1942 Extra aflevering Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 38

32 is het met zeker dat de dooi de luchtdeeltjes bij ht leegpompen verlaten ruimte door die corpuskels aangevuld w o r d t ,,Er kan dus ,,aethereal matter" m die ruimte zijn, maar het is niet zeker, dat het werkelijk zoo is D e plenisten (van de cartesiaansche richting) kunnen niet door experimenten bewijzen, dat er iets is H e t eenige w a t ZIJ beweien is dat er geen ledig kan zijn, omdat het met hun begrip van lichaam (= extension) strijdt" ( E x p S W , I, 25) Een dergelijk argument is voor den experimenPoging tot teelen philosooph Boyle v/aardeloos Hij tracht dan ^"beslSs^q^ ^ ^ ^^^^^ ' " "^^ ,,Continuation of the N e w Experim e n t s " (1667) door proeven te beslissen of er een cartesiaansche subtiele materie is Hij grijpt daartoe Descartes' verklaring van de magneetwerking aan Sommige moderne philosophen verklaren magnetische werking, doordat de lucht tusschen twee magnetische lichamen door de magnetische effluvia verdreven wordt, zoodat ZIJ elkaar naderen, omdat de verdreven lucht hen nu van de andere zijde n a a r elkaar toe drukt M a a r als het juist is, dat de lucht aldus een rol speelt bij het magnetisme, dan moet m het luchtledig de magnetische kracht veel kleiner zijn" Drt probeert Boyle nu door een ijzeren plaat met een haakje, w a a r a a n een gewicht bevestigd kan werden, aan den magneet te h a n g e n : eerst m de lucht, d a a r n a onder de klok van de luchtpomp D e magneet kan bijna evenveel vasthouden ,,Bijna hetzelfde", zegt Boyle, ,,want hoewel het verwijderen van de lucht niet geacht w o r d t het eigenlijke vermogen van den magneet te verzwakken, toch moet het zijn vermogen om het ijzer te dragen verminderen, d a a r het voorwerp nu zooveel zwaarder weegt, als het gewicht van de verplaatste lucht b e d r a a g t (Cont. 1; III, 40) In hetzelfde werk vinden we ,,an attempt to examine the motions and sensibility of the Cartesian Materia subtilis, or the aether ' Boyle begmt weer met te verklaren, dat hij zich met mengen wil m den strijd tusschen atomisten en cartesianen Hij kent hun speculatieve argumenten, maar nu wil hij zien of er langs experimenteelen weg iets over het bestaan en de eigenschappen van dien aether te vinden is Hij laat dan een blaasbalg in het luchtledig dichtvallen een veertje voor de opening ervan beweegt niet (Cont 1; III, 47) Dit negatieve resultaat doet hem echter wijselijk niet concludeeren, dat er dus geen ,,subtiele materie" bestaat, alleen maar dat hij haar met aantoonen kan Z o o ziet hij dus het vóór en het tegen Zijn rationalistische, corpusculair-theoretische beschouwingswijze zou hem tégen het ,,vacuum coacervatum" doen kiezen, zijn experimenteel empirisme er vóór T e g e n de atomisten voert hij de Rede, tegen de cartesianen het experiment aan. Hij blijft aarzelen en '— zooals hij m zijn N e w E x periments méér doet, als hij geen uitweg ziet — hij zegt, dat hij er met langer over spreken zal, omdat de controvers over het vacuum eerder een metaphysische dan een physische kwestie is ( E x p S W ;

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen