1941 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 97

85 antwoordt dat hangt er van af of U determinist bent of niet' M a a r ik zeg neen dit probleem is een schijnprobleem w a n t de onderstelling is zm-loos de onderstelling n 1 dat ik me een mateueel systeem ook maar zou kunnen denken dat precies klopte met den mateneelen kant van een levende cel, ware deze onderstelling niet zin-loos dan w a r e die cel de som van dat mateneele systeem en — nog iets, w a t we juist ontkend hebben M a a r — zal men zeggen — zooals ik begonnen ben allerlei zuiver physische begrippen als gewicht, weerstand etc aan de plant toe te kennen kan ik dan zoo met doorgaan althans m principe, om ten slotte toch een volledig physisch systeem afgezonderd te hebben m gedachten N e e n zoo kan ik niet doorgaan, en nu krijgen we de opmerkingen van Bohr over dit punt '') als ik doorga met physische metingen aan m'n plantencellen te verrichten, omdat ik er perse achter wil komen w a t ze physisch zim dan zal ik op een gegeven oogenbhk bemerken een hoeveelheid doode materie, en geen levende cellen meer onderhanden te hebben dan zal ik n 1 m den loop van m'n onderzoek m'n cellen gedood hebben in m'n Ijver om al te veel te weten — hetzij door toegepaste chemische middelen, hetzij door electnsche stroom hetzij door bestraling met ultraviolet licht of door het electronenmicroscoop — Er zijn principieele grenzen gesteld aan mijn physisch onderzoek — Dit is een situatie die analoog is aan de situatie m de physica w a a r de onnauwkeurigheidsrelaties" de uitdrukking zijn van de prmcipieele onmogelijkheid om een physisch systeem ten emde toe meetkundig te onderzoeken te ondervragen zou men kunnen zeggen, evenzoo vinden we hier de onmogelijkheid om een organisch systeem ten emde toe physisch te ondervragen, en dat is hier zoo mm als d a a r toevallig of secundair of te danken aan de grofheid van ons kunnen H e t ligt m het wezen der zaak Ik zal hier niet te lang meer bij stil staan W e vinden dat het zinloos is n a a r het physisch gebeuren van een plant te vragen als naar iets dat welgedefmieerd, m zich , af ' zou zijn E n zoolang er nog ergens een bacterie of een korstmos leeft biedt ook het gansche heelal ons geen afgesloten physisch systeem, omdat het als geheel (het geheel is noodig om eventueel een afgesloten d w z voor inwerking van buiten gevrijwaard systeem te kunnen krijgen) ons reeds geen compleet" physisch systeem biedt laat staan een afgesloten H e t IS alsof het heelal als physisch systeem beschouwd d a a r m zoo'n bacterie zoo'n korstmos altijd o p e n " incompleet blijft M a a r genoeg over deze questie H e t determinisme als natuurkundige aangelegenheid kan ons t a v het organische en hoogere leven geen zorgen meer baren, ook al gold het dan toch niet daar, w a a r nog leven is •— en dat niet omdat daar physische wetten overtreden zouden mogen w o i d e n — een armelijke uitweg' — maar omdat daar physische wetten en determinisme hun zm verhezen te weten hun strengen, ondubbelzinnig gedefmieerden zm ( V o o r wie

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen