PERS - SCHOUW.

Ten vervolgs.

Een joiig-aeretormeerde schrijft in de „N. R. Ct.":

Ds K Schilder in zijn „Pei-s-'schouw" fgelukicig in ..Die Reformatie"!) stelde ietwat ironisch de predikanten, die te Kampen met hem gebtiideerd hebben (o.a. Knoppers, die nu redacteur is, met anderen, van bet Jongelingsblad, dat niet begrijpen kon dat studenten „den Icostelijken tijd vermorsten met het van buiten leeren van rollen"), : ian de kaak, daar zij vroeger ook , .samenspraken" van Molière(!') uitvoerden, waarbij de professoren tegenwoordig waren.

Ik acht het niet geheel overbodig, te herinneren, dat ik „de predikanten" van Kampen niet aan de kaak gesteld heb.. ï'enzij men meenen mocht, dat ik ook mijzelf aan de kaak gesteld heb. Misschien heb ik wel even laten dporscheineren, dat ik niet alle argumenten, die in het SauI-en-David-contlict te berde gebracht zijn, even zwaar aansla.

Overigens zwijg: ik maar. Sommigen zeiden, dat ik, nu mijn naam zoo genoemd werd, maar eens uit mijn tentje moest kommen. Inderdaad, dat vragen we in Nederland elkaar gauw; dat vragen ook wel eens menschen, die zelf nog niet eens een eigep. tentje boven hun vragend en wetend hoofd gespannen hebben. Als je dan zwijgt in je tentje, dan vergelijken de vlug-gerds je met de wichelaarster in haar hol, de wichelaaj-ster, die in Queddo's drama tot Saul zoo nog ereis

Ik tast de dooirnen aan en scheur mij geemewonden ....

Maar wie zijn tentje uitgaat, moet het alleen doen, als daarbuiten de volle zon schijnt. Niet, als het wat schemerig 'is. En de schrijver in de „N. R. Ct." houdt mij te veel van den schemer: zijn naatii is onbekend. Ook zou het niet kwaad zijn, als zijn gastheer, de redacteur van Letteren en - Kunst in de „N. R. Ct", eens eerlijk zijn foutieve rangschikking van mijn aftreden als kroniekschrijver onder het hoofd der „Sa.ul en Da.vid"-herrie, 'gelijk hij die heeft gegeven zonder' eenigen grond, publiek had teruggenomen. Het feit, dat hij met Prof. Hepp het niet al te best vinden kan, ontslaat dezen redacteur niet van dezen plicht, waarop-Prof. Hepp hem ge-wezen heeft. Mijn aanvrage om ontslag als kronieker is veel ouder dan het eerste „Saul-en-Da\'id-geluid". De redacteur der „N. R. Ct." heeft Prof. Hepp David genoemd. In de stellige overtuiging, dat dit mis is, omdat met David niet Prof. Hepp, maar j, De Reformatie" en met Goliath niet de man van Letteren en Kunst, maar de „N. R. Ct." bedoeld was, toen Prof. Hepp de vergelijking van David en Goliath gebruikte, wil ik, zijnde een kleine teen van David, niet me roeren of bewegen, zoolang op David door onbekenden getreden wordt. Wie het opneemt voor het „kleurrij-ke en seigneurale Calvinis-mie" (als ik den term goed begrijp, neem ik hem graag als den eenen kant der waarheid over) moet óók zelf de kritiek kleurrijk en seigneuraal houden, temninste de calvinisti. sche kritiek. Dio kunst is moeilijk; mij zelf wel eens te moeilijk. Maar dit begrijp ik er wel van: dat ik die kunst niet te pakken krijg, als ik logeer bij de „N. R. Ct.", die tegenover ons zeer on-seignoraal doet. T'oen ik eens bij het blad een artikel (onderteekend) indiende, jaren terug, tegen een ander blad, dat de gereformeerden ten onrechte betichtte (de „N. R. Ct." had dat overgenomen) kreeg ik ten bescheid, dat ik volgens „goede persgewoonte" moest zijn bij het blad, dat het artikel eerst geschreven had. Dat was maar een kerkbode, die niet veel menschen bereikte. Als de „N. R. Ct." dat meende, dan is ze de laatste jaren en ook déze weken van de „goede persmanieren" verder af, dan Goliath van David. Dan hoont Goliath de slagorden Goliaths.

Overigens vind ik, dat het debat pas goed beginnen kan, als „De Reformatie" over het tooneel, afgedacht van deze historie, zal-gesproken hebben. Het is beloofd.

En nu de „N. R. Ct." toch mijn naam noemt in een verband, - dat sommige menschen al deed vra.gen, of ik nog geen declaratie gat, wil ik wel even zeggen, dat ik daar geen behoefte aan voel. Zoodra zij, die Calvinisme en kunst reeds nu in de praktijk willen verbinden, waarborgen, dat geen anonyme artikelen in de „N. R. Ct." korri'e'ri"'hijaldi-èn men anders denlct, dan zij, .gaat' voor ieder, die erover spreken wil, de zaak anders ervoor staan. Ze zijn er, die over de kwestie eerlijk probeeren na te denken. Maar evenals de schrijvers in de „N. R. Ct.", zoo eischen z ij ook voor zichzelf op de toepassing van de moraal, die Saul in Querido's stuk aldus onder woorden brengt:

Wie zegt van vlas-spinnende vrouw, dat zij voor stroppen haar getouwen vlecht? Men moordt geen vogel, die op ei'ren broedt!

Evangelie en Astrologie.

De moderne predikanten zijn anders dan de gereformeerde. Als de laatsten aan het buitenland denken, dan is het bijna altijd om-wat te gaan geven: da u i t V Q e r. Maar eerstgenoemden hebben ook den i n - voer nog altijd in den zin, als ze aan het buitenland denken. Zoo hebben ze dr Arthur Drews op hun jongste vergadering gehaald, die, volgens dr Van Maurik Broekman in „De Hervorming" met niet minder dan de Zon kwam aandragen: Arthur Drews is philosoof, uit de school van Eduard von Hartmann, dié echter tevens zich bezig houdt met het probleem van den oorsprong van het Christendom — gelijk ten onzent wijlen prof. Bolland. Daarover heeft hij verschillende boeken geschreven, waarm hij meer en riieer de astraalmythologische hypothese is gaan verdedigen. Er ligt aan de Nieuw-T'estamentische overlevering z.i. geenerlei persoonsgeschiedenis ten grondslag, maar zij is, wat meer oudtijds in goden-verhalen tot uiting komt, b.v. betreffende Dionysos, Mithra, Herakles, uitbeelding, tot poëem verwerkte beschrijving van opkomst en ondergang ©n opstanding van de Zon, gelijk de do-o-rgang door den Dierenriem deze verschillende fasen bepaalt. Men moest van tevoren wel over eenige a.strono-mische kennis beschikken om de uiteenzetting goed te kunnen volgen, waarin de Jezos-overlevering wordt omgezet in mededeelingen over den stand der Zon in het teeken van den Steenbok, de Visschen, de Schorpioen enz. Voor het besef der hoorders zal het althans geweest zijn, dat de Jezusgeschiedenis in astronomische gesteldheden werd omgezet, terwijl natuurlijk door prof. Drews precies het tegengestelde werd betoogd, dat de geschiedenis der Zon omgezet is in onze Jezus-overlevering.

Enkele nadere bizonderheden geeft het Verslag der „N. R. Ct.":

Volgens dit onderzoek is de reeks evangelisch© verhalen trek voor trek uit den sterrenhemel af te leiden. Naar de voorstelling van de artikelen wordt de zon jaarlijks in het solstitium „geboren" en , .sterft" zij, nadat zij bet hoogtepunt van haar baan_ heeft bereikt, aan bet herfstkruis, het snijl punt'van den evenaar en de zonnebaan, om iran het voorjaarskruis, waar beid© elkaar nogmaals snijden, weder op te st; aan. De planeten, die - in" ieder der teekenen van den Dierenrie.iu aan beide zijden van de zonnebaan met de zon op-en onder'gaan, mitsgaders de sterrebeelden, die zich in de bovenste en in de benedenste meridiaan bevinden, worden in den loop der zon betrokken en gaan hierdoor eveneens een rol vervullen 'in het koslïiiscb verlossingsdrama, dat zich aan den hemel afspeelt.

Naar dit beginsel hebben de ouden de geschiedenissen hunner vergoddelijkte Heilanden „Dionvsos, Attis, Mithra, Herakles, enz.) tot poëemen verv/erkt en dit beginsel beeft op dezelfde wijze krachtens gnostische voorstelhngen ook de Evangeliën beheerscht. Jezus wordt geboren in den Steenbok (24 Qec); gedoopt in den Waterman; hij roept in de Visschen de twee visschers-apostelen, overwint in den Ram-de daemorien, te weten de sterrebeelden van den winter, het duistere, moeilijke jaargetijde, enz. Daarmede bewijst hij, dat bij de Zon voorstelt, welker kringloop zich in de evangelische. verbalen weerspiegelt.

Op de vraag, of niet desondanks een geschiedkundige persoonlijkheid op bet ontstaan van deze verbalen van invloed kan zij'n geweest, luidt het antwoord, dat dit in booge mate onwaarschijnlijk is, gezien de omstandigheid, dat de détails' der evangelische geschiedenissen ontleend zijn aan do zoogenaamde voorspellingen uit het Oude Testament. Het blijkt dus overbodig, een historischen Jezus aan te nemen. De geschiedenis van Jezus is een gnostische mythe. Niet een historische persoonlijkheid 'doch de Zon is het „licht der wereld", de Heiland, van wien voor de menschen de verlossing komt.

Het schijnt intusschen, dat ook de modernen van deze wijsheid nog niet alles willen slikken. Tenminste, „De Hervorming" teeteent noigi aan:

_ Al zullen er wel niet velen door hem gewonnen zijn voor zijn beschouwingen, - wellicht zelfs niemand, wat eerst slechts verbijsterend en curieus leek, kan toch meer waarschijnlijkheid bevatten dan op bet eerste.gezicht het geval is. Zelfs onder zijn deskundige bestrijders waren er, die direct toegaven dat ongetwijfeld astrologische motieven door de evangehën-verbalen geweven zijn.

Praktisch Christendom,

Onder dij'ecti© van Ds J. J. Kuyper, ~ eervol ontslagen pred. der Herv. Kerk met de bevoegdheid van emeritus, is tegenwoordig bekend geworden, een „Christelijk Instituut voor Zelfontwikkeling". Het zegt van zichzelf o.m.:

Het Nationaal Instituut voor Zelfontwikkeling, in 1.912 opgericht door den heer Dalmeyer, is algemeen hakend. Zijn cursussen tot ontwikkeling van 251 de persoorüijkbeid worden om bun voo-rtre-ffelijk-'heid algemeen hoog gewaardeerd. 'Prachtig zijn dan ook de verkregen resultaten, wat w-el blijkt uit bet feit, dat bij dit Instituut zijh ingeschreven ruim 19.000 cursisten, terwijl nog dagelijks nieuwe toetreden.

Evenwel, bij het Christelijik deel van óns volk konden deze cursussen niet onvermengd die instemming en belangstelling vinden, die een arbeid van zóó groote beteekenis verdient, hoewel ook hier de voortreffelijkheid om den opzet on de verkregen resultaten werd geroemd. De oorzaak hiervan is, dat zij niet ademden den Christelijken geest en niet berustten op de beginselen, die de Christen lief heeft, waaruit bij leeft, vanwaar hij altijd uitgaat.

Wijlen Prof. Bavinck — zonder voorbehoud de cursussen aanbevelende — sprak als zijn wensch uit, dat het gebeele werk van bet N.I.Z.O. opnieuw zou worden opgebouwd in aansluiting aan de • Christelijke gedacht^ en terminologie, dan .zou hef, volgens zijn meening: , worden een practische raadsman, die óns kan leeren, boe wij 'in gebed en naarstigheid ons kunnen reinigen van de slechte gewoonten, die ons vaak deerlijk in den weg zitten.

- Aan dezen wensch werd gaarne voldaan on door bekwam© mannen van beslist Christelijke overtuiging zijn de cursussen omgewerkt; de cursus over „D: e beginselen van de leer der Persoonlijkheid" door Ds K. Fernbout, Geref. Predikant te Amsterdam; die over „Vrij spreken. Logisch Denken - en Practische Levenskunst", onder toezicht van D's J. E. Vonkenberg, thans Geref. Predikant te Huizen, en die over „G-eooncentreerd .\rbeiden" door den heer H. J. van Wijlen, Hoofd der Geref. Kweekschool te Rotterdam.

In „Bergopwaarts" kan dit neo-Dalmeyeranism© geen genade vinden. Favonius, de schrijver van den „Wereldspiegel", schrijft onder den titel „Praktisch Christendom? " het volgende:

Het geval is eenigermate zonderling. Het 'Chrislendom, , zou men zeggen, heeft m'éér een op zelfvernietiging, dan op zelfbandbaving en zelfontwikkeling gerichte strekking; hier komt een verzameling van niet-onverstandige en naar men mag vertrouwen ook niet on-Christelijke mannen, U lessen aanbieden in de kunst hoe gij anderen vooruit kunt streven. Natuurlijk op zeer nobele wij'ze, daaraan valt niet te twijfelen, met ordinaire concurrentie heeft dat niets te doen, maar mèt dat al lijkt deze pogürg toch niet beelemaal te rijinen met de een Christen voorgeschreven nederigheid en eenvoud des harten.' En zoo ia, waarom was dan het Instituut van den heer" .Dalmever niet voldoende?

Niet iedereen zal Favonius bijvallen. Dat het instituut bedoelt te leeren, „boe gij anderen vooruit kunt streven" is kwalijk te bewijzen, als het zoo gez©g(d wordt. Eerder is bet een poging om te leeren, hoe men zichzelf kan vooruitstreven. En de in den bijbel gepredikte „oefening", of askese, tot zaligheid, is geen verloochening van de askese der persoonlijkheid, omdat de genade de natuur-niet te niet doet. Alles zal ook bier wel weer liggien aan de uitwerking der beginselen, waarop ook anderen dan cursisten met belangsteL ling wachten.

Ook zelfontwikkeling.

Zelfontwikkeling volgens Dalmeyer en ontwikkeling der persoonlijkheid volgens Dalton (zie boven) is in elk geval duizend maal beter dan de individueele vrijheid en zelfopvoeding, die veel^ ouders, al willen ze evenmin Dalmeyerianen, als Daltonnianen heeten, aan hun kinderen laten, uit gemakzucht. Als er niet eenige waarheid school in de volgende pedante overpeinzingen van 13-jar'ig Pietje in de Groene-, dan zou men er niet over w-illen reppen. Maar wie gelooft, da-t er niet zulke Pietjes en zulke Pa's en Ma's van Pietjes zijn? Hoor het ventje-, hoe hij antwoord geeft op de \T.'aag, boe z'n Pa zijn leven inricht:

Dat de ouweheer an sport doet geloof ik wel. hij heef n swees rek op de badkamer late maako maar moes gebruik dat alleen maar om banddoeke an te drooge, en dan is dr Zaterdagse keegelklup met t bestuur van de afdelink stadhouwerskaaj. van de vrijheitsbond. zoomers gaat ie na de mootoorwedstrije en winters gaat pa altijt kijke na blauwwit of ajax en voor de groote internasipnaalc landwedslrije krijgt ie vrijkaartjes die ik dan stikum uit de bus haal omdat de teegenwoordige jeugd meer internasionaal mot worden opgevooT; . dat 'is weer van perfessoor kasiemier zeit de konrekter van ons Hseum. saavons is pa altijd tuis behallove dan pp zaaterdag en zondag vanweeges de keegelklup en de naa betrachtink over' de voetbalkompeetisie en maandag en vrijdag heeft pa dispuut over sosjaale en ekonomieke angeleegenheede en meestal de andere daage spoedbijeenkomste van de afdeehnk van zn "vrijheitsbond, de ouweheer klaagt teminste erg dukwuls dat we t aUemaal maar hooro dat die vrijheitsgeschiedenis m al zn vrijheit beneem, maar dan zeit moes alleen maar hum. ik geloof dat pa geabonneert is op de bioskoop maar of ie naar toesinskie gaat of na de munt heb ik. nog niet kenne ontdekke dat schrijf ik n ander keer web dat pa zn vrouw in t huishouwe behept is nietes maar dat kan pa weer niet liellepe omdat moes al zoo dikwuls zucht of ie asje bhef met zn verkeerde bande dr maar wil afblijve. vrijheit blijheit schreeuwde moes laas. as jij je vrijheitsbond buite de deur heb dan ben ik de baas van me vrijheitsbont tuis, dus heb ik geantwoordt dat pa zich niet met t-huishouwe mag bemoeje, met de opvoeding van de kinderen is t wat anders, tientje en seffie zit ie

de lieele dag achterna dat ze wat minder motte tennisse en steppe, ze motte na een mooderne kantoorbetrekkink om zien maar me zussies ook niet van gister zegge dat dr maatschappelukke maleise is en dat dr dus geen fetsoenlukke betrekkinlte voor meissies van onze stand diesponiel zijn daarom korto ze de tijd met tennisse en steppe. Sjaafc en freek hebbe ook veel las van de ouweheer, maar dat voor n volgende keer as ik over me broers en zussies aampart schrijf, blijf over vier plus 1 is 5 dat ben ik. ik hiet de benjamijn, maar ik wou lekker dat ik die benjamijn nietis was. want de ouwere broers durf pa niet meer zoo au. dus wreek ie zich op mijn. tweemaal in de week mot ik n stukkie van me les bij m opzegge. dat is paas sportoefening van inplaats van opvoede tuigt ie dan af. daarom heb ik op die laaste vraag van de sirkulere geantwoort „went u om naadere informasie tot meneer en mevrous jongste zoon adres de groene

PIETJE"

Het ga Pietje beter dan Pa en Ma voor hem hopeia Icunnen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen