Kerk en natuuronderzoek.

Naar .aanjgiding van het feit, dat het 31 December. 1912 juist vier eeuwen geleden was, dat» Andreas Vesalius, de beroemde arts en. grondvester der nieuwere anatomie, te Brussel'' geboren werd, gaf het Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde een Vesalius-nummer uit, waarin de verdiensten van dezen uitfie@g9d|a geleerde werden gehuldigd.

Wat in dit Vesalius-^nummerniethetminst de aandacht heeft getrokken, was de bijdrage, die daarin geleverd werd door Prof. Knappert, 'kerkelijk hoogleeraar te loeiden. Reeds öp zich' zelf was het een ietwat zonderling verschijnsel, dat tusschen deze medische vakmannen ook een theoloog, verzeild raakte .ojji, Vesalius te huldigen. Tot dusverre W: as §et niet bekend, 4at Prof. Knappert van, de, medische wetenschap bijzondere studie had .gemaakt, en omgekeerd heeft Vesalius, welke verdiensten op medisch gebied men-höffi ook toekennen moge, voor de Vaderlandschë Kerkgeschiedenis, in welk vak Prof. Knappert onderwijs gcef't, al zeer weinig betéekenis gehad.. Hij heeft schier heel zijn leven buiten ons vaderland doorgebracht en is tot zijn dood een trouwe zoon der Roomsche Kerk gebleven. Op Theologisch gebied heeft hij zich niet bewogen.

.Wat Prof. KnSppe'rt dan toch bewoog aan Vesalius deze' studie te \vijdcn, was blijkbaar alleen, dat VesSHus hem een uitstekende gelegenheid scheen" té bieden om nog eens het wel wat, , oude, en afgejaagde thema te behandelen, dat ', > dc Kerk altijd het remmende element wm is geweest, ^ d, *t, ., telkens het nieuwe bekamptee, met name het vrije onderzoek der natuur. Vesalius^ is nl. een der eersten geweest, die de anatomie toe^ paste op menschenltjken. Nu zou, volgens sommige historie-schrijvers, dë Inquisitie in Spanje Vesalius, die daar hoogleeraar was, ter dood hebben veroordeeld en Vesalius zou, om aan die vervolging te ontkomen, een .bedevaarttocht hebben ondernomen naar het Heilige land, op welke reis hij door armoede en gebrek is omgekomen. Hoewel het nu historisch volstrekt niet vast staat, dat de Inquisitie Vesalius ter dood veroordeeld heeft, en nog veel minder, dat de grond van dit doodvonnis zijn anatomie van menschenlijken was (volgens anderen zou Vesalius scherpe satyren hebben geschreven tegen de misstanden bij de geestelijkheid dezer dagen en daardoor de vervolging zijn uitgelokt) meent Prof. Knappert toch alleen op grond van de hypothese, dat de Inquisitie hem. veroordeeld zou hebben wegens zijn nieuwe wijze van weten.schappelijk onderzoek, het recht te hebben Vesalius als een slachtoffer der Inquisitie en als een martelaar van de wetenschap voor te stellen, en aan de Roomsche Kerk te verwijten, dat zij deze uitnemenden beoefenaar derwetenschap evenals Galilei' het zwijgen heeft willen opleggen.

Nog daargelaten, dat heel deze beschuldiging op zoo zwakke gronden steunt, dat ze zeker niet als wapen tegen de Roomsche Kerk kon gebruikt worden, kan de levensgeschiedenis van Vesalius veeleer dienen om het omgekeerde te bewijzen. Het feit, dat Vesalius voor zijn anatomie menschenlijken gebruikt, was metterdaad iets geheel nieuws en ongehoords in die dagen, en het waren niet de Roomsche geestelijken, maar de mannen der medische wetenschap, die in plaats van dankbaar dit nieuwe onderzoek te aanvaarden, hun collega veroordeelden en verketterden. Waar Vesalius zoo bitter werd aangevallen, heeft Keizer Karel V toen over deze quaestie het oordeel gevraagd van de Theologische faculteit te Salamanca, en deze Roomsche Theologische faculteit gaf toen blijk van veel hooger te staan dan de officieele medische wetenschap, doordat ze verklaarde, dat het anatomische onderzoek van menschenlijken volkomen geoorloofd was, mits het geschiedde in dienst der wetenschap. Voor een historicus, die geheel onpartijdig de geschiedenis wil laten spreken, zou dit geval een zeer frappant voorbeeld wezen om aan de medische heeren nu eens duidelijk te maken hoe de «officieele wetenschap», ook de medische, steeds gevaar heeft geloopen het nieuwe te veroordeelen en hoe opmerkelijk het i.s, dat juist de Kerk dit «nieuwe tegenover de officieele wetenschap in bescherming heeft genomen. Het.was daarom volkomen terecht, dat de Roomsche bladen Prof. Knappert wegens dezen onverdienden aanval tegen de Roomsche Kerk eens duchtig onder handen hebben genomen en dat in het Ned. Tijdschrift voor Geneeskunde Dr. B. W. Th. Nuyens, arts te Amsterdam, op zakelijke maar afdoende gronden den Leidschen hoogleeraar in de Kerkgeschiedenis kwam aintoonen, hoe weinig hij van de geschiedenis der Roomsche Kerk wist. Het Protestantisme wordt waarlijk door zulke antipaapsche stoutigheden niet gediend.

Toch is in ons oog nog erger, dat Prof. Knappert zich niet ontzag in zijn Vesalius bijdragen ook de voorstelling te geven, alsof evenzeer de Heilige Schrift het vrije onderzoek der natuur zou afkeuren als een soncerbiedigheid tegen de Godheid", gelijk hij het noemt. «Dezelfde gedachte, toch schrijft hij, is het, die in de 8e eeuw vóór Christus Jesaja toornen deed tegen de schepen, waarmede de menschen op de Middellandsche Zee gewaagde en verre toch.ten gingen ondernemen; zij kwamen te weten wat alleen God weten mag." Als bewijsplaats wordt dan verwezen naar Jesaja 2 : 10, waar de profeet het oordeel verkondigt stegen alle schepen van Tarsis". Volkomen terecht is, - gelijk Ds. Landwehr in de Rotterdamsche Kerkbode meedeelt - zelfs van Joodsche zijde tegen zulk ëen onvergeeflijk lichtzinnige. exegese protest aangeteekend. Wie het, verband, waarin deze Godsspraak voorkomt, ook maar een oogenblik inziet, merkt terstond, hoe onhoudbaar deze uitlegging is.. Jesaja kondigt aan, hoe de dag des Heeren de vernedering brengen zal van al wat trotsch en verheven is op aarde, opdat God dan alleen groot zal wezen, en teekent dan in prachtige beelden het hooge en verhevene : de ceders van Libanon en de eiken van Basan, de hooge bergen en de verhevene heuvelen, de hooge torens en de vaste muren, de schepen van Tarsis en de gewenschte schilderijen, natuurlijk niet alsof deze dingen op zichzelf verkeerd zouden zijn, - dan zou ook het planten van ceders en eikenboomen en het bouwen van muren en torens niet geoorloofd zijn geweest - maar omdat de mensch daarop zich vèrhoovaardigde. Hoezeer daarentegen juist bij Israel het bevaren van de zee als een. middel werd beschouwd om de groote werken Gods te bewonderen en te verheerlijken, blijkt uit het schoonc woord van Psalm 107 : 23 s> die met schepen de zee bevaren, handel doende op de groote wateren, die zien de werken des Heeren en zijne wonderwerken in de diepte."

Wanneer we tegen deze valsche Schriftuitlegging met kracht opkomen, dan is het, omdat Prof. Knappert blijkbaar, de antieke beschouwing, dat elk natuuronderzoekzondig is als een oneerbiedighcid tegen dé Godheid, ook aan de Heilige Schrift wil opdringen. Die beschouwing nu is in den grond heidenschj ze komt daaruit voort, dat men bij de heidenen de natuur met de Godheid vereenzelvigde ; hier is de natuur het Isisbecld, welks sluier geen sterveling mag opheffen. Maar het is juist de heerlijkheid van de Schrift, dat-zij ons een geheel andere natuurbeschouwing heeft leeren kennen, m iiimii.nM" omdat ze i4i, de natuur het w^-r^ r& ( Gods ziet, waarin Hij zijn Goddelijke gedachten ons openbaart, en door die beschouwing in de heidensche wereld in te 'dragen heeft de Christelijke Kerk de wetenschap juist vrijgemaakt en voor hastr den weg gebaand voor het vrije onderzoek der natuur.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen