Recensie.

Geschiedenis van het Godsdienstig en Kerketijk laven van het Nederlandsche Volk 626—1900, aan ons volk verhaald door J. Kuiper. Stuk V. Te Utrecht bij A. H. ten Bokkel Huinink.

Ook het vijfde deel van dit werk verdient evenals de voorgaande vier niet anders dan met waardeering en lof besproken te worden. Het getuigt van groote belezenheid en uitgebreid onderzoek. In een betrekkelijk kort overzicht zijn hier zeer veel feiten saamgebracht, die ons het verloop van het godsdienstig en kerkelijk leven in Nederland gedurende het midden dezer eeuw doen kennen. De schrijver handelt o.a. over d3 Afgescheidenen; de Ledeboerianen; de Groningers; het reveil; de vergaderingen en de arbeid der „Christelijke vrienden", de moderne richting; de Evangelische alliantie; de Doopsgezinden, Remonstranten, Lutherschen, Hernhutters, Roomsch katholieken, den Bond van Vrije Chr. gemeenten, de Unie van gedoopte Christenen, de Darbisten, de Sabbathariers, de Irvingianen; de Zendingsgenootschappen; het kerkgezang; de organisatie der Herv. kerk naar het reglement van 1852; de Stichtingen van barmhartigheid; ons Hooger onderwijs, en voorts over vele bizondere personen, als H. Witteveen, J. de Liefde, en anderen, die in het Christelijk Nederland van beteekenis geweest zijn.

Meestal wil de heer Kuiper niet anders dan het verloop der geschiedenis weergeven, zonder in eene principieele beoordeeling te treden.

Dat het ook hem niet gelukt is de historie altoos precies voor te stellen, toonde reeds de Standaard aan in haar nummer van 26 Mei j.l.

Soms trekt de heer Kuiper uit de geschiedenis, die hij verhaalt, ook zijne conclusies.

En daar is er althans ééne onder, die ik meen niet zonder weerspraak te moeten laten. Men vindt haar op blz. 517. Daar staat: „Den 9 September 1851 had de Synode een nieuwe organisatie gereed, welke den 23 Maart 1852 door den Koning werd goedgekeurd", en dan volgt deze conclusie van den schrijver: „In 1852 heeft dus de Ned. Herv. kerk door hare toenmalige organen vrijwillig een nieuwe ordening aanvaard, die zij te allen tijde verbeteren of door een andere vervangen mag”.

M. i. is deze zinsnede van eenige onjuistheden niet vrij te pleiten.

Vooreerst, de „Synode" van 1851 was geen orgaan der kerk, maar een der bestiiurs colleges van de door de Regeering ontworpen en opgelegde organisatie van I8I6.

De kerk heeft dan ook het reglement van 1852 niet aanvaard, maar het is haar opgelegd.

Nog veel minder heeft zij het vrijwillig aanvaard, want zij is er in hare kerkeraden te voren niet eens over gehoord, en het stond haar in 't allerminst niet vrij het te verwerpen. Ook was het niet eene nieuwe ordening, maar de bestaande van 1816, hier en daar wat gewijzigd.

Tenslotte, die organisatie kan de kerk nu ook niet elk oogenblik verbeteren ofdoor een andere vervangen, tenzij zij bereid is, wegens die daad der gehoorzaamheid aan haar Koning Christus, berooid te worden van hare goederen, gelijk de geschiedenis der doleantie zonneklaar bewijst.

Ik meende deze opmerking niet achterwege te mogen laten, ofschoon ik daarmede volstrekt niet terugneem, wat ik ter aanbeveling van dit geschrift gezegd heb.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen