Uit de Pers.

In de Friesche Kerkbode brengt de bekende K. het vraagstuk van het democratisch inrichten onzer kerkelijke instituten ter sprake, en zegt dan in zijn tweede artikel o. m. dit:

Voor wie acht geeft op de teekenen der tijden is de vraag, hoe men tegenover deze udemocrati sche richting" moet optreden, niet zoo gemakkelijk te beantwoorden. In haar, evena'.s in Rebekka's schoot, ligt een tweeling verscholen. Zoowel op politiek als op kerkelijk gebied. Ieder goed Calvinist is vóór uitbreiding van volksinvloed, voor erkenning van het volksrecht. Even hoog als wij eenerzijds het gezag stellen bij de gratie Gods, even sterk ijveren wij tegen elke o verheer sching en knechting van het volk. In dkt opzicht heeft de democratische richting onze volle, onge deelde en hartelijke sympathie. Maar waar in deze zelfde democratische richting ook zich belichaamd heeft het streven der Fi-ansche Revolutie; waar deze democratie het' volk souverein wil verklaren en alle gezag, door God ingesteld, wil treden onder den voet, daar kan de Calvinist niet anders dan tegen die democratische richting te velde trekken en is hij haar meest onverzoenlijke en principieele tegenstander.

Vèdr uitbreiding van volksinvloed, maar tegen volkssouvereiniteit, dat is de leuze, waarmede het Calvinisme beurtelings de-democratische richting steunt en bestrijdt. En het eischt een zeer scherp onderscheidings-vermogen en hooge Staatsmanswijsheid om in elk practisch vraagstuk op poli tiek gebied te beslissen, in hoeverre de juiste of valsche democratische richting daarbij aan hel woord gekomen is.

Ongetwijfeld stsat het vraagstuk op kerkelijk gebied niet geheel gelijk. Een gezag, zooals in den Staat, bestaat in de Kerk alleen bij Christus, haar lioofd en Koning. De ambtsdragers hebben in de gemeente geen heerschende, maar ee^ dienende macht.

Op staatkundig gebied bestaat het volk uit i)onderdanen" \ op kerkelijk gebied is het volk»/r/« ters en koningen". Maar al gaat de vergelijking niet geheel door, toch kon het tweeërlei karakter der democratische richting op staatkundig gebied uitnemend dienst doen om ook op kerkelijk gebied ons te waarschuwen voor het gei'aar, dat aan elk democratisch streven verbonden is.

In het streven naar uitbreiding van den invloed der gemeenteleden op den gang van het kerkelijk leven ligt op zich zelf zeer uitnemende gedachte, die met het wezen van het calvinisme volkomen overeenkomt. De Gereformeerde Kerken zijn steeds èn in theorie èn in practijk democratisch in den goeden zin des woords geweest. Terwijl de Kerk van Rome alle gezag laat rusten in de handen van den Paus als Christus' stedehouder op aarde en de Luthersche Kerk in plaats van den Paus den Landsvorst stelt, die sum mus episcopus (d. i. opperste Bisschop) is in Christus' Kerk, heeft Calvijn, en hebben na hem alle Gereformeerde schrij vers van naam beleden, dat alle kerkelijke maclit ten principale rust bij de gemeente, dat de ge meente, die deze macht van Christus zelf ontving, haar uitoefent door de ambtsdragers; dat de ambtsdragers er dus zijn om en door de gemeente en niet de gemeente om en door de ambtsdragers.

En deze »democratische gedachte" is geen bloote theorie gebleven, maar heeft de practijk wel degelijk beheerscht. In geen andere Kerk dan de Gereformeerde treden naast het ambt van predikant ouderlingen op, die als leekenelement mede de Kerk regeeren. Juist in deze ouderlingen, die niet als de predikant van buiten af in de gemeente inkomen, maar met de gemeente zijn opgegroeid en haar leven mede hebben doorleefd; die geen mannen zijn van studie maar van de practijk ; die niet levenslang zijn aangesteld, maar telkens door de gemeente moeten worden gekozen, ligt het tegengif tegen de hiërarchie, het echt-democratische element der Calvinistische Kerkregeering. Daarom kan gezegd worden en daarom alleen dat de Kerkeraad, waarin deze ouderlingen saam zitting hebhen, »de geheele gemeente representeert." Terwijl, volgens Rome, de Paus, de bisschop, de pastoor de ecclesia representativa is d. w. z. dat hij in zijn persoon de Kerk vertegenwoordigt en daarin het Jgrondbeginsel van alle hiërarchie schuilt, stelt de Gereformeerde Kerk de «vertegenwoordiging der Kerk", d. w z de macht, die uit naam der Kerk handelt, regeert en besluit, is den Kerkeraad, die voor verreweg het grootste deel bestaat uit werkelijke en geen gefingeerde vertegenwoo'rdigers der gemeente, n 1. de ouder lingen. Historisch staat het dan cok vast en is voor geen tegenspraak vatbaar, dat het opkomen van het ouderlingenambt in de Gereformeerde Kerken uitsluitend te danken is aan de behoefte, om de regeering der Kerk, de oefening der tucht enz. te laten geschieden ntet medeiverkingdergemeente, waarom uit haar midden de meest invloedrijke en godzaligste mannen moesten gekozen worden om met den dienaar des Woords de Kerk te regeeren.

Maar zelfs met dit opnemen van het sleeken element, " wanneer de naam ons geoorloofd is, in de regeering der Kerk, is het democratisch karakter der Gereformeerde Kerkenorde nog niet uitgeput. Zal het beginsel, daar de Kerkeraad »de gemeente representeert" geen fictie maar werkelijkheid zijn, dan mag de Kerkeraad geen enkel ingrijpend besluit nemen zonder dat de gemeente vooraf over dat besluit gehoord en daaraan haar approbatie heeft verleend. Een college, dat de gemeente keet te vertegenwoordiger, maar feitelijk geheel buiten de gemeente om handelt, ja tegen haar wil in besluiten neemt, zou ophouden een representatie der gemeente te zijn. Vandaar, en nu zal de beteekenis van dit feit duidelijk worden, dat bij de verkiezing van ambtsdragers, het toelaten tot het Avondmaal van leden der Kerk, het oefenen van tucht enz. als onafwijsbare eisch van het Gereformeerde beginsel geldt, dat al deze handeüngen, voor zij hun beslag krijgen, aan de ge meente moeten worden meegedeeld. Deze mededeeling is niet een kennisgeving van een door den Kerkeraad genomen besluit, opdat de gemeentele den er zicli blindelings aan zouden onderwerpen, maar heeft juist omgekeerd ten doel de gemeente over dat besluit te - Bhooren', gelegenheid te bieden aan ieder, die wil, om bezwaren in te brengen bij den Kerkeraad, en eerst daarna tot vaststelling van het besluit over te gaan. Elk .besluit, van den Kerkeraad moet, zal het rechtskracht krijgen, eerst Lings dezen weg door de gemeente worden geapprobeerd

En eindelijk, om de democratische lijn in ons Gereformeerd Kerkrecht ten einde toe af te loopen, het recht der gemeente wordt wel het sterkst gehandhaafd in hetgeen dat kerkrecht leert omtrent het jus reformandi, het recht tot hervorming der Kerk Oat de gemeente toekomt. Wanneer het college, dat de gemeente moest vertegenwoordigen, feitelijk tegen het karakter der gemeente als Bruid van Christus is, zich zelven in de plaats van den wettigen Koning der Kerk gaat stellen. Zijn Woord op zij en daarvoor eigen wetten en reglementen in de plaats schuift, dan treedt het primordiale recht der gemeente weder op ; dan zet zij zulke ambtsdragers af en benoemt anderen in hun plaats, gelijk de gemeenten metterdaad in de i6e eeuw tegenover de gedeformeerde Kerk van Rome en in onze eeuw tegenover de gedeformeerde Hervormde Kerk hebben gedaan.

Over deze democratische beginselen bestaat onder hen, die waarlijk Gereformeerd zijn, geen verschil van meening. Wie daaraan tornt, houdt op Calvinist te zijn.

Het is uitnemend, dat ook dit vraagstuk nogmaals principieel worde toegelicht.

Oudtijds sliep men te spoedig in op het oorkussen van de fictie. Maar ook anderzijds behoort gewaakt te worden, dat geen verkeerd beginsel insluipe.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen