De Kerkelijke tucht,

Prof. Bouwman heeft onze Kerken een niet geringen dienst bewezen door ztjn Iqvige studie — met de registers meer dan 300 bladzijden groot — over de Kerkelijkt tucht naar Gereformeerd Kerkrecht in het licht te geven. De uitgever, J. H. Kok, zorgde dat dit kloeke werk ook in kloek formaat verscheen. En de duidelijke opschriften der paragrafen boven de bladz^den benevens het uitvoerige teksten-, personenen zakenregister maken dit werk ook voor het naslaan zeer geschikt.

Dat de Kerkelijke tucht, al behoort ze niet tot het wezen der Kerk, toch voor haar welwezen onontbeerl^k is, behoeft in Gereformeerde kringen wel niet te worden aangetoond. Het is juist Calvijn geweest, die met zijn diep besef van de heiligheid er Kerk, het meest den nadruk heeft geegd op de oefening der tucht, en heel de igenaardige organisatie, die hij voor de erk in het leven riep, staat wel voor een root deel daarmede in verband. In alle ereformeerde Kerken, die haar oorsprong og niet geheel verloochend hebben, wordt e kerkelijke tucht dan ook gehandhaafd, n niet het minst daaraan danken deze erken den streng zedelijkcn invloed die van' i s d haar op heel het volksleven is uitgegaan.

Toch is de uitoefening van de kerkelijke tucht in de pract^k niet zoo gemakkelgk als men zich dit wel eens voorstelt, i en wie van nabij met ons kerkelgk leven bekend is, weet wel, hoe onze Kerkeraden en meerdere vergaderingen hier telkens voor zeer moeilijke en ingewikkelde vraagstukken staan. Wel zijn (k grondlijnen voor de oefening der kerkelijke tucht in onze Kerkenorde aangegeven, en zgn de^ Ignen met groote zuiverheid en duidei^kheid getrokken, maar de toepassing van deze beginselen levert vaak niet geringe moeil^kheid op. MoeilQkheden, die deels daaruit voortkomen, dat men het doel van de tucht, en de regelen die daarbij gehandhaafd moeten worden, niet genoegzaam kent of doorziet; deels daaruit, dat het leven zelf zoo ingewikkeld en samengesteld is, dat men telkens voor tuchtgevallen komt te staan, waarb^ de toepassing der regelen niet zoo gemakkel^k is aan te geven. Daarbij komt nog, dat onze Kerken in haar Kerkenordening het tuchtrecht sober hebben behandeld en zich meer beperkt hebben tot de aanw^zing van de beginselen, dan dat ze een uitvoerig wetboek van tucht recht hebben gegeven. Op zich zelf is dit uitnemend gezien, en we kunnen niet dankbaar genoeg zijn, dat onze Kerken niet gebonden zijn aan een reglementairen bundel, waarbij allerlei minutieuze bepalingen aanleiding kunnen geven tot eindelooze formeelestrgdvragen en avoccasserieën, gelijk ze in de Hervormde Kerk telkens voorkomen. Maar het hoogere en ideale standpunt ook hier door onze Kerken ingenomen, eischt dan ook van de ambtsdragers een veel hoogere geestelijke rapheid om te weten, hoe ze in bepaalde gevallen de beginselen hebben toe te passen. Juist daarom is inlichting en voorlichting op dit punt voor onze Dienaren des Woords en ouderlingen waarlijk geen overbodige weelde. En wat we dusver over het kerkel^'k tuchtrecht bezaten, was alleen Voetius Politia Ecclesiatica, in welks bezit slechts een zeer enkele predikant zich verheugen kan, wiens middelen hem de aanschaffiag van dit kostbare werk veroorloofden. Wel heeft Kpelman in zijn Ambten en Plichten der Ouderlingen en Diakenen ook voor meer ontwikkelde leeken een kostelijke handleiding geboden, die in hoofdzaak aan Voetius ontleend is, maar b^ allen lof, die aan dat werk toekomt, zal toch wel niemand beweren, dat het zich gemakkelijk lezen iaat. Het reeds zoo stramme Lat^n van Voetius is in deze Hollandsche vertaling er heusch niet smakelijker op geworden, en bovenal de aphoristische wi^ze, waarop de wetenschap in die dagen zulke onderwerpen behandelde, stemt niet meer overeen met den geest van oneen tijd. Prof. Bouwman heeft dus door deze studie over de Kerkel^ke tucht metterdaad voorzien — om een bekende uitdrukldng over te nemen — in een bestaande en reeds lang gevoelde behoefte.

Daarbij komt in de tweede plaats, dat dit werk breed is opgevat, geheel in overeenstemming is met de Gereformeerde beginselen, en wegens de klare en duidei^ke uiteenzetting zich ook gemakkelijk lezen laat Het eerste deel handelt over oorsprong en wezen van de Kerkel^ke Tucht, waarb^ naam en begrip der tucht worden besproken, haar voorbereiding in het Oude Testament wordt getoond en haar karakter in het Nieuwe Testament wordt geschetst. Het tweede deel geeft daarna in korte trekken een overzicht van de geschiedenis der kerkelijke tucht, van de oude Kerk af tot onzen t^d toe. Doel van dit historisch overzicht Is niet alleen, om de ontwikkeling van het tuchtrecht te doen kennen, maar ook om de verschillende ópvattingen van de tucht in de Roomsche en Protestantsche Kerken duidelijk te maken. TerwQI eindelQk YaXAtxAt^tA, de kerkelijke tucht in de uitoefening, de beginselen van de kerkel^ke tucht en de toepassing daarvan kennen doet. Hier wordt achtereenvolgens gehandeld over het voorwerp, het doel, de oorzaken en de bedienaren van de kerkelijke tucht, vervolgens wordt de gang van de kerkelijke tuchtoefening geteekend in de voorbereiding, de excommunicatie en de wederopneming der afgesnedenen, terwijl üfsonderlijk nog gesproken wordt over de censuur over kerkedienaren en hun herstelling in het ambt. Tenslotte worden hieraan nog toegevoegd twee paragrafen over de onderlinge censuur in de kerkelQke vergaderingen en de attestatiën.

Toont deze korte inhoudsopgave reeds hoe omvangrijk de stof is, die iiier behandeld is geworden, ook de uitwerking mag in menig opzicht voortreiTelijk worden genoemd, vooral wat het laatste deel betreft. Het historische gedeelte is ietwat gedrongen, en daardoor laat de duidel^kheid en volledigheid soms wel Iets te wenschen over. Wat over de tucht in de Middeleeuwen gezegd wordt, is voor een dergelijk' handboek eenerzijds te veel en geeft toch aan de andere zijde niet een duidelQk en klaar afgerond beeld, Terw^l de historische ontwikkeling van de tucht in de Kerken der Reformatie, met name bij Zwingli en Calvijn, breeder en grondiger had kunnen behandeld wezen. Al kan In een historisch overzicht slechts wat hoofdzaak Is worden aangestipt, toch Is hier wel eens wat veel plaats gegund aan allerlei b^zonderheden, die met de tucht niets te maken hebben (ik noem slechts als voorbeeld blz. 82) terwgl daarentegen zeer belangrgke vragen stilzwQgend worden voorbijgegaan.

Het laatste deel schijnt m^ dan ook van w dit werk verreweg het best gelukt te z^n. t Niet, dat ik ook hier niet enkele bedenkin­ z gen heb; zoo acht ik het wel ietwat sterk v uitgedrukt, dat de Kerk rechtstreeks van z Godswege toezicht heeft te houden op s schoolvereenigingen enz. (blz. 169); zoo zou b k |me evenmin kunnen vereenigen met de uit­ v praak (blz. sao), dat kerkel^ke censuur g e bediening van den doop aan de kinderen' d er geceiiBureerden moet opschorten, omdat dit zeer stellig niet de practgk onzer Gereformeerde Kerken Is geweest. Maar al heb k hier en daar een kantteekening gemaakt, aan de waardeering, die Ik voor dit uitnemende werk gevoel, doet dit niet te kort. Verschil op een enkel ondergeschikt punt zal er altoos wel overblijven, en dit schaadt ook niet, wanneer men in de beginselen het maar eens is. En het is mij een oorzaak van hartelijke blijdschap, dat ik niet alleen met de fundamentecle li^'nen, hier aangegeven, maar ook met den opbouw mij van harte vereenigen kan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen