1946 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 35

29 een beetje te veel op zijn beurt" ^'^). De populariteit der „natuurlijke historie" had ongetwijfeld invloed op de geleerde wereld; het gevolg was een sterke ontwikkeling van de experimenteertechniek. Ook de botanische en mineralogische collecties verschaften werk aan de vaklieden. Rome de 1' Isle (1736— 1790), de grondlegger der kristallografie, werd verachtelijk als „catalogusmaker" betiteld, maar dank zij de opdrachten om catalogi voor de verzamelaars te maken, heeft hij de kristalkunde kunnen fundeeren. Hij gaf een voordien ongekend nauwkeurige beschrijving en afbeelding van honderden kristallen. Om precies af te beelden, moest hij de hoeken tusschen de vlakken meten en daardoor ontdekte hij, langs zuiver inductieven weg, dat de hoeken tusschen overeen' komstige vlakken van verschillende individuen van dezelfde soort gelijke grootte hebben ^^). Het ging den natuuronderzoekers om het verkrijgen van feitelijke gegevens, dus ook om het verzamelen van specimina. Reaumur hield zich in zijn ,,Historie der Insecten" uitsluitend bezig met een minutieuze beschrijving der dieren, elke theorie of hypothese werd vermeden. Rouelle (1703—1770), die in de gehoorzaal. waar hij zijn chemische proeven vertoonde, duidelijk zichtbaar de lijfspreuk van het sensualisme, ,,nihil est in intellectu, quod non prius fuerit in sensibus", aangebracht had, fulmineerde tegen elke speculatieve theorie en zag als eenige taak der scheikunde een ordelijke registratie der feiten. Zijn leerling Lavoisier, die voor de scheikunde dezelfde beteekenis zou krijgen als Newton had voor de natuurkunde, volgde zijn voetsporen. A. L. Lavoisier (1743 — 1794), moede van de rationalistische speculaties der natuur- en scheikundigen over de eerstoffen, durft eindelijk den stouten stap naar een zuiver empiristische definitie van het begrip element te wagen. Boyle had langs experimenteelen weg aangetoond, dat de stoffen, die men in zijn dagen voor elementair hield, '•''') D' Alembert, Mélanges, etc. T. IV, p. 282—283 : „Il serait seulement a souhaiter que les Géomètres n' eus,sent pas quelquefois abuse de la facilité qu' ils avaient d' appliquer Ie calcul a certaines hypotheses Ainsi 1' esprit de Calcul, qui a chassé 1' esprit de Système, règne peut-être un peu trop a son tour". (Elemens de philosophie). "^) Rome de 1' Isje, Cristallographie, 2me éd. T. I, Paris 1783 : „Les faces d' un cristal peuvent vaner dans leurs dimensions relatives; mais 1' inclmaison respective de ces mêmes faces est constante et invariable dans chaque aspècc" (p. 93).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen