'Hier leert de natuur ons zelf den weg' - pagina 127

natuurkunde en geloof in de jaren dertig

126

steeds beter kunnen beheersen en kon hij zich sterker manifesteren in de strijd om het bestaan. Sizoo was van mening dat Mach hiermee een verkeerd beeld gaf van de empirische aard van de natuurkunde: de groei van de natuurkundige kennis was maar niet het gevolg van accumulatie van zintuiglijke ervaringen, maar de experimentele methode werd gebruikt om via opzettelijke verwezenlijking van omstandigheden in de natuur theoretische voorspellingen te verifiëren. De ontwikkelingen in de natuurkunde in de voorgaande decennia waren volgens Sizoo dan ook niet geïnitieerd door positivistische overwegingen, maar ze hadden zich voltrokken op het niveau van de experimentele empirie.88 In dit kader richtte Sizoo zijn kritiek vooral op de Duitse fysicus Pascual Jordan, die in een recent boek had beweerd dat de jongste ontwikkelingen in de atoomfysica Mach in het gelijk hadden gesteld. De nieuwe atoomtheorie met haar duale, niet-aanschouwelijke karakter kon volgens hem geen waarheidsoordelen over de werkelijkheid uitspreken.89 Sizoo deelde deze laatste conclusie niet, want: ‘Jordans identificeering van realiteit en aanschouwelijkheid is evenzeer een philosophisch voor-oordeel als Machs gelijkstelling van realiteit en zintuiglijke waarneembaarheid.’90 Sizoo zelf bleef aan de realiteit van elementaire eenheden vasthouden, ondanks het niet-aanschouwelijke karakter van hun eigenschappen. Een ander punt van kritiek betrof Jordans visie op religie. Hoewel Jordan ruimte wilde laten voor religie als een andere beleving van de werkelijkheid, nam Sizoo hier geen genoegen mee. Jordan miskende volgens hem ‘het wezen der ware religie’,91 zoals hij ook het wezen van de ware wetenschap miskende. Een instrumentele wetenschapsopvatting als die van Jordan, was volgens Sizoo zelfs gevaarlijk. Hij stelde het – enkele jaren voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog – heel scherp: ‘Wat de waarde der physische kennis bepaalt is, in deze tijd, nu alle volkeren zich ten oorlog voorbereiden, niets anders dan de bruikbaarheid met betrekking tot de technische krijgstoerusting, dus de dienstbaarheid aan den wil der naties tot historische machtsvorming.’ Hiertegenover stelde Sizoo ‘het christelijke motief tot wetenschapsbeoefening, het motief dat ook Kuyper bewoog tot stichting dezer Universiteit. Dit motief stelt onder erkenning van den volstrekte Souvereiniteit van den God der schepping, onder eerbiediging van Christus’ recht en eisch ook op het erf van het wetenschappelijk leven,

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen