1932 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 27

23 teristiek voor de causale beschouwingwijze is echter haar onaanschouwelijkheid en symbolisch karakter. De bij het waarnemingsbegrip aansluitende aanschouwelijke beschrijving in tijd en ruimte sluit de causaliteit daarentegen noodzakelijk uit. Meer dan eens gebruikt Bohr zelfs om het ontbreken der causale bepaaldheid in tijd en ruimte aan te duiden, uitdrukkingen als „individualiteit" en „vrije keuze". Vergis ik mij niet, dan hebben deze begrippen in Bohr's gedachtengang echter geen andere dan formeelen inhoud en drukken zij slechts het negatieve resultaat eener kennistheoretische overweging uit. Dit blijkt ook uit de wijze waarop Bohr de noodzakelijkheid van het begrip „vrije wil" bij den mensch in verband brengt met de onmogelijkheid eener causale beschrijving van den afloop der hersenprocessen. Deze onmogelijkheid vloeit n.l. voort uit de overweging, dat elke poging een hersenproces in ruimte en tijd na te gaan, tengevolge van de eindigheid van het werkingsquantum met een principieel niet controleerbaar ingrijpen in het verloop er van gepaard gaat. (N. Bohr 1 c. blz. 65). Een reëele positieve inhoud verkrijgt, naar het mij voorkomt, hierdoor het begrip „vrije wil" echter nog niet. "). Over de gedachte van zulk een verborgen causaliteit spreekt Lande zich op de volgende wijze uit: „Man hort zuweilen den Einwand, hinter den Wahrscheinlichkeitsgesetzen der heutigen Physik stehe vielleicht eine verborgene Kausalitat, die es durch weitere Forschungen zu enthüllen gelte. Dem ist nu erwidern dasz unsere Lage etwa so gekennzeichnet werden kan : Oben in der Decke ist eine öïfnung durch welche Würfel herunter fallen. Wir können das Resultat der Würfe registreeren, und nach einiger Beobachtung und abstrahierender Reflektion können wir zwar nicht die nachsten Würfe exact voraussagen, wohl aber im Durchsnitt mit Erfolg auf sie wetten. Behauptet nun jemand, die einzelnen Wurfresultate seien „in Wirklichkeit" kausal geregelt, und es habc seine physikalische Ursache, dasz jetzt eine 6 fallt und jetzt eine 5, so ware zu erwidern, dasz jener unbekannte kausale Mechanismus, jener unbeobachtbare Geist oberhalb der Decke wie die meisten Geister nur eine Fiktion darstellt". (A Lande. Vorlesungen über Wellenmechanik, 1930, blz. 4). "). Vgl. A. Titius. Natur und Gott. 1931, blz. 783. "). De z.g. minimumprincipes der klassieke mechanica doen aan dit feit niets af. (Vgl. B. Bavink, Ergebnisse und Probleme der Naturwissenschaften, 1930, blz. 79).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen