Wetenschappelijke bijdragen aangeboden door hoogleraren der Vrije Universiteit ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan - pagina 113

101 Substantief + adjectief

Zij doet deze schuld af met dankbaarheid voor den „rijkdom" der

werkelijkheid.

c. Substantief + adjectief.

Wenden wij ons nu tot een groep van hooger relief dan substan-

tief + substantief, al of niet herhaald of gewijzigd: substantief -|-

adjectief, soortgenoot van het eerste als eveneens attributieve of

praedicatieve groep.

Het adjectief bewijst zijn verwantschap met het substantief, door-

dat dit het verdraagt als begeleider en het zelf als substantief kan

optreden. Als begeleider is het niet soortgenoot, wel soortver-

want van dat, wat het begeleidt. Ook hier verkiest de taal de gebro-

ken eenheid boven de strakke: het substantief neemt het adjectief

naast zich, liever dan een ander substantief. Naast het substantief

geplaatst in eenheid, is het adjectief een woord van ander voorkomen

en gedrag (geslachtsonderschciding, trappen van vergelijking, afge-

leid adverbium). Als begeleider zelf een ander, richt het zijn gedrag

naar het substantief, breekt daarmee zijn andersheid en tempert deze

tot samengaan met het soortverwante. In amor patris verdragen de

soortgenooten amor en pater elkander in eenheid door het brekende

verschil van de naamvallen heen ; in het equivalent amor patrius

wordt deze breking vlak gestreken en in haar plaats komt tus-

schen de bestanddeelen het verschil van substantief en adjectief

te staan. Als driegeslachtig aangewezen om zich daarmee op het

substantief te betrekken, moet het adjectief kiezen tusschen zijn drie

geslachten naar gelang van het substantief. Met die keus deelt het

aan het substantief een van zijn geslachten uit; daarmee heet het

zich te richten naar het substantief, als ware dit van te voren reeds

een der drie. Zoo heeft ook het substantief een geslacht, elk nl. een

van drie. Hiermee is eenzijdig en voor de helft onjuist gezegd, dat

het substantief zelf geslacht heeft. Het geslacht van het substantief

wordt eerst in het adjectief zichtbaar. Het substantief geeft naar

zijn eigen gedrag van zijn geslacht geen blijk, wel kiest het adjectief

ter wille van het substantief, waar het zich bijvoegt, een van zijn

eigen geslachten. Het geslacht van het substantief is het gedrag, dat

het adjectief en andere woordsoorten in verbinding met het substan-

tief aannemen. Dit zich richten van het adjectief naar het substan-

tief is overeenkomen daarmee zonder gelijk te worden, een gebrO'

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen