1940 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 107

85 beelden veider uit te werken M a y e r echter, die het gebied w a a i o p zijn ideeën van toepassing w a i e n , zich steeds zag uitbreiden gevoelde meer behoefde zich zu konzentrieren als zu expandieren Hij stelde daaiom een kort artikel samen waarin hij de hoofdzaken van zijn theorie koit samenvatte en zond dit onder den titel ,,Bemerkungen uber die Krafte der unbeiebten N a t u r ' n a a r de redactie van Liebig's Annalen der Chemie und Pharmacie die het, tot M a y e r s groote vreugde ter plaatsing aannam In dit beknopt maar helder geschreven artikel ' " ) kiest M a y e r als uitgangspunt van zijn betoog den regel causa aequat effectum' op grond w a a r v a n hij aan alle oorzaken als eerste eigenschap die Unzerstorhchkeit" toekent De tweede wezenlijke eigenschap echter is die Fahigkeit verschiedene Formen a n z u n e h m e n " D u s JJrsachen sind (quantitatw) unzerbtorhche und (quahtatw) wandelbare Objekte In de natuur zijn nu twee groepen van oorzaken te onderscheiden De eerste wordt gevormd door die w a a r a a n de eigenschappen der weegbaarheid en dei ondoordringbaarheid toekomen de Stoffen D e oorzaken der tweede groep missen deze eigenschappen het zijn de Krachten waarvan door M a y e r met name worden genoemd de Fallkraft" overeenkomend met w a t thans de potentieele energie van het z w a a i teveld heet de Bewegung overeenkomend met de kinetische eneigie 1') en tenslotte de W a r m e ' Deze drie vormen van Kracht kunnen in elkaar oveigaan met behoud van hun quantiteit Nadrukkelijk w o r d t hierbij opgemerkt dat hieruit met volgt dat het wezen dei warmte m beweging bestaat evenmin als men zal zeggen dat het wezen der Fallkraft beweging is M e t het causa aequat effectum w o i d t door M a y e r dus met op een wezenhjke gelijkheid van ooizaak en werking gedoeld maar slechts een quantitatieve constantheid aangeduid W a a r een Fallkraft' oorzaak is voor Bewe g u n g " zal voor elk b e d i a g aan Fallkraft" dat verdwijnt een vast bedrag aan Bewegung te voorschijn moeten komen Hetzelfde moet dan ook gelden voor het geval dat Fallkraft" of , Bewegung oorzaak is en W a r m e " het effect Z o o ontstaat vanzelf de vraag wie hoch ein bestimmtes Gewicht uber den E r d b o d e n erhoben werden musse dass seine Fallkraft aquivalent sei der E i w a r m u n g eines gleichen Gewichtes W a s s e r van 0 auf 1 C "?" Z e e r beknopt geeft M a y e r zelf het a n t u o o i d op deze vraag uit de verhouding der soortelijke warmten van lucht bij constanten diuk en bij constant volume (— 1 421) volgt voor de gevraagde hoogte 365 m A a n deze h^er voor het eerst in de physische literatuur gepubliceerde berekening van het mechanisch warmte-aequivalent verbindt M a y e i dan nog de opmerking dat het nuttig effect van onze beste stoommachines klaarblijkelijk nog zeei germg is en dat het wellicht economischer zal blijken op andere wijze beweging te verwekken namenthch durch V e r w a n d l u n g der auf chemischen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen