1946 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 60

B4 Öok de systeembouwers zijn nog niet uitgestorven. Zijn er ook nu nog geen beoefenaars der wetenschap, die steeds neiging hebben dogmatisch te worden? Holbach en Lamettrie hebben het vrome volk verschrikt en ook wel geïmponeerd door hun materialistische ,,natuurwetenschap". Toch staan zij eigenlijk buiten den stroom van de ware wetenschap, die juister getypeerd is door Newton, s' Gravesande en Reaumur, die hun eigen hersenschimmen niet verwarren met de natuur, die zij onderzoeken. Zoo is ook de echte wetenschap van de 19de eeuw niet gekenmerkt door „systeembouwers" als Büchner en Haeckel, maar door eenvoudige, on-pretentieuze natuuronderzoekers als Faraday, Maxwell en Pasteur. De systeembouwers, die in eigen oog en ook voor het oog van de massa de religie gesloopt hebben door de mokerslagen van ,,de" wetenschap, waren marktschreeuwers, die eigen materialistische vooroordeelen en hypothesen in de natuur legden en ze er daarna triomfantelijk weer uit haalden, zooals de goochelaar het konijn, dat hij in den hoogen hoed gestopt heeft, voor het oog van de verbaasde menigte er weer uit te voorschijn toovert. Maar ook de 20e eeuw heeft een pseudowetenschap laten zien, die de gegevens der natuur met eigen hersenschimmen aanvulde. Ostwald heeft a//es met de energie willen verklaren, ook den mcnschclijken geest. (Lavoisier was voorzichtiger; hij poneerde slechts, dat het denken energie kost, niet dat het energie is ! i88)_ De natuurphilosophische speculatie heeft op grond van de resultaten der natuurwetenschap verklaard, dat de elementen ontstonden door condensatie van waterstof; ze heeft ook verklaard, dat de elementen bezig waren te desintegreeren tot waterstof. De tweede hoofdwet der thermodynamica heeft sommigen natuurkundigen sombere voorspellingen ingegeven over de degeneratie der natuur, die naar den warmtedood snelt, een oncontroleerbare generaliseering van experimenteele en theoretische gegevens. Het pessimisme der physici heeft weer een tegenhanger gevonden in het optimisme van biologen, die tot een evolutie der ,,menschelijke soort" meenden te

188) Premier Mémoire sur la respiration des animaux par Seguin et Lavoisier (Mémoires pour 1789, p. 185); Oeuvres II, 688. etc.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen