EEN EN ANDER OVER SCHRIFTKRITIEK.

V.

Is fezlöa '©OT.©freTleveriiigrGfm; trett-t i-evSeh waarbij do kritiek oiiideï zekere voorwaarden yrijheid heeft, er is in de tweede plaats een oiverlevering van de Scihrift.. Dienk u-de apostelen. Mattheus scihroef naaï alle waarisciiijnlijkheid zijff evangelie in Palestina, , Marltk's" te Rome. P'aulus zond brieven naaï allerlei gemeenten. Z© schreven die op rollen lof velletjes papyrus, een z'eer broos materiaal en va-n die eerste gescihxiften is niet ïiet kleinste stukje meer over. Men kan ook bijna wel met zekerheid zeggen, dat er nooit meer iets van zal woTdein gevonden.

Hoe zijin dan nu die gescllirjlrten tot ons gekomen? Ze zijn afgesciireven en telklens weer afgeschreven en de afschriften der verschillende boiefcbn zijïi bijleen gevoiegd. Dat afschrijven geschiedde eeirst Oiolc weer «p papyrus, later op het meer daurzamie perkament en Üit heeft voortgedutird tot op de'n tijd, dat de Bijbels werden gedrukt. Ook van de eerste afschriften bleef niets bewaard. H.et oudste wat we [hebben is, uitgenomten een p'aar: kleinere stukjes, uit de vierde eeuw na Christus - op zijn vroegst. Daar ligt dus een' geruime tijd tussclhen .het •oiorspTonfcelijk© en de oudste afschriftea, , die wij beizitten dw..z., - !heieLwat afschrijven en weer afschrijveln.

Nu gebeür-de dat'-afsclÉ'rijvön, vooral in den eersten tijd volstrekt nieit altijÜ door menschen, die wel ter tale waren. Men deed het uit begeerita om iets van Gods Woord te bezitten. Later werd dit wel eenigerm'ate anders. Maar toich, afschrijven blijft afscihrijveln en gelijk het - tegenwoiordig g-eschiedt, zoo was het ook' toien, bij! dat afschrijven zijn hteel wat fouten gemaakt.

Laat me eens enkele soorten van fouten imögen noemen. Die afschrijvers, die er soms hun brood-Avinning of dagtaaJc (als bij' vele monniken) van maakten, kenden vaak heele Schriftgedeelten uit hun hoofd. Ze toeenden dan ook' niet altijd in het oorspronkelijke te hoeven zien, m'aar wel uit het hoofd te kunnen schrijven. Maar dan vergisöen ze zich wel eens en ze schreven b.v. in het evangelie van Lukas. d© plaats, zoioals z: e ih Mattheu|s staat. Ze sloiegem wel eens een regel over of schreven er een tweemaal. Vooral als twee regels pf gedeelten van regels met hietzlelfde woord begonnen of 'eindigden. Z© niaakten doior slordigheid allerlei verandeiingen 'in de volgorde der w^oorden." Later werd' er wel naax diktaat geschreven. Een dikteerde en vele anderen' schreven tegelijk' op' en dan kreeg men verschillende hoorfouten, zooals wij vaak ietnand verkeerd verstaan. Of ook spelfouten, omdat een afschrijver de spelling van KSjii tijd of èen heel verkeerde.spelling volgde enz. enz'. Het 'gevolg is, dat e-r in onze Bijbelhandsöhriften allerlei fouten vooifcbmen en dat er geen twee handschriften voilkjomen aan elkaar gelijk zijn."

Nu gevoelt ieder, dat hier arbeid moet wordenverricht. D'e feiten vragen erom'. Hier is het niet ons verstand, dat dit of dat nieit rijmen kan, hi et zitten - wij niet als rechter, maar hier sitaan we voior het feit, dat-we den Bijbel ontvangen in handschriften en dat die handsohriften niet in alles aan elkaar gelijk zijin.

De wetenschap', die uit de onderling verschillende handschriften deiL goieden tekst tracht^^S te stellen, noemen we de tekstkriliek.

Ik moet daar onmiddellijfc\^^^pingen aan toevoegen.

In de eerste plaats zial Jiet nu, hoiop ik, duidelijk zijn, hoie .onjuist het is, als m©n zegt, gij' Gereformeerden mo'Ogt geen aanmerkingen maken op de kritiek, want ge doet zelf ook aan kritiek.

Wie zoo spreekt, is, óf onjuist ingelicht, óf - -hij begrijpt de dingen niet. Het js imimiers heel iets anders — ik zal het in zijn scherp'sten vorm .nemen. — of ik zeg, dat bericht klopt niet met dat bericht, slechts" een van beide kan juist zijn, óf dat ik zieg.: de tekst staat in diil handschrift anders, dan in dat' handschrift, slethts een van beide kan juist zijn. Immeïs, 'bij die beide beri.chten heb ik te maken toet Goiddelijke inspiratie en voegt mij het zwijgen, heb ik' te zoieken, hoever ik komen kaïï en bij die handschriften heb ik te doen met menschelijke 'overlevering en menschelijke fouten. Wel de Bijbelschrijivers, niet de afs.chrij'veifs waren geïnspireerd. Maar zelfs als menv van de inspiratie afziet, is er nog aanmerkelijk verschil Bij de twee tegenstrijdige berichten is de overlevering eenstemmig, ze brengt ons zoowel het een© als het a'ndere beriöht, beide zijn opl deztelfde wijtze tot ons gekomen. Maar bij' den in twfee handschriftein verschillend luidenden teks*-. is de overlevering niet ecnsliemmig, het staat in 'Ahi eeae handschrift Szus, " in inet ander© zóó. Tekstkritiek is nooit krüiek oip den inhoud des Bijhiels. Daar kan ze wel in ontaarden en daar is ze ook vaak in ontaard, , wanneer men aan den tekst eigenmachtig of op. onvoldoende gronden (b.v. door aan de lezing van één overigens niet zeer' gewa^deerd handschrift buitengewone beteekénis toe te kennen) gaait veranderen, maar daariiiee boet dg tekstkriliek haar karakter in.

En nu teen tweede-óptoerking. Zoo dikwijls wordt gezegd: wat spreelït gij Gereformeerden van een o'nfeilbaren Bijbel! - Ge taoet zelf toiegeven, dat vooral in heit N. T. de tekst in de onderscheiden handschrifte'n zeer verschillend luidt. Wat spreekt g© van 'Gods Woord, ge weet niet eens wat God eigenlijk gesproken heeft!

We mogen zeggen, dat ooi@''? §ëE'f^dergelijk' tredeneeren den toestand niet juist voorstell. Zekter, •er is •'heel wat verschil in lezing, ' miaar praktisch heeft dat weimg om' het lijf. Of we nu op een plaats Jezus Christus, dan wel Christus Jezus moeten lezen, verandert aan een plaats: zeker niet veel. Ik kan 'hier geen Hebreeuwsoh of Grieksch g©bruüceln, maar ieder, die deze talen kent, kan een bladzijde van een wetenschappelijke uitgave van den ..Bijbel in de grondtalen voor zich leggen en nagaan, dat de meeste varianten (zooals we die verschillen in lezing noemen)'den zin niet noemenswaard veïanderen. Wat het O. T. be'treft, de gewone Hebreeuwsche tekst is hier zieep vast. Eö. wat d© andere hronnen van den tekst van het O. T. betreft, b.v. de oud©-Grieksche vertaling van de LXX en de Ara'm, eesche omschrijiyingen, de Targum's, hier is nog zooveel onztekerheid, hier is nog-zooveel te onderz'oeken, dat we nog niet kunnen spre-'ken van erirstig voor d© vaststelling van den teksit in aarimtet'ldng 'komende getuigen.

In het 'N. T. z'ijn er enkele kleinere stukjes, die in de mteeste beste handschriften niet voorkomen. Zien - we af van d© plaatsen, Avaar een woord uit het ©ene evangelie in oen ander werd opgenomen, waari'tt het oorsp-ro-nkelijik waarschijnlijk niet stond, dan gaat het hier vooral om' Mt. 6:13b, - -'Mk'. 16:9-20; Luk'. 22:43—44; Joh.-5:4; Joh. 7:53—8: .ll; Hd. 8:37-; 1 Jo|h. 5:7. : Eai van - al deze plaatsen gleldt het, dat we inolg niet mogen zeggen: het onderzoek' is afg'eloope'n. Hoe gewichtig dez'e plaatsen nu ook' mo'gen zijn, niemand zal 'kimnen zeggen, dat, stel eens, z© hoorden niet in het'N. T. thuis, daarmee helt 'karakter vain het N. T. veranderen zou, of e'önig 'stut' onzer-belij'denis zou mjoeten worden ge--wijzigd. Wé moete'n dan ook uitspreken, dat ieder, die zegt, dat de tekst zoo-o'nzeker is, dat ons alle vastheid ontbreekt en vaiV; _6en . onfeühare niet kan worden gesproken, de feiten niet •waardeert, gelijk ze gewaardeerd moeten worden. Eerst indien, zeg ©en tiende deel van-het N. T. in allerlei handschriften ontbrak, eerst als de voorname bewijsplaatsen van eenig istuk der leer onzekfer waren, eerst indien we omtrent den weg der zaligheid 'niet toeer veilig werden ingelicht of de feiten niei konden onderscheiden en vaststellen, zou er aalnleidlng zijn om aoo' te gaan spreken. Maar over elk dez& r punten kan .zfl^5.nift; »de minste tmjfel rijzen.

Zoo. h'é'Bbéh; v^fe. öp' het terrein: d'ér Sch^iftK^ïfcieik' e6ns rond gewandeld. Meer niet. En het opschrift van deze artikelen, moeht dan ook-niet anders luiden dan een en ander over Schriftk'ritiek. .Toch hopen \ve, dat ons schrijven althans eenigen indruk' heeft gegeven van de vragen die hier aan de' orde k'om'Hn. Voorts herhalen we, wat we schreven: mocht men .over eenig punt nadere toelichting jb©geeren of tiniste men iets, dat men gaarne bespro^ leen zag, dan zijn we voorzoover we dat vermogen, bereid oin aan zülkfe wensdhen te voldoen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen