Misdadigheid en toerekenbaarheid.

IV.

Na onze , algemeene beschouwingen over dit onderwerp in de vorige artikelen, wa; a: rin is uiteengezet, welke denkbeelden 'er zooal geopperd zijn ter verklaring van de misdadigheid en welke gedachten zijn gehuldigd over het al of niet toerekenhaar achten van den misdadiger in het algemeen, wil ik thans enkele gevallen bespreken, om duidelijk te maken wanneer een misdadiger ointoerekenbaar geacht moet worden.

In de opdracht, die de rechter aan den psychiater geeft, staat de vraag, of de beklaagde ten tijde van het gepleegde feit lijdende was aan een gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke storing van zijn verstandelijke vermogens, waardoor het hem! ten laste gelegde hem niet zou kiinnen worden toegerekend.

De psychiater moet dus uitm'ak'en, of de dader op het oiogenblik van het misdrijf aljnomiaal was, • in een toestand van krankzinnigheid verkeerde, of in een fetaat van verregaande zwak'zinnigheid, zoodat, hij dus niet wist wat hij deed.

Om' tot een oordeel over deze vraa; g te komen, doet • de pisychiater onderzoek naar het geheele leven van den heklaagde, vooral naar 'den tijd, die aan het misdrijf is voorafgegaan. Wanneer dit onderzoek uitwijst, dat de beklaaigde reeds vóór het gepleegde misdrijf teekenen van krankzinnigheid vertoonde en dat de daad is gepleegd onder invloed van zijn abnormale gedachten, of dat er zich in aansluiting aan het misdrijf een ziekelijke geestesstoornis ontwikkelt, dan, maar ook dan alleen mag de psychiater zoo iemiand ontoerekenbaar verklaren. De imlsdaad zelf, of het plegen van een misdaad, mias niet alleen als motief voor een zoo­ danige ziekelijke stoornis gelden; hoogstens kan de wijze, waarop een delict wordt begaan, de teekenen dragen van .een gestoorden 'geestestoestand.

Wanneer het nu gebeurt, dat terstond na het plegen van een misdaad een toestand van duidelijke krankzinnigheid optreedt, dan kan soms de misdaad .als eerste symptoom (verschijnsel) van deze krankzinnigheid voor den daig komen. •

Het komt echter betrekkelijk zelden voor, dat een misdaad, begaan wordt door een krankzinnige, daar deze patiënten door de goede zorgen van de maatechappij, zoodra ze eenigszins gevaarlijk zijn voor hun omge-ving, in verschillende inrichtingen worden opgenomen, 'en daar onder nauwkeurige bewaking verpleegd worden. En in die gevallen, waarin zich terstond in aansluiting aaa een vergrijp-een toestand van ernstige krankzinnigheid ontwikkelt, komen de patiënten ook me-estal in een inrichting voor geesteszieken terecht, inplaats van in het (huis van bewaring gevangen gezet te worden.

Er blijven dus nagenoeg alleen die gevallen ter beoordeeling over, waarbij iemand, die lijdende is aan èen geestelijke stoornis, welke niet voldoende door de omge-ving van den lijder is' herkend, een misdaad begaan heeft.

In de eerste plaats kan zich het geval voordoen, dat iemand handelt in een zoogenaamden droomtoestand. Speciaal hij lijders aan vallende ziekte kunnen deze droomtoestanden voorkomen, waarbij plotseling het bewustzijn niet verloren raald, maar veranderd wordt; in zoo'n periode van een zoogenaamden veranderden bewustzijnstoestand kunnen deze lijders allerlei dingen doen en zelfs reizen ondernemen, terwijl op een gegeven oogenblik hmn bewustzijn weer normaal wordt; het merkwaardige is dan, dat ze zich niets herinneren, van wat ze gedaan hebben of wat er met hen gebeurd is in den toestand van veranderd bewustzijn.

Ik jheb iemand onderzocht, die was aangehouden, , omdat hij een brood uit een bakkerskar had ge-.| stolen. 1

Bij het pölitie-onderzoiek bleek, dat hij nog geld bij zich Thad, terwijl hij verder een ietwat vreemden indruk taaakte; hij toonde zich onverschillig, Irok j zich van de zaak niets aan, en miaajkte er zich eerder > vroolijk over.

Bij ons onderzoek, waarbij steeds nauwkeurig i de geheele levenslóopi van den beklaagde wordt na-\ gegaan, bleek n-u, dat deze m'an, die een welgesteld' j zakenman was, vroeger tneermalen toevallen had ï gehad, en de laatste jaren telkens periodes had, waarin hij 'plotseling uit zijn - werk \Vegliep', ging zwerven, allerlei ongewonen : axbeid ging verrichten, zich verh-iiurde , als knecht of bediende, of soms odk aan den drank raakte; na eenigen tijd kwam j hij dan thuis en ; ging weer gewoon door m'et zijn i eigen zaken. _ 1

Het feit, waarvoor hij was gearresteerd, had hij nu lOok gepleegd juist in zoio'n periode van veranderd bewustzijn, terwijl 'hij sinds eenige weken weer ; aan het zwerven was; het feit zelf: het wegnemen ; van een brood door iemand, die nog geld op za-K '{ had, wees ook reeds op zichzelf op een al-inormaliteit.

Tijdens het onderzoek' en de observatie van dezen man, waar een paar weken mee gemoeid - waren, kwam het normiale bewustzijn weer terug. Daar het 'gepleegde feit ibiem! niet als misdaad .kbn worden toegerekend, en hij verder in zijn gewonen toestand geen gevaar voor de maatschappij of voor zichzelf opleverde, kon hij geheel vrijgelaten worden.

Het kan ook wel eens voorkomen, dat iemaiia. een poging doet, zijn huisgenooten te vermoorden, zonder dat er eenige uitwendige aanleiding toe is. Een dergelijk' persoon kan overigens in zijn gedra; gingen nog weinig abnormaals veftoonen, m'aar M

een nauwkeurig onderzoek komt dan voor den dag, dat hij of zij zich reeds langen tijd gekweld heeft met de gedachte: ik ben zoo slecht, ik zorg. zoo weinig voor mijn gezin en voor mijn kinderen; ik ben geen flinke vader of ik ben geen goede moeder; mijn kinderen worden de dupe van niijn slechtteid; of ook: wij zullen tot armoede vervallen, de kinderen zullen een treurig leven krijgen, ze zullen niets te ieten hebben, een zee van raïnpen wacht hen.

Onder invloed van dezen wanh'opigen gedachten-•gang meent mjen, dat het beter is zijn kinderen niet in het (leven te laten. Men meent zoo uit liefde te moeten handelen in plaats van uit haat. Som, s gaat deze moord ook gepaard met zelfmoord, omdat men' voor zichzelf in de toekomst feeën uitkomst ziet; mten meent, dat men te slecht i^ om te ifeven, dat men een pest is voor de ©eniscbheid, dat men ide wereld zal besmetten, en dergelijke zeer absurde gedachten.

Zulke menschen hebben uit zichzelf weimg neiging, over deze dingen te spreken, omidat ze nog het besief hebben, dat ze hun omgeving deze sombere gedachten moeten' besparen; in stilte kunnen deze zieke gedachten idoorwefken; de patiënt kan m het verborgen lop middelen peinzen, om zijn ^gelukkige daad te volvoeren en wanneer het niet 'kamt^ tot zelfmoiord, maar alleen tot moord, kan zoo iemand voor den rechter komen.

Blijkt nu bij het psycOiiatrisch onderzoek, da.t in zoo'n geval altijd wordt opgedragen, dat bovenstaande gedachten den dader beheerschten, dan mag op grond daarvan aangenom'en worden, dat er 'gehandeld is onder invloed van ©en geestelijke stoornis, dat de paüënt lijdende is aan ©en toestand van krankzinnigheid, waardoor hij niet toe-^tenbaar geacht miag , worden voor zijn daden. *ti: i Wordt niet gestraft, maar op medisch' advies geplaatst in een gesticht. Meestal blijft hij geniimen tijd in dezen zieken toestand; hij wil niet spreken, zit stil voor zich uit te kijken ol weigert zelfs voedsel te gebruiken, omdat hij meent, dat dat te goed voor hem is. Voor redeneeringen is hij niet vatbaar; al kan mfen nog zoo goed praten, het heeft geen invloed op hem; ook' de uitspraken van den Bijbiel hebben voor h©m' geen beteekenis, hij meent, dat dieze niet voor hem^ bestemd zijn en ver'beert in een naciht van bangheid ©n wanhoop.

Gelukkig worden deze patiënten in den regel na korter of langer tijd beter; zij brijgen langzamerhand hun normalen gedachtenlgang weer terug; hun sombere droefgeestige stemming verdwijnt; zij zien zichzelf en de wereld weer als vroeger ©n kunnen na verloop van tijd weer in de maatschappij terugkeeren, zonder gevaar voor htin medem'ensdhen op te leveren.

Een ander geval waarbij ik iem^and ontoerek'enbaar moest verklaren, betrof een persoon, die kort achter elkaar tal VBJU oplichtingen gepleegd had, menschen bedrqgen had, valsche namen opgegeven had, en de wonderlijfete veribialen verteld had. Bij het onderzoek van zijn levensloop bleek, dat deze persoon reeds meermalen in krankzinnigen-Igestichten was verpleegd, zelfs jaren achtereen; hij was pas sedert korten tijd ontslagen, omdat men het weer eens iwilde proheeren. Zijn abnormale gedachten en ziekelijke zucht tot phantasie en neiging tot bedriegerijen beheerschten hem weer spoi©dig zóó, dat hij met de politie in .aanraking kwam.

Het gebeurt ook wel, dat iemand onder invloed van een labnormalen gedachtengang de neiging 'heeft tot brandstichting, dit komt betrekkelijk weinig voor. Hier is dan niet het motief tot brandstichting, dat men iets wil opruimian wat in den weg staat, of dat men zichzelf of een , ander schade wil beroiE kenen, maar, het kan - het gevolg zijn van een abnormalen geestelijken spanmngstoestand, van een onbestemd bang of beklemd gevoel, van een zekeren angst voor de toekomst, waarvan mten zich wil bevrijden door iets-bijzonders, of iets verschrikkelijks te doen. Merkwaardig is dan in zulke gevallen, dat na het volvoeren van zoo'n daad een gevoel van opluchting, berusting en kalmte volgt. Zulke personen deden dit dus in een toestand van geestelijke stoornis en Ikunnen ook niet toerekenbaiar beschouwd worden.

Ten slotte wil ik nog een voorbeeld geven van iemand, die niet wegens een ziekelijke stoornis, maar wegens een gebrekkige ontwikkeling zijner verstandelijke vermogens ontoerefcenbaar verklaard werd. ' :

Het betreft ©en jonge m'an, die een fiets gestolen had; inplaats van met de fiets weg te rijden, bleef hij er naast loepen, en werd dus spoedig gearresteerd.

Bij het onderzoek' bleek, dat hij niet veel mfeer ontwikkeling had dan een idioot; op school had hij zoo goed als niets geleerd; een beroep had hij" nooit - uitgeoefend, in den militairen dienst werd hij onmiddeUijb afgekeurd wegens zwakzinnigheid; zijn familie moest hem als ©en 'klein kind behandelen; voordat hij naar bed ging, werd er o.a. eerst .gecontroleerd of hij geen lucifers bij zich had, enz.

Iemand, ^di© op zoo lagten trap-van geestelijkte ontwi'kbeling stond, die niet m'eer verstand bezat als een kind van een jaar of vier, meenden wij voor zijn handelingen met toerekenbaar te' mogen stellen.

Ziehier dus enkele voorbeelden, waaruit duidelijk kan blijken, welke beteekenis het psychiatrisch' onderzoek voor de rechtbank kan hebben.

S. T. H'EIDEHLA.,

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen