De beteekenis der wetsidee voor rechtswetenschap en rechtsphilosophie - pagina 79

AANTEEKENINGEN. Inleiding. 1) De bedoelde schrijver is Thomas Hobbes in zijn Elements of Law Ep.ded. Binnenkort hoop' ik Hobbes' natuurrecht in het licht der humanistische wetsidee aan eene analyse te onderwerpen in mijn studiereeks In den strijd om een Christelijke Staatkunde. Proeve eener fll/zdeering der Calvinistische levens- en wereldbeschouwing in hare wetsidee. (Anti-revolutionaire Staatkunde, Orgaan der Dr. A. Kuyperstichting, 1e en 2e jrg. Uitg. J. H. Kok, Kampen). 2) Het humanistisch wetenschapsideaal vertoont duidelijk den inslag van het Platonisch wetenschapsbegrip (vnó-t}e<1tç; lóyov ~{(jovat, l"à cpawwfl-sva ~La<1cpCeïv) en is zoowel van den Democritischen als van den pantheïstischen geest doortrokken. Het is het mathematisch denken der renaissance, dat den verbitterden strijd aanbindt tegen het Aristotelisch wetenschapsbegrip der scholastiek. Op de continuïteit tusschen den nominalistischen strijd tegen de substantiëele vormen (de biologisch georiënteerde metaphysica van Aristoteles met haar entelechiebegrip) en het humanistisch wetenschapsideaal wees ik in een ander verband (zie "A.R. Staatkunde", aangehaalde studiereeks, VI, e.v.). 3) Wij vinden de wet der continuiteit in tegenstelling tot de entelechische continuiteitsopvatting der scholastiek o. a. op klassieke wijze geformuleerd in een voor De Volder bestemd P. S. bij een brief van Leibniz aan Bernouille (30 Sept. 1698, Pertz.-Gerhard III, 544): "magnum illud et ut mihi videtur inviolabile naturae ordinatae axioma, quod primus forte observavi singularique dudum ratione adhibui in Novellis Reipublicae Literariae et legem continuitatis voco, et quod cum Hugenio atomis faventi altero ante obitum anno obiecerim, consideratu dignum fassus est: nemfIL!!ullul1j in transitionibus e,ssLSaltUm, et quod adeo nulla mutatio assigiiá6iïsfit in mstanti, neque proinde a motu ad quietem vel contrarium motum aut vice versa, nisi per intermedios gradus transiri potest. Unde illi qui statuerunt (uti quidem faciunt vulgo omnes), motum non fieri per saltum, seu corpus non transire a loco in locum nisi per intermedia loca, veritatem viderunt, sed non totam; idem enim observatur non minus in gradibus quam in locis" . De diepere samenhang tusschen Leibniz' rationalistische continuïteitswet en zijn metaphysische wetsidee der "harmonia praestabilita" is op zeer instructieve wijze in het licht gesteld door Herman Schmalenbach, Leibniz (1921) S. 452 e.v. Vgl. S. 453: "das Kontinuitätsgesetz is nämlich in epen jenen seinem weiteren Gehalte ein "Prinzip der allgemeinen Ordnung", "es flieszt aus dem Gesetze der Ordnung", in weJcher wir natürlich die "Harmonie" wiedererkennen . In der Tat ist ja die prästabilierte Harmonie, ebenso wie für den Raum als bloszen LageRaum, d. h. den Raum als Inbegriff der Lage-Relationen, so auch für die Kontinuität des Raumes allgemeine Grundlage, ja notwendige Bedingung: mag auch die eigentliche Erzeugung des Kontinuums aus der Bewegung geschehen sollen, so begründet diese das seiende Kontinuum doch nur dann, wenn nicht nur die Bewegung innerhalb der dem Seienden zugrundeliegenden Monaden kontinuierlich ist, sondern wenn ausserdem diese im Innern kontinuierlich bewegten Monaden vor allem auch in genauer Uebereinstimmung, prästabiliertharmonisch gegenseitiger Entsprechung stehen: die unaufhörliche prästabiliert-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen