1914-1915 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 107

99 het begrip kracht, ontleend aan onze directe eenvoudige levenservaring. Energie noemt men in het dagelijksch leven de mate van arbeid, waartoe iets of iemand in staat is. Deze inhoud behoudt het begrip energie ook in het natuurwetenschappelijk en philosofisch spraakgebruik. Zoo definieert de philosooph SIGWART, de energie als de „im bestimmten Zustand gegebenen Mass von Wirkungsfahigkeit" **) en de physiker RANKINE'') noemt energie datgene, dat bij substanties behoort (affection of substanscs), dat vergelijkbaar is met een kracht en in staat is veranderingen teweeg te brengen, waarbij een weerstand overwonnen moet worden. PLANCK, '^} welke deze definitie uit een wetenschappelijk oogpunt onvoldoende acht, geeft de voorkeur aan een bepaling, waardoor men uit de waarneembare werkingen van een systeem de waarde der energie in een bepaald geval kan berekenen. De energie van een stoffelijk systeem is dan het in mechanische arbeidseenheden gemelen bedrag van alle werkingen, welke buiten het systeem worden voortgebracht, wanneer het uit zijn toestand op willekeurige wijze in een naar willekeur bepaalden nultoestand overgaat. Deze voor de physica zeer vruchtbare definitie voegt echter aan het philosophisch energiebegrip slechts een berekeningsmethode toe, waardoor hef mogelijk is, dat men de natuurkunde de leer kan noemen van de energie-wisselingen in de materie (voN

HARTMANN) 'O-

Bij het logisch vasthouden van de voorstelling van het werken van een ding op een ander blijkt het spoedig, dat het onmogelijk is de gedachte eener scheiding tusschen het-werkende ding en zijn werkzaamheid te ontgaan. In het populaire denken wordt dan ook stilzwijgend de voorstelling gehuldigd, dat een ding drager is van een kracht, door welk bezit het in staat is in een bepaald geval werkzaamheid te ontwikkelen. Zulk een kracht, b.v. de zwaartekracht, blijkt bij nadere beschouwing echter niet als een eigenscnap der dingen opgevat te kunnen worden, maar als een relatiebegrip. De kracht van iets, dat is dus de wezenlijke verhouding tot andere substanties als grond van verandering, moet zelf als iets onveranderlijks gedacht worden '-). Niet deze onveranderlijke, noch de onveranderlijke substantie kan de oorzaak zijn voor het gebeuren in de natuur, maar

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen