Zedelijkheid en recht - pagina 47

43

Bezinnen wij ons nu verder over het zich, op het handelen gerichte, menschelijk willen, dan vinden wij, dat, wanneer zijn proces niet gestoord wordt, het verloopt in de vier momenten van doelstelling, motivatie, beslissing en uitvoering. Eindelijk, dat dit willen in de eerste drie dezer vier momenten, bij den psychisch gezonden en tot zelfbewustzijn en zelfbepaling ontwaakten mensch, formeel vrij en daarin dan ook specifiek verschillend is van het mechanisch Triebleben der dieren ; dat het daarentegen in diezelfde eerste drie momenten, wat zijn inhoud betreft, door het innerlijk-zijn van het subject en in het laatste moment: de uitvoering -, ook door uitwendige omstandigheden, — als door determineerende factoren is bepaald.

Maar, en dit brengt mij weder tot de begrippen zedelijkheid en recht, bij dit menschelijk willen dat zich op het handelen richt, zijn ook nog andere determineerende factoren in het spel. In al zijn vier momenten toch wordt het óók bepaald door een tweeërlei beoordeehng en wel die van den mensch zelf en die zi^jner medemenschen. De maatstaven of de normen waarnaar wij dit willen beoordeelen, zijn, in onderscheiding van onze logische en esthetische, onze, in ruimeren zin, ethische normen. Het eigenaardige van deze laatste is, dat al bestaat er tusschen haar en de beide andere ook overeenkomst, een overeenkomst, die, naar mijn geloofsovertuiging, op eenheid van oorsprong berust, — wij ons toch door onze ethische normen veel meer bepaald weten, dan door onze logische of esthetische. Het .voegen van ons

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen