Van Moderne zijde is

Amsterdam, 4 April 1890. d k

Van Moderne zijde is de eindelijke triomf van Dr. Lieftinck te Sliedrecht begroet als een triomf van de gewetensvrijheid.

Er dient onderzocht, in hoever dit juist is gezien.

Gewetensvrijheid is ook ons een heilig pand, en het offer door onze vaderen voor dit heilig pand op het altaar des vaderlands gebracht, was te machtig en overweldigend, om ons ooit den duren plicht te doen vergeten, die op al hun nakomelingen rust, om dit pand ongeschonden te bewaren.

Doch dan dient ook wel vast te staan, wat gewetensvrijheid zij.

En dan is de hoofdvraag, die thans aan de orde komt deze: Of gewetensvrijheid een burgerrechtelijk of een kerkrechtelijk goed is.

Blijkens de historie nu mag deze vraag niet anders dan in eerstgenoemden zin beantwoord worden.

„Gewetensvrijheid" beduidt gewetensvrijheid in den burgerstaat. De Overheid des lands mist het recht, om zich als souverein over de conscientie op te werpen.

De sfeer van de conscientie bezit een souvereiniteit in eigen kring. En ten slotte heeft niemand, dan de persoon wiens deze conscientie is, het recht om over zijn eigen conscientie te beslissen.

Vandaar het dappere verzet onzer vaderen tegen elk denkbeeld van inquisitie. Vandaar hun streven, om een ieders denken en belijden vrij te laten. En al kwamen onze vaderen nog niet tot het heldere iazicl^t, 3at ook de eeredienst der onderscheidene kerken op vrijheid . van beweging aanspraak had, toch hebben zij ook feitelijk die vrijheid van eeredienst geduld.

Maar kerkelijk staat de zaak heel anders.

De kerk is niet als de burgerstaat, maar is juist in dien burgerstaat de openbaring eener bepaalde belijdenis, die eigen beginselen vertegenwoordigt, die beginselen zoekt te onderhouden en voort te planten, en voor den triomf van deze beginselen strijdt.

Gewetensvrijheid in de burgermaatschappij onderstelt dus juist, dat elke kerk vrij zij, om haar eigen belijdenis te bepalen, en dat elk burger vrij zij, om al dan niet bij zulk een kerk zich aan te sluiten of er bij te blijven.

Wilde dus de kerk dwang uitoefenen, waardoor ze iemand met geweld dwong, om te blijven in een kerkverband, waarvan hij de belijdenis niet deelt, dan wierd zeer zeker aan de vrijheid van conscientie te kort gedaan.

Zijdelings wierd ook thans zulk een dwang waargenomen, waar door hoogere en lagere machten, door openlijke en gniepige middelen, allerlei pressie wierd uitgeoefend, om het breken met het Synodale kerkverband te voorkomen of te bemoeiclijken.

Maar in geen geval kan het ooit aanranding of verkorting van gewetensvrijheid zijn, zoo een kerk zorg draagt, dat als voorganger niemand in haar midden optreedt, die haar beginsel niet is toegedaan en haar belijdenis niet van harte beaamt.

Een voorganger in welke kerk cok is de officieel geroepene persoon om juist de beginselen en de belijdenis der kerk die hij dient, voort te planten en in stand te houden. En een voorganger die deze beginseen en deze belijdenis bestrijdt, is een kerelijke onmogelijkheid, en moet een kerkeijke ondenkbaarheid wezen.

Loochent men dit nu, gelijk de Modernen dit doen, en acht men het krenking van gewetensvrijheid, zoo de kerk leerucht door haar voorgangeren oefent, dan pruit dit slechts hieruit voort, dat men og kerk blijft noemen wat geen kerk meer is.

Men komt dan tot het Synodale kerkegrip, dat hetgeen leeft in het volk ook it moet komen in de kerk, en dat de erk met de publieke opinie van het volk p en neer moet gaan.

Dat wil dus zeggen, dat men de panheïstische grondgedachte op de kerk van hristus toepast.

Hiermee echter is de kerk als kerk voor e zoodanigen vernietigd. Want wie in zijn erkbegrip ook maar één enkelen pantheïsischen vezel toelaat, breekt in beginsel met de Heilige Schrift.

Niet alsof daarom al wat deze of gene lakkeloosweg als pantheïstisch brandmerkt, et reeds zijn zou.

Men dient, eer men zulk een woord beigt, eerst eens in te denken wat er oner te verstaan zij.

Maar dit neemt niet weg, dat identifiering van kerk en maatschappij een opeffing van de grens tusschcn beide is, en at hierin juist het pantheïstische bij het erkbegrip zonder feil wordt herkend.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen