Jngezonden Stukken.

{Buiten verantwoordelijkheid van de Redactie).

Den WelEerw. Zeer Gel. heer Ds. WAGENER, V. D. M. te Antwerpen.

Weleerw. Zeer Gel. heer!

Het schijnt uw misnoegen te hebben opgewekt, dat ik in dit blad de kerkgemeenschap, die u dient, eene Staatskerk heb genoemd, op eene lijn staande met het Synodale genootschap dat in Nederland wordt gevonden.

Ik heb dit zoo maar niet neergeschreven, maar meen rekenschap van dit mijn gevoelen te kannen afleggen.

Wat het eerste aangaat, moet ik u opmerken, wanneer het u hmdert, dat uwe kerk eene «Staatskerk'' genoemd wordt, u zich telkens moet ergeren wanneer u een blad opneemt, dat over uwe kerk handelt. Wij hebben althans nog nooit den officieelen naam uwer ketk vermeld gezien, wel lazen wij steeds van de Belgische Staatskerk en van de Belgische Zendingskerk. Aldus staan nu eenmaal beide gemeenschappen bij het publiek bekend, gelijk men ook steeds spreekt van de Fransche Gereformeerde Staatskerk en van de Vrije kerk, om daarmede te kennen te geven, dat de eerste in verband staat tot den Franschen Staat en de andere niet. Eene Staatskerk in den zin, dat eene andere kerk door de overheid niet wordt erkend en hoogstens wordt geduld, is in België niet te vinden. De Roomsche kerk van België is in dien zin geen Staatskerk. Houd u overigens verzekerd dat ik, door uwe kerk de Belgische Staatskerk te noemen, daarmede niets hatelijks bedoelde, maar slechts het geldend spraakgebruik heb willen volgen.

Om u aan te toonen dat ik niet ten onrechte uwe kerk op een lijn geplaatst heb met het Ned. Herv. kerkgenootschap, of liever — juister uitgedrukt, — dat de kerken die voor haar onderhoud staatsgeld ontvangen, in dezelfde banden bekneld liggen, als ten onzent de kerken onder de synodale hiërarchie, — moet ik u de volgende feiten in herinnering brengen.

Het zal u toch beter nog dan mij bekend zijn, dat vóór 1839 de zeven Evangelisch-Protestantsche kerken, die onderstand van de Belgische overheid ontvingen, door geen enkele band onderling verbonden waren. De regeering handelde alleen met de kerkeraden. Doch m 1839 werd dit anders; men stichtte eene »Vereeniging van Ev. Prot. kerken in België." Er werd een statuut aangenomen, waarvan het 40ste of laatste artikel luidde: »De Synode zal onmiddelijk de regeering uitnoodigen, om van heden af de Synode te erkennen als het eenige kerkelijke gezag der Ev. Prot. kerken van België, en om al hare besluiten te beschouwen als de uitdrukking van den wil van genoemde Protestantsche kerken."

Korten tijd daarna antwoordde de regeering hier op, door te berichten, dat het den koning behaagd had op voordracht van den minister van binnenlandsche zaken te besluiten, dat de Synode der vereeniging van Prot. kerken van België, den 23sten April door de vergadering van predikanten gesticht, voortaan door de regeering beschouwd zou worden als het eenig kerkelijk gezag der Protestantsche kerken van België, en dat de besluiten van genoemde Synode aangezien zouden worden als de uitdrukking van den wil dier kerken."

Ziedaar dus een kerkgenox)tschap gevormd. Voortaan slechts één lichaam waarmede de regeering wil correspondeeren. En dit eene lichaam zal een eenig absoluut kerkelijk gezag over de kerken uitoefenen en daarbij gesteund worden door de regeering! Het is alsof men jaloersch geworden was op de Synodale organisatie die in Nederland reeds drie en twintig jaren lang over het grootste deel der kerken geworpen was. De zelfstandigheid der plaatse lijke kerken was daarmede vernietigd; de kerkeraden hadden geen macht meer; zij zijn in opstand indien zij zich niet aan deze Synode onderwerpen.

Daarbij, de besluiten dier Synode zouden beschouwd worden, als de eenige uitdrukking van den wil der Ev. Prot. kerken in het koningrijk België. Het gevolg moet hieruit getrokken dat geen andere Prot. of Geref. kerk voor de overheid het recht meer had zich te openbaren, immers geen Prot. kerk zou haar \ wil der regeering kunnen kenbaar maken, of zij moest onderwerping toonen aan de Synode.

Gelukkig dat de vrijheid van eeredienst zoo duidelijk in de Belgische constitutie geschreven staat, dat de toeleg met het stichten der synode slechts gedeeltelijk kon gelukken.

Het zal u, WelEerw. ZeerGel. Heer even» zeer bekend zijn, hoe het te verklaren is, dat het statuut van 1839 tot stand kwam. Er waren drie moderne predikanten onder het zevental dienaren des Woords, waarschijnlijk was de meerderheid der afgevaardigde gemeenteleden op hunne hand, en de orthodoxe leeraars begrepen niet welke de gevolgen moesten zijn van den stap, dien men deed toen men reglementen ging opstellen en vervolgens den koning ter goedkeuring aanbood. Niets noopte de synode of de kerken om haar reglement aan de regeering ter goedkeuring aan te bieden. Maar het doel was om een soort van hiërarchie in te stellen; men wilde een absoluut gezag de kerken opdringen.

Van welken aard het in 1839 entworpen statuut is, kan u als leeraar der gemeente binnen Antwerpen evenmin onbekend zijn. De artikelen 2 en 3 bepalen: »De kerken, die van deze vereeniging deel willen maken, moeten aan de volgende voorwaarden voldoen; a. zij moeten door den staat erkend worden en tractement'n en onderstandsgelden van den staat ontvangen; b. zij moeten hare goedkeuring aan deze tegenwoordige statuten gegeven hebben en zich verbinden, om ze te doen aannemen door de opvolgende predikanten."

Om dus in de vereeniging of het genootschap te worden toegelaten, moet eene kerk door den Staat erkend worden. Een Roomsche overheid moet beslissen of eene kerk Protestantsch is of niet. En die overheid kan daarbij geheel willekeurig te werk gaan, want er is geen geloofsbelijdenis die de regeering in hare besHssing tot leidraad kan nement Boyendien de erkenning door de regeering en het genot van staatsgeld zij de conditio sine qua non der opneming in de vereeniging. Of een kerk geheel door het modernisme verwoest is, of dat zij orthodox is, naar dit alles wordt niet gevraagd, zij moet door den Staat erkend zijn en geld van de overheid ontvangen voor haar onderhoud ; wordt dit geweigerd, dan is zulk eene keik ook uitgesloten. De band die de verschillende kerken verbindt is niet eene gemeenschappelijke belijdenis, maar het ontvangen van staatsgeld.

Dat er met der daad geen andere band was, zoodat Arianen, Socinianen en Orthodoxen in de vereeniging saamgekoppeld werden, blijkt duidelijk. In 1839 vraagde de kerk van de Boulevard de l'Observatoire deel uit temaken van de vereeniging; zij verklaarde zich daarbij bereid om de statuten te aanvaarden. Haar predikant stond als een begaafd redenaar be kend, wat verhinderde de opname? Het antwoord der Synode luidde: «Wanneer gij zult voorzien zijn van staatstractement, zullen wij u opnemen." In het jaar 1842 werd in de kapel van genoemde gemeente eene openbare vergadering gehouden onder voorzitterschap van graaf Von Arnim, gevolmachtigd minister van den koning van Pruisen, en toen vroeg die kerk erkenning en onderstandsgelden aan de regeering. De minister van justitie vraagde echter eerst naar het oordeel van de synode. Die vergadering kwam in de maand Juli bijeen en — verklaarde dat het niet raadzaam was gen', emde kerk in de vereeniging op te nemen, en de minister is nu natuurlijk niet in staat om haar te erkennen en haar te steunen uit de staatskas.

In België is dus de z. g. synode van de vereeniging van de Evang. Prot. kerken den trechter, waardoor het staatsgoud aan de kerken toevloeit. Juist als ten onzent.

(Wordt vervolgd).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen