De beteekenis der wetsidee voor rechtswetenschap en rechtsphilosophie - pagina 47

46 nimmer te bewijzen hypothese van het primaat van de persoonlijkheidswaarde in het systeem der waarden. Kelsen, die het wetenschapsideaal liet primeeren, kon van uit dit standpunt het subjectieve recht niet redden 17). Wetenschappelijk kan geen rechter beslissen aan welke zijde het gelijk is. Reeds op dit punt is dus het rechtsbegrip in het drijfzand van het relativisme geraakt. Maar we gaan verder. Radbruch bespreekt in het vervolg van zijn analyse 18) de vraag of de door Kelsen gemaakte onderscheiding tusschen recht en zedelijkheid als heteronoom tegenover autonoom normensysteem houdbaar is. Hij ontkent zulks op dezen grond, dat een heteronome verplichting, als een verplichting door een vreemden wil opgelegd, een tegenspraak in zichzelve inhoudt. Een willen kan -hoogstens een moeten, nimmer echter een zoo behooren scheppen. Alleen als eisch, als norm, die de zedelijke persoonlijkheid zichzelve in het geweten schept, kan de rechtsplicht als plicht bestaan. M. a. w. het recht kan zijn normatieve gelding slechts uit de gelding der zedelijkheid afleiden: de voorschriften des rechts gelden slechts daardoor, dat de zedelijke persoonlijkheid ze als normen aanvaardt. Opnieuw constateeren wij hier den inbreuk van het relativistisch persoonlijkheidsideaal op het terrein der wetenschap, een inbreuk, die een nieuwe onverdragelijke antinomie schept, de antinomie tusschen persoonlijke vrijheid in het geweten en de normatieve gebondenheid van het rechtssubject door de objectieve rechtsorde. Het juridisch plichtbegrip moet vallen. Er is geen andere dan zedelijke plicht. Maar in zijn val sleept dit plichtbegrip ook alle andere rechtscategorieën, gezag, toerekening, straf, schuld etc. mede. Met één slag schijnt het recht weer teruggestooten in het rijk der causale natuur. Toch moet Radbruch krachtens zijn uitgangspunt deze consequentie zoeken te ontgaan en - merkwaardig samentreffen - de weg, die hij inslaat om de door zijn personalistisch relativisme geschapen antinomie op te lossen, is in wezen dezelfde als ten onzent door Krabbe is bewandeld bij zijn poging om het positieve recht alleen uit -het rechtsbewustzijn te laten ontspringen, zonder het daarbij over te leveren aan een met alle rechtsorde spottend individualisme. Het recht, dat naar zijn normatieve gelding, naar zijn verplichtend karakter, slechts ethiek kan zijn, kan toch weer van de ethiek worden afgegrensd, wanneer men niet let op de geldingsbron, maar op de instantie, die den inhoud der verplichting vaststelt. In laatstgenoemden zin kan men het recht inderdaad ter onderscheiding van de zedelijkheid heteronoom noemen. Men moet n.l. de plichten onderscheiden in directe en indirecte ethische plichten. Deze laatste zijn de "cultuurplichten" welke werkwaarden als waarheid en schoonheid tot taak van het zedelijk handelen maken, alsmede vele plichten der sociale ethiek zooals de gerechtigheid, waarin het z.g. "richtige Recht" en de rechtmatigheid, waarin het positieve recht als zedelijk goed gevat worden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen