1941 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 127

115 ontkennen En evenrnm is voor den physicus de voorspelbaarheid in het natuurgebeuren komen te vervallen De verduisteringen van Jupiter s manen zijn nog even nauwkeurig te voorspellen als vroeger, er IS dus voorspelbaarheid m het natuurgebeuren en dus ook als men wil causale bepaaldheid Alleen maar niet rest-loos E n het zelfde geldt ten opzichte van die beschrijfbaarheid van het n a t u u r gebeuren die aan de voorspelbaarheid ten grondslag moest liggen W a t nu dat niet restlooze van beschrijfbaarheid en voorspelbaarheid betreft dat is met slechts een quaestie \ a n menschelijk onvermogen zooals D r Brummelkamp meent maar het ligt m het wezen der zaak — ik heb dat reeds uiteengezet H e t ging om mathematische beschrijfbaarheid en nu leerde juist de q u a n t e n t h e o n e ^— een zuiver natuurkundige theorie — dat het in het wezen der physische dingen lag dat ze zich nooit heelemaal lieten vangen in geometrische vormen Of de physicus daarmee nu ook het bepaald zijn ' van een physische situatie loochent' D a t zal hij wel laten denk ik Ik weet ook niet w a t t zou moeten beteekenen dat niet bepaald zijn"' Zooals ik ook niet recht begrijp wat D r Brummelkamp verstaat onder het standpunt dat hetgeen voor het subject w a a r is ook waar moet zijn voor het object' Zijn bedoeling op dit punt wordt echter duidelijker uit de volgende opmerking die omtrent de causaliteit Zijn verwijt is hier dat er een verschuiving heeft plaats gevonden tusschen de op het subject betrokken voorspelbaarheid en de op het object betrokken zijnde causale bepaaldheid Hierover twee opmerkingen In de eerste plaats die op het subject betrokken voorspelbaarheid ' D e voorspelbaarheid die de physicus ontkent houdt weer meer m dan onvermogen van de zijde van den mensch (dat w o r d t toch bedoeld met op Let subject b e t r o k k e n " ' ) D a t is reeds uitdrukkelijk gezegd Omtrent het met-kunnen van den mensch leert de quantentheorie niets bijzonders en dat de mensch niet in staat was de dingen precies te meten en uit te rekenen wisten ook de oude deterministen reeds O m aan de beperkende omstandigheden te ontkomen en een zuivere begripsvorming te verkrijgen gebruikten ze juist de fictie van den Laplaceschen Geist H e t gaat dus a prion over een voorspelbaarheid-in principe als iets het wezen der zaak betreffende en het ontkennen van restlooze voorspelbaarheid vloeit alleen voort mt de erkenning dat de n a t u u r n a a r zijn wezen niet te vatten is in mathematischen vorm Dit is dus van den a a n v a n g af een uitspraak omtrent de aard der zaak zelf er is geen sprong gemaakt van menschelijk kunnen naar realiter zijn D a t het een negatieve uitspraak is een die iets ontkent doet niet ter zake Een negatieve uitspraak is ei ook een ' En dan die op het object betiokken zijnde causale bepaaldheid ' Ik heb reeds gezegd dat ik causale bepaaldheid niet ontkend heb.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen