De excommunicatie in groote steden.

De vraag is ons gedaan, of wanneer, de Kerkeraad besluit, tot de afsnijding van een lidmaat der gemeente 'over te gaan, de uitvoering en bekendmaking van dit besluit met gebruikmaking van het daartoe voorgeschreven formulier in een gemeente, die in meer dan één kerkgebouw pleegt saam te komen, in al deze kerkgebouwen moet geschieden, dan wel slechts in één kerkgebouw, terwijl in de andere kerkgebouwen van deze handeling alleen mededeeling wordt gedaan. Dë praktijk, die in onze Kerken gevolgd w^ordt te dezen opzichte, is niet eenparig. In sommige Ketken wordt het excommunicatie-formulier slechts in éen kerkgebouw voorgelezen en in de andere kerkgebouvi^en hiervan alleen mededeeling gedaan; men voert als grond daarvoor dan aan, dat de excommunicatie een handeling is, die slechts éénmaal kan geschieden en dus in één kerkgebouw moet plaats vinden, terwijl van die handeling in de andere kerkgebouwen alleen melding kan worden gemaakt. In andere Kerken actït men daarentegen, dat het excommunicatie-formulier in alle kerkgebouwen moet worden voorgelezen, omdat de excommunicatie voor 'heel de gemeente geschieden moet. "Vandaar dat men wilde weten, hoe in dit opzicht de praktijk onzer vaderen was geweest, en welke van beide methoden velgens Gereformeerd kerkrecht de meest juiste was.

Nu is dit vraagstuk zeker niet van principieele beteekenis, in zooverre het niet betrekking heeft op het eigenlijke besluit tot excommunicatie, dat door den Kerkeraad genomen wordt, maar alleen op de afkondiging en uitvoering van dit besluit, zoodat het meer de formeele én practische zijde der zaak raakt. Waar nog bij komt, dat het bedoelde geval betrekkelijk zeldzaam voorkomt, daar gemeenten, die in meer dan een kerkgebouw saamkomen, weinig zijn in getal. Maar toch willen we gaarne ook deze vraag beantwoorden.

Een bepaald voorschrift desaangaande wordt in onze Kerkenordeningen niet gegeven, en ook is het niet gemakkelijk uit de oude notulenboek'en der Kerkeraden na te gaan, hoe onze vaderen gewoon waren in deze zaak té handelen. Toch zijn er wel enkele aanwijzingen te vinden, waaruit blijkt, dat onze vaderen gewoon waren de excommunicatie niet in één, maar in allé kerkgebouwen, waar de gemeente saamkwam, te doen geschieden, en dat zij dit ook als de meest juiste methode beschouwden. Toen in 1623 de Kerkeraad te Amsterdam tien lidmaten afsneed wegens hun Remonstrantsche gevoelens, stelde de Kerkeraad daarvoor een apart formulier op, dat aan alle leeraars werd gegeven om aan de gemeente voor te lezen, zoodat de excommunicatie dus in de verschillende kerkgebouwen 'plaats vond. (Koelman. Het ambt en - de plichten der ouderiingen en diakenen, ed. Golverdinge, 'blz. 233, 234). En als Voetius in zijn Politica Ecclesiastica Pars III p. 921 de vraag behandelt, of het formulier, waarmede de excommunicatie wordt uitgesproken, aan het goedvinden van ieder predikant moet worden overgelaten, dan wel door den Kerkeraad moet worden vastgesteld, geeft hij als grond voor dit laatste o.m, op, dat aangezien dit formulier door de verschillende dienaren in de onderscheidene kerkgebouwen van een talrijke gemeente aan iedere verzameling van geloovigen, die daarin bijeenkomt, moet meegedeeld worden, het beter is alle verschil in terminologie te vermijden en hiervoor slechts één formulier te gebruiken. Ook hieruit blijkt, dat^het destijds de gewoonte was, dat de excommunicatie in alle kerkgebouwen geschiedde en dat dit zelfs door Voetius als noodzakelijk werd beschouwd.

wat men geen bekendmaking yan dit besluit aan de gemeente. Zooals dan ook in het formuwing lijke door Wat men hiertegen wel heeft aangevoerd, dat de excommunicatie een. handeling is, die slechts éénmaal kan geschieden en dus in éen kerkgebouw hioet plaats vinden, gaat van een niet geheel juiste beschouvan deze handeling uit. Het eigenbesluit tot excommunicatie wordt den Kerkeraad genomeiT, en hetdaarna volgt is de uitvoering en lier staat: wij Dienaren en voorgangers yerklaren, dat N. N. uitgesloten is en mits dezen uitgesloten wordt. Eischte nu deze uitsluiting uit de gemeente de aanwezigheid van den betrokken persoon, zooals dit bijv. noodig is bij de bevestiging van de ambtsdragers in hun ambt of de wederopneming van een berouwhebbenden zondaar in de gemeente (waarbij dooi: den betrokken persoon vragen moeten beantwoord worden en waarbij hij dus zelf tegenwoordig, moet zijn) zoo zou deze uitvoering van de excommunicatie slechts in één kerkgebouw kunnen geschieden, en men zich moeten tevreden stellen met meedeeling van dit feit in de andere kerkgebouwen. Maar waar dit niet het geval is en het zelfs wel zoo goed als nooit zal voorkomen, dat degene, die afgesneden wordt, daarbij aanwezig is, en hij zelf daarbij in elk geval geen enkele handeling te verrichten heeft, staat de zaak hier anders dan bij de wederopneming van den boetvaardigeh zondaar of bij de bevestiging der ambtsdragers in hun kerkelijk ambt, en kan de handeling daaroth - zonder bezwaar in alle kerkgebouwen verricht' worden.

En dat dit ook het meest wenschelijk is, volgt daaruit, dat de excommunicatie ter kennis van heel de gemeente moet gebracht w& rden en de Kerkeraad in zulk een hoogst ernstige zaak zich toch nooit zou mogen bepalen tot een mededeeling van zijn besluit zonder meer, maar ook de redenen zou moeten aangeven van dit besluit, en de gemeente tegelijk zou moeten zeggen, wat haar roeping is tegenover den geëxcommuniceerde, met ^en vermaning en waarschuwing om voor de zonde zich te wachten. Anders zou het effect van de tuchtoefening op de gemeente niet bereikt worden. En waar dit alles nu juist den inhoud van het formulier uitmaaktj-is het daarom veel beter, dit formulier dan ook in alle kerkgebouwen voor te, lezen.

Natuurlijk blijft het bezwaar, dat in een groote kerk met 8 of 9 kerkgebouwen zulk een handeling dan betrekkelijk vaak zou kunnen voorkomen. Dit bezwaar is echter een gevolg van de te groote massaliteit onzer stadskerken, en kan alleen verholpen worden door deze groote stadskerken te splitsen in zelfstandige kerken met eigen kerkeraden ; de afkondiging door het formulier van de excommunicatie behoeft dan van zelf alleen in één kerkgebouw te geschieden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen