Algemeene taalwetenschap en subjectiviteit - pagina 36
Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het hoogleeraarsambt aan de Vrije Universiteit te Amsterdam
34
vanuit ongepeilde diepte bouwend en vormend werRzaam. De entelechie, die mysterieuse eenheid, die OOR in den geest der talen ons tegen treedt is noch tot het volRomen gepreformeerde, noch tot het zuiver epiphenomale herleidbaar. Hier is de pro~ blematieR van alle historische levensontwiRReling gespecificeerd tot die van de zelfstandigheid van het geïsoleerde woord tegen~ over het verband van het geheel (taal}. De Rennende subjectiviteit ontwaart in den vloed der histo~ rische verschijnselen de continuiteit van het geheel op onmisRenbare, maar verrassende wijze. Deze continuiteit is niet grijpbaar als een verschijnsel onder de verschijnselen, maar de Rennende subjectiviteit heeft er weet van. Voor de objectiveering en het analytisch onderzoeR leidt ieder afzonderlijR verschijnsel zijn aanwijsbaar eigen bestaan in de voortdurende activeering van zijn gebruiR. Noch het eerste noch het andere aspect Runnen elRander vervangen. De Rennende geest is vooral daarin be~ wogen, dat hij tusschen het afzonderlijRe en het geheel, het toevallige en het wezenlijRe bemiddelend heen en weer gaat. De problemen der algemeene taalwetenschap hangen samen met de verhouding van ervaring en menschelijR Renvermogen. Empirisch gezien zijn er slechts talen. AlfJemeene taalwetenschap zou slechts een behoefte der menschelijRe subjectiviteit Runnen zijn. De onderscheiding, waardoor in het onbegrensde mate~ ria al de stof voor deze wetenschap wordt gevonden zou niet meer beteeRenis hebben dan die van een schematische vereen~ voudiging. Zoo ware de beoefenaar van dit vaR immer in het nadeel tegenover den specialist. Een feit is, dat zoowel individueel als historisch de Rennende subjectiviteit met het concrete aanvangt. Dit pleit echter nog niet tegen de idee eener algemeene systematische wetenschap. Slechts is de verhouding van algemeen en bijzonder hier in hooge mate van de ervaring afhanRelijR, en hierin onderscheidt zich logisch en zaRelijR het terrein der talen van dat der mathesis, waarin het algemeene het bijzondere zonder uitzondering omsluit. In een ervaringswetenschap heeft het bijzondere steeds iets eigenzinnigs. Het
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 30 mei 1924
Inaugurele redes | 44 Pagina's