle ghebladerde hoomen, datse haer Princen heeten, Princen van Sodoma, ende haer volck, volck van Gomorrha. Int corte, datse' haer dreyghen, dat Godt zijn tabernacle elders verstellen, ende dat hyse verlaten sal. Ende Paulus seyt : dat zy soo verre souden verleydt wesen, om datse de waerheyt verswijmt hebben, dat zy den Antechrist in de plaetse Christi souden aanbidden. De redan is gheheel claer, dat is, de Kercke is in haer seluen een duyster lichaam, als de maena, gheen ander licht hebbende dan van Christo de sonne der gherechticheyt. Soo veel zy hem ansiet is zy claere, te meer zy haer van hem keert, te duysterder is zy, ende somtijts keert zy haer soo verre van hem, ende daer stelt hem sulck eanen groeten clomp aarde tusschen bayden, datse schijnt gheheel in Eclipse te zijne.
Daar af commat dat van dese alghemeyne Kercke (die ouer al dan aardbodem verbreyt ende afghesondert oft varscheyden is in bysonder dealen van alle natiën dar aerden) eenigha particuliere Kerckan, gheheel wtgheroyt ende verdoruan zijn, door aan recht oordeel Godes: ghelijck die Kercken van Philippus, Colossan, ende vael ander die in Orientan hier ende daer bydan Apostelen hadden gheplant gheweest. Andere sietmen wederom op commen in ander plaatsen, door da ghenada des Heeren. Eenigha sietmen door de verdoruentheyt der menschen vervallen in laeringhe ende sedan : ghelijck de Kercken van Grieckan ende Egypten etc. Andere werden soo verdoruen door da hoouerdye ende boosheyt dar leytsliaden datse niet gheheels en behouden, gelijct ghabeurt is met de Roomsche Kercke. Met den cortsten daer zijndar, de welcke van ketteryen tot ongheloouicheyt veruallah zijn, ghelijck in de landen daar Mahumet zijn seckte gheplant heeft, al twelcke vruchten des eersten mensche Adams zijn, dan wekken van Gode tot hem seluen veruiel, ende blindt wart in zijn ayghenliafda: dinckende wijs genoech te zijne sonder Gods woort, om ham seluan te regieren. Siei daer in weynich woorden, soo veel angaat da dealen desar siendelicker Kercken, die nu oueral is. Maer het is ghenoeehsaam, desertijt dat wy besluyten, dat desa Kercke is da vergaderinghe oft het ghaselschap, van alle die Christum belijden, oueral waer zy ook verstroyt zijn. Ende dat ender haar begrepen zijn alle bysondere Kercken, v/elcke de beloften Christi, die de alghemeyne Kercke ghedaen zyn, galijckalick toecommen. Item, dat eenighe van die reyn, de ander onreyn zijn: na datse van God tot hen seluen ghekeert zijn: Item dat de aider reynste in ham seluen onreyn zijn, de wijle hy ghaan volmaecktheyt in zijn Enghelen vindt: maer dat hyse in Jesu Christo ghenadalick verdraecht,
En bij de ontwikkeling van op drie na de laatste steUing wordt onder anderen het volgende aangevoerd (bl. 241—245):
Bouen dien werpen sy ons noch een andar saecke' vooren. 1st dat ghy (segghen sy) de P; uis voor den Antechrist houdt, ende onsen dienst voor afgoderye, hoe comt dat ghy ons Doopsel ontfanght ? ofte soo ghijt voor goet houdt, hoe comt dat ghy met onse Kercke gheen ghemeynschap en hebt? Inden aarsten, Godt heeft soo bermertich geweest ouer sijne Kerke, dat hy niet toeghelaeten en heeft dat den Antechrist in den Doop Christi yet soude veranderen, soo veel als het wesen belangt, al ist dat hy dien met veel superstiden besmet heeft, euen ghelijck hy niet toeghelaeten en heeft dat noch onder de Samaritanen, noch int gheslachte Juda de Besnijdenisse(dle een teecken
des verbonts was) te nieten ghedaen soude zijn. Alsoo segghen wy dat de Roomsche Kercke door den Doop Gode noch kinderen baert, maar dat sy daer naar de selue door haer afgoderye voor den Duyuel opvoedt ende ophoudt, euen ghelijck Ezechiel segt; Dat Jerusalem ende Samarien Gode kinderen baerden, ghelijck een ouerspeelster haeren man f kinderen baert tot dat het afscheyt gemaeckt sy, maer dat sy daer naer de selue kinderen den Moloch, dat is te segghen, den valschen goden opofferden,
Ten tweeden segghen wy met Augustino dat het niet den Ketter en is die doopt als het Doopsel in zijn gheheel gebleuen is, maer Christus door de hand des Ketters, waer in wij volghen het gebruijck der eerster Kercke, ende het besluyt van het eerste Concilium van Nicen. Dat men de ghene die van Ketters ghedoopt hadden gheweest, als sy haere ketterije versaeckten, niet en soude herdoopen, wtghesteken de ghene die by de Samosatenen ghedoopt waren, welcke de wesentlicke woorden des doops niet en gebruijckten, ende dese en heeft men nochtans niet eyghentlick herdoopt, midtsgaders dat sy sonder de voorseyde woorden niet en conden ghedoopt gheweest hebben. Nu wy hebben door de ghenade Godes in den naeme Christi, ende niet in den naeme van den Antechrist ofte van zijn afgoden ghedoopt gheweest.
Ten derden het Doopsel brenght ons van onse kintschap af in het huys Godes, maer het en is niet ghenoechin zijn huys-ontfanghen te zijne ten sy dat wy hem naer zijn gheboden dienen. Want alsdan beroouen wy ons seinen van de weldaet die wy door den Doop ontfanghen hebben : den welcken (ghelijck S. Augustinus seght) ons alsdan tot meerder verdommenisse keert. Derhaluen is ons den Doop als een recht des borgherschaps in een ghemeynte, waer door wy verbonden zijn ons als goede borghers te draghen, ende oock worden wy daer mede van enckel vyanden, verraders ende dootslaghers, soo wy den tyran (die den seluen Doop soeckt te ouerweldighen) dienen, ende teghen de wetten der seluer de wapenen draghen. Want al ist by aldien, dat wy onder de tyrannie gheboren zijn, soo zijn wy nochtans gheboren ten behoeue der ghemeynte, ende in het register der borgheren geschreuen, ende niet in de roUe der slaven des tyrans, al waert schoon dat de tyran selue ofte zijn dienaers het register daer van hielden. Nu wy weten dat een borgher, die onder de tyrannie gheboren is, ende den tyran gedient heeft, ende daer naer zijn schuit bekennende, hem seluen met de verlossers der ghemeyner vryheit voeght, gheen nieuwe brieuen van borgherschap van doene en heeft, hoe wel hy door zijn voorgaende wercken hem seluen onweerdich daer van ghemaeckt heeft. Alsoo segghen wy oock dat de ghene die onder het Pausdom ghebonden zijn, die den Antechrist toeghestaen, zijne rotterije aenghehanghen hebben, ende alle ander Ketters die teghen Christum ghevochten hebben, gheenen tweeden Doop en behoeuen als sy wederom tot hun schuldighe plicht keeren: Want al waert by aldien dat sy Christum verloochent hadden, daerom en is Christus zijn recht niet afgegaen dat hy op hen heeft. Ende soo verre is het dat hün Doopsel wtgewisschet sy, dat sy in stede daer sy sonder den Doop maer enckel vyanden en souden gheweest hebben, verraeders gheworden zijn, ende rebellen teghen zijne Majesteyt. Ende daerom en hebben sy maer ghebreck een wtwissinghe van haere misdaet, ende niet een vernieuwinghe van haeren Doop.
Ten vierden, houden sy ons voren datter gheenen Doop en is dan in de Kercke: ende dat wy ons van hen scheydende, oock van de Kercke scheyden. Het is waer daer en is gheenen Doop buyten de Kercke, ende wy en loochenen oock niet dat de Roomsche Kercke een Kercke sy, want selfs als wy houden dat den Antechrist daerin regneert soo houden wy dien volghende dattet een Kercke is, midtsgaders dat hy nerghens en can sitten dan in de Kercke. Maer het is een ander saecke hem van de Roomsche Kercke te scheyden, ende een ander saecke hem van de ghemeynschap der alghemeyner Kercke te onttrecken, ghelijkerwijs wy hier bouen verclaert hebben. Ten anderen wy en scheyden ons vanden tempel niet, maer van de afgoderye die in den tempel ghebuert, noch van de ghemeynte niet maer van de tyrannie die de selue onderdruckt, noch van de stadt niet, maer van de peste die de selue verghift, noch van de ghemeynschap des volcks, dwelck wy alle voorspoet ende gheluck toe wenschen, maer van de conspiratie des Antechrists ende zijnder supposten. Soo dat wy haeren Doop niet en versaecken, maer den seluen beuestighen. Wy zijn door den seluen verbonden Godt te dienen, ende den Duuel te uersaecken, ende wy soecken hem volghende dien naer zijn woort te dienen, ende de afgoden te versaecken. Wy zijn door die brieuen des borgherschaps verbonden de oude wetten der Christelicker ghemeynte, de welcke de Kercke is, te onderhouden, ende volgende 'de selue houden wy haer de wet Godes haeres eenighen wethouders wederom voren, ende begeeren de Kercke te verlossen van alle die nieuwe instellinghen, waermede den Antechrist de consciencien beswaert heeft. Wy hebben door den Doop Christo eedt ghedaen, ende de Paus wilt ons van Christi dienst tot zijn afgoden, ende tot hem seluen aftrecken. Soo dat wy nu Christo dienen teghen den Antechrist, ende de Kercke teghen zijn conspiratie; want het is te dier oorsaecke dat wy door de ghenade Godes in de Kercke ghedoopt zijn gheweest, hoe seer dat de selue ghetyranniseert ende verdruckt gheweest is.
Maer (segghen sy) de dienaers des ghenes die ghy seght Antechrist te wesen hebben u ghedoopt. Sy hebben my water op mijn hooft gheworpen, maer Christus alleene heeft my ghedoopt. Den tyran ofte zijn dienaers die hy tzijnder beliefte int ampt gheset heeft, hebben my moghen de handt op doen lichten ende eedt doen doen. Maer sy hebbent my voorde ghemeynte doen doen, ende niet voor den tyran, in den naeme Christi ende niet in den naeme des Antechrists. De vorme des eedts is gheheel gebleuen, al ist by aldien dat den staet verandert is. Derhaluen om t'inhouden van mijnen eedt te volghen sal ick in den . legher der warachtighe borgheren vertrecken, : ick sal de suuer Kercke soecken ter plaetsen daer zij vertrocken is, ende sal de ghemeynschap des Antechrists versaecken, die onder het decsel van mijnen eedt, mijnen eedt doet breken.
- RUTGERS.
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van zondag 15 januari 1888
De Heraut | 4 Pagina's