Psychische Aktiviteit - pagina 23

21 een andere, maar ze completeeren elkaar, omdat door verschillende zintuigsfuncties nieuwe kanten van het identieke objekt ons toekomen. Wanneer ik met mijn vinger over een ding strijk, dan bemerk ik eigenschappen daaraan, die mij bij het zien niet waren gegeven, de hardheid, weekheid, ruwheid, gladheid, en niet subjectief als toestand doorlevende (als „subjective Zustandlichkeit") maar als kanten, eigenschappen van het ding, als gladheid, hardheid, ruwheid van deze doos, deze tafel. Het is dezelfde tafel, die ik zie en tast, zooals het dezelfde doos is, die ik ziende waarneem, ook wanneer de zieninhouden wisselen, En beweeg ik de doos tusschen de vingers, dan neem ik tastend nu een gladheid waar, dan het puntige, dan ruwheid en toch dit alles als eigenschappen van een en hetzelfde ding '). Om een ander voorbeeld te gebruiken, aan SPECHT ontleend, wanneer mijn buurman aan tafel opstaat om een rede te houden en hij maakt een beweging, waardoor het mij duidelijk is, dat hij tegen zijn glas wil tikken, dan staat, nog voordat hij het glas aanraakt, het klinken van het glas op eigenaardige wijze voor mij. Ik heb hier een gezichtswaarneming in de voortschrijdende beweging en nu staat voor mij, voordat het glas werkelijk künkt, een proces, dat in de toekomst ligt, het klinken nl., reeds bij de waarneming der beweging, die nog niet tot het glas is gekomen. „Dies ErkUngen in seiner Qualitat hort sich so an, als wenn jemand an ein Glas geklopft hat, ich nun hinterher auf dieses Erkhngen hinhöre. Die eine Funktion, das Sehen, zieht also das Horen nach sich, richtiger das Horen ist hier getragen von der Gesichtswahrnehmung." Eenige jaren geleden werd hier ter stede een Rembrandttentoonstelling gehouden, waarbij enkele stukken met geslachte ossen waren. In mijn jeugd had ik herhaalde malen bij een slager de werkelijkheid gezien, de geslachte koeien, die opgehangen waren, en had daarbij natuurlijk ook telkens de 1) SPECHT, Z . f. Pathopsych. II Band, I Heft, S. 9.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen