HET BOEK VAN DE WEEK

Wij Gereformeerden, kunnen niet klagen, dat er den laatsten tijd aan het Calvinisme te weinig aandacht is besteed. Integendeel, boek na boek, brochure na brochure verschijnt, waarin — zooal niet het geheel aan het Calvinisme is gewijd — aan de bespreking van het Calvinisme een breede plaats is ingeruimd.

Natuurlijk heeft dat zijn redenen. Maar als men mij vraagt, welke, dan moet ik het antwoord schul-

dig blij ven. Misschien, dat in het volgende iets ligt, dat tot verklaring dienen kan. Onze tijd heeft zijn bekomst gekregen van het eindeloos analyseeren. Men vraagt naar eenheid, naar synthese. Daarom kan ook het dualisme, het hinken op twee gedachten, niet bevredigen. En de Protestant moet het telkens weer uitspreken, dat in tegenstelling met het Lutheranisme, het Methodisme, het Anabaptisme, juist het Calvinisme een eenheid, een systeem biedt, dat alles omvat. Het heeft niet alleen zijn beteekenis voor kerk en theologie, maar ook en niet minder voor staat en maatschappij, voor wetenschap en kunst.

Daarbij komt en dat moet zeker ook worden genoemd, dat in den laatsten tijd door enkele mannen van lieteekenis de aandacht gevestigd is op de groote beteekenis van het Calvinisme. Wij zijn hier op 't gebied van de systematische wetenschappen en op dat terrein is zeker Duitschland het land, dat leiding geeft. Welnu Duitschland is Luthersch. En het hangt daarmede samen, dat tientallen van jaren over de beteekenis van het Liltheranisme veel meer is gehandeld dan over die van het Calvinisme. Doch — Troeltsch is gekomen. En Troeltsch is de Duitscher geworden, die op zijn wijze en naar zijn beginselen, maar dan toch de beteekenis van het Calvinisme heeft gezien en er over heeft geschreven.

En in de derde plaats — het is alsof er een wonder Gods is geschied. In Holland, Schotland, Amerika, Zuid-Afrika was het Calvinisme nooit uitgestorven. Maar waar vond men overigens iets van Calvinisme? En nu, wat is geschied? In Hongarije heft Sebestyèn de banier van het Calvinisme omhoog. In het B oonische AVeenen treedt B o h a t e c naar voren. In de vrijwel moderne Protestantschtheologische faculteit te Parijs wordt de stem van L e c e r f gehoord. In Duitschland zoekt de R e f o r-mierte Bund steeds meer aansluiting bij het Gereformeerde Holland. In Engeland werkt de S o-vereign Grace Union. Men kan zijn oogen bijna niet gelooven. En het is te hopen, dat de dood gerecenseerde Calvinistenbond er toch nog in slagen zal om aan al dit Gereformeerde leven een vereenigingspunt te bieden.

Wanneer zoo het Calvinisme een strooming vaii beteekenis wordt, dan komt in breede kringen de vraag op, wat is dit Calvinisme, wat wil het, waaraan ontleent het zijn kracht, zijn waardij ? Dr Meeter, dien we hier in Nederland nog niet hebben vergeten, heeft het ondernomen om in een wereldtaal, een taal dus die het geschrift voor alle ontwikkelden toegankelijk maakt, op heldere wijze de zoo juist gestelde vragen te beantwoorden. Men zal nu terstond verstaan, dat de verschijning van dit geschrift met zeer groote blijdschap is te begroeten. Temeer, omdat Dr Meeter zijn taak op voortreffelijke wijze volbracht.

Ten bewijze van deze laatste uitspraak ga ik nu in het kort den inhoud van Meeter's boek mededeelen. De schrijver heeft ons dat gemakkelijk gemaakt door aan zijn studie een breede inhoudsopgave te laten voorafgaan. Het werk telt drie hoofdstukken. Het eerste heeft tot titel: De Calvinistische wereld-en levensbeschouwing. Calvijn was niet de grondlegger van het Calvinisme. Het was er lang vóór den hervo^rmer van Geneve, maar hij is de man geweest, die er de klaarste uiteenzetting van heeft gegeven. Het Calvinisme is overal, waar het Heilig, hedlig is de Heere van Jes. 6 wordt beleden. Maar waar is, dat het zich uit Geneve over een groot deel van Europa en Amerika heeft verspreid. In verband daarmede pleit Dr Meeter voor den naam Calvinisme. Ik ben het daarmede eigenlijk niet eens, gelijk ik niet lang geleden elders heb pogen, uiteten te zetten. Maar ik moet toegeven, dat van Gereformeerd althans in onze taal geen zelfstandig naamwoord is te vormen, dat als het woord Calvinism© kan worden gebruikt. Meeter komt op de bekende reden, dat met Calvinisme niet slechts een kerkelijktheologisch, maar een alles omvattend stelsel wordt aangeduid. Wat m.i. door het woord Gereformeerd, dat de Lutherschen nooit hebben willen gebruiken, even goed geschiedt.

Maar spreken we niet langer over deze kleinigheid.

Het tweede hoofdstuk van ons boek is verreweg het belangrijkste. Want hier wordt gezocht naar het Grondbeginsel (gelijk de titel luidt) van het Calvinisme. De schrijver merkt op, dat niet allen het zelfde genoemd hebben als beginsel van het Calvinisme. Hij gaat na hoe het komt, dat de vraag op verschillende wijzen wordt beantwoord en vraagt dan, of inderdaad van een grondbeginsel kan worden gesproken en op welke wijze het kan worden gevonden. Dan komt hij tot een antwoord' en zet uiteen, dat noch de eere Gods, noch de absolute causaliteit van God, maar de absolute souvereiniteit Gods op natuurlijk en zedelijk terrein het grondbeginsel is van het Calvinisme. Ik geloof, dat dit antwoord juist is, al merk ik op, dat Prof. Bohatec in één van zijn onlangs te Amsterdam voor het Oalvijnfonds gehoudea lezingen heeft uiteengezet, dat Calvijn nooit vam, de souvereiniteit Gods, maar van de autoriteit of sOUvereine autoriteit Gods spreekt.

Het derde of laatste hoofdstuk handelt over het Hooge Belang van dit Grondbeginsel. Hierin wordt o.m. gewezen op het feit, dat dte Calvinist God maakt tot den eenigen Werkmeester der verlossing, dat hij buigt voor het gezag van. de Heilige Schrift, dat het Calvinisme van groot belang is op het gebied van de eüiiek, de politiek, het maatschappelijk leven, de wetenschap. Terwijl tenslotte gewezen wordt op het groote aanpassingsvermogen van het Calvinisme en het feit, dat zijn grondbeginsel niet is een abstract dogma, maar een levende kracht.

Zeg ik te veel, wanneer ik beweer, dat we van Dr Meeter een zeer belangrijk boek hebben ontvangen? Ik geloof het niet. Dit boek moet allereerst dienen voor hen, die zelf niet Gereformeerd' zijn. Wanneer men zoo iemand eens wil uiteen zetten, wat nu eigenlijk het Calvinisme is, dan late men hem dit boek lezen. en hij zal er een. helder inzicht in krijgen. Maar in de tweede plaats is dit boek ook voor onszelf van belang. We leven in een tijd vol groote en moeilijke vragen. Vaak schijnt het, of het leven aan ons voorbijgaat en of wij niet meer in het leven staan. Is het de moeite waard om niet alleen zelf Gereformeerd te zijn, maar om daarvoor te strijden? Kunnen we nu, in dezen tijd volhouden, dat hot Calvinisme een stelsel blijft, dat ook thans van waardij is? Dr Meeter geeft ons een antwoord. Daarom is zijn boek tot troost en tot bemoediging.

Wij wenschen den schrijver en onszelf geluk met dit geschrift. En we hopen, dat wc van Dr Meeter, die blijkens het titelblad van zijn boek is Professor of Calvinism at Calvin College, Grand Rapids Michigan, nog menig dergelijk geschrift mogen ontvangen. We wenschen, dat dit eerste boek ook onder ons veel lezers zal vinden.

F. W. GROSHEIDE.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen