1937 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 132

122 verwachting van den waarnemer, w a a r a a n de werkelijkheid niet gebonden is Zijn zijn daarom niet waardeloos w a n t zij zijn aan de h a n d der ervaring geformuleerd en door de sinnhche W i r k l i c h k e i t " leeds tallooze malen zij het binnen zekere grenzen, bevestigd Causaliteit Daarom bestaat er echter nog geen leden om een noodwendigheid m het gebeuren te postuleeren ,,Een andere d a n een logische noodzakelijkheid bijvoorbeeld een physische, bestaat niet" , , W a n n e e i ik constateer, dat met A zekere, b v geometrische, eigenschappen B verbonden zijn, en m mijn denken d a a r a a n vast houd, dan kan ik vanzelfsprekend niet tegelijk d a a r v a n weer afzien, d a t is een logische noodzakelijkheid Daarin ligt echter niet opgesloten, dat aan A noodzakelijk de eigenschap B toekomt Deze samenhang is alleen door de e i v a r m g gegeven" -^-) Als we dan toch, bij volgende ervaring verwachten, dat bij het optreden van A zich ook de eigenVóói onder- schappen B zullen voordoen dan komt dat omdat de bestendigheid stellingen. der verbinding ons tot vóór onderstelling is geworden Deze vooronderstelling, die m de verschillende vormen van de causaliteitswet tot uitdrukking komt, is weer resultaat onzer biologische ontwikkeling , Z o o a l s WIJ reflectonsch en instinctief onder den invloed van onze organisatie, onze biologische behoefte en onze omgeving, ,,grijpen" geleerd hebben, en nu deze vaardigheid doelbewust in dienst van het leven uitoefenen, evenzoo leeren wij de vóór-onderstellingen die zich uit onze psychische organisatie (associatie) en den invloed der omgeving instinctief ontwikkelen, en biologisch bevorderlijk zijn gebleken, doelbewust hanteeren, zoodra het m het onderzoek om het ,,begrijpen gaat" " ) In aansluiting aan Kuyper's critiek op het dogma der universeele progressieve evolutie spraken wij m het begin dezer rede de verwachting uit dat bij een consequent uitwerken van die leer ook het wetenschappelijk leven zijn zelfstandig karakter, zijn eigen normen zou moeten verhezen M a c h ' s wetenschapsbeschouwing levert de volledige bevestiging van die verwachting D e wording der wetenschap is bij hem een biologisch proces D e drijfveer tot wetenschappeliike kennis is het instinct tot zelfbehoud D e wetenschappelijke methode wordt door het principe der denkeconomie in den zm van besparing van hersenarbeid beheeischt D e w a a r d e der kennis ligt m het voldoen aan practische doeleinden of m het wegnemen van intellectueel onbehagen 44) H a a r toekomst-ideaal vindt de wetenschap in de verwerkelijking eener zedelijke wereldorde, w a a r m het Lijden zal zijn overwonnen *'') Lampa merkt hierbij op, dat het ideaal der zedelijke w e i e l d o i d e bij M a c h met het resultaat is van een theoretische speculatie, maar een uit zijn w a r m voelend hart, uit zijn ,,boeddhistisch ' geweten, voortkomende eisch -*()) Dit moge zoo zijn, maar het blijmoedig optimisme, w a a r m e d e hij de verwerkelijking van dat ideaal ver-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen