Betrekkelijk of volstrekt - pagina 41

toegekend. Bij wat ingewikkelder gevallen biedt de juridische constructie goede diensten. Deze op een logische wijze gebruikt, met vermijding van „Begriffsjurisprudenz" ®'), geeft algemeen aanvaardbare resultaten ^°°). Met opzet werd evenwel eerder van het rechtsbewustzijn gesproken. Het is dit rechtsbewustzijn, het is de rechtsintuïtie of, wil men, het rechtsinstinct dat, hoezeer geschoold en verfijnd, de materieel belangrijke vonnissen beheerst. Het juridisch op logische wijze construerend vernuft kan zich weren, als de soort der deelneming of de aard van de samenloop twijfelachtig zijn. Wanneer het gaat niet om een „vorm geven" maar om het onrechtmatig of niet onrechtmatig, schuldig of onschuldig, om het hoe schuldig en welke strafmaat, dan wikt en weegt het primaire rechtsbesef. Is de daad strijdig met het recht? — ziedaar de centrale vraag; naderhand kan uitgemaakt waarom er geen overeenstemming met het recht bestond. Zo zijn bij het bepalen van de oorzaak de causaliteitstheorieën dienstbaar aan wat hij, die het recht wijst, zich als uitkomst voorstelt. Zo is bij het bepalen van de schuld beslissend het beeld, dat men zich van de dader heeft gevormd. Zo geeft bij het bepalen der strafmaat eerst het rechtsgevoel de zwaarte aan van de te treffen sanctie; vervolgens is er gelegenheid deze juridisch te funderen. Zeer verwarrend wordt de situatie wanneer in, oppervlakkig beschouwd, technische kwesties toch op zeer belangrijke vragen een antwoord wordt gegeven, omdat de gekozen techniek nauw samenhangt met diep wortelende opvattingen^"^). Hoe er dan telkens zuiver principiële beslissingen genomen worden, onderkennen velen niet scherp. De gelijkheid in resultaten of de schijnbare loutere zakelijkheid van de door hen aanvaarde oplossing, verhuUen de ware stand van zaken. Wanneer zij zich rekenschap pogen te geven van fundamentele verschillen, noemen zij hen die duidelijk zeggen religieuze overwegingen te laten gelden, eenzijdig en bevooroordeeld, om voor zichzelf de zuivere wetenschappelijkheid op te eisen. Ik zou willen volhouden, dat zij, die aldus te werk gaan, dwalen. In het algemeen zitten ze zelf vol vooronder-

^ ) Scherp keert zich tegen de „Begriffsjurisprudenz" Georg Cohn, Existenzialismus und Rechtswissenschaft, Basel 1955. 100) Waarderend over het logische element in de strafrechtspraak laat zich uit Ch. J. Enschede, Motivering en motief, ZwoUe 1959, 8. ^^i) Men zie H. Dooyeweerd, Het juridisch causaliteitsprobleem in het licht der vi^etsidee, Antirevolutionaire Staatkunde. Driemaandelijks Orgaan, Tweede Jaargang, Kampen 1928, 21 e. v.; De modale structuur van het jiu'idisch oorzakehjkheidsverband. Mededelingen Koninklijke Academie. Nieuwe Reeks, Deel 13, No. 5, Amsterdam.

39

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen