Het positivisme van Ernst Mach en de ontwikkeling der moderne physica - pagina 28

16 mulceren der algemèené wetten, die de transformatie der versctiillende vormen van energie beheerschen. Uit de in dien tijd gevoerde discussies, tusschen de ,,atomisten" als Boltzmann en Planck eenerzijds, en de energetici anderzijds ^6), blijkt duidelijk, dat de eersten zich zeer wel bewust waren, dat de atoomhypothese nog geen wetenschappelijk onbetwistbare zekerheid had verkregen, maar tevens, dat zij de diepe overtuiging bezaten, dat deze hypothese niettemin een zeer wezenlijken trek in de structuur der materie raakte. Men zou met een door Jordan in een ander verband gebruikte zinswending kunnen zeggen, dat zich tegen het prijsgeven van deze hypothese niet slechts een door de materialistische philosophic geschoolde denkwijze verzette, maar nog veel meer een ,,physisch instinct", dat van de natuur de diepe beteekenis dezer hypothese had afgeluisterd ''^). Deze diepe beteekenis is dan ook in de ontwikkeling der physica sinds het begin dezer eeuw steeds meer aan den dag getreden. Lorentz bewees door zijn electronentheorie, dat de idee eener discontinue structuur ook op het gebied der electromagnetische verschijnselen met vrucht kan worden aangewend. Planck en Einstein brachten haar zelfs over op het gebied der stralingsverschijnselen. Perrin's metingen omtrent de Brown-beweging leverden een fraaie bevestiging van Einstein's berekeningen omtrent de statistische variaties in de moleculaire beweging. De, het eerst door Laue verkregen, interferentie figuren, die ontstaan wanneer röntgenstralen gekristalliseerde materie doordringen, demonstreerden de regelmatige rangschikking der atomen in het kristalrooster. De bestudeering der electriciteitsgeleiding in gassen, van kanaalstralen, kathodestralen en radioactieve stralen verschafte zoow^el de atomistiek der materie als die der electriciteit een vaste experimenteele basis, en legde tevens den innigen samenhang daartusschen bloot. In het photo-effect. in de proeven van Franck en Hertz, in het Comptoneffect treedt een niet minder innige samenhang met de atomistiek der straling aan den dag. W e l eischte het nieuwe experimenteele materiaal een grondige revisie van het atoombeeld. Tegenover de uitkomsten der radioactieve onderzoekingen bleek de onderstelling van de onveranderlijkheid der chemische elementen, en daarmede die van de onveranderlijkheid der atomen, niet meer te handhaven. Het op grond van de kinetische gastheorie aan de atomen toegekende volume bleek niet continu met materie gevuld, maar het atoom een ijle, doorzichtige constructie van electrische ladingen, in bouw eenigermate vergelijkbaar met een zonnestelsel in miniatuur. Maar de grondidee der atomistiek, de opbouw uit laatste elementaire eenheden, bleef behouden. Zelfs konden experimenteele methoden (scintillatiescherm, nevelkamer van Wilson, tellers) worden ontwikkeld, die de werking van de afzonderlijke elementaire deeltjes demonstreeren, en

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen