Speculatie.

V.

IV. Na al het vorenstaande mag gevraagd worden in hoeverre het deelnemen aan het geschetste speculatiebedrijf ook voor den Christen mogelijk en dus geoorloofd is.

Het antwoord moet gezocht worden in het antwoord op de vraag, of men toestemt dat de vo^rm waarin de wereldhuishouding vandaag wordt gevoerd, noodig heeft de werkzaamheden van particulieren, die in het koopen, opslaan, bewaren en^ t.z.t. verkoopen van goederen hun dagelijksche bezigheid vinden. Deze vraag moet m.i. bevestigend worden beantwoord.

De Christen kan m.i. ook in dit bedrijf zijn God dienen en mag gelooven, dat zijn werkzaamheden hierin nuttig kunnen zijn ter volvoering van het plan Gods met deze wereld. Het is wel teekenend dat zelfs een schrijver, die eerst een fellle philippica, als boven gedeeltelijk geciteerd, tegen de speculatie durft houden, tot conclusies komt, die diametraal staan tegenover die, welke men na zulke woorden zou verwachten. Ook deze schrijver acht niet bewezen, dat de zuivere handels-speculatie „zonder meer in strijd is met de natuurwet" ^), hij geeft toe, dat zij „een V o 1 k s')-hiiishoudelijk, nuttige functie kan vervullen" s), dat deze dienst „als zedelijk geoorloofd erkend"^) moet worden.

Dat deze schrijver, die, zich toch ook op zuiver Roomsch-Katholiek standpunt stellende, in een uitvoerig© monografie over speculatie tot zulke, wij zouden haast zeggen, welwillende conclusies komt, verdient wel bijzondere aandacht. Zij doen weldadig aan na de scherpe veroordeeling, welke de bovein reeds geciteerde Catholic Encyclopedia aan het eind© van haar beschouwingen geeft. De daar genoemde conclusie luidt vertaald:

„Producenten en consumenten worden dus beroofd door knappe mannen, die met de markten in hun eigen belangen omspringen, niet produceeren, geen nuttigen socialen dienst vervullen en parasieten op den handel zijn."

Deze wel heel stoute uitspraak is achterhaald en gelogenstraft door den anderen genoemden Roomschen schrijver. (Oswald v. Nell-Breuning S.J.)

MAAR, MAAR, hij, die in de rij der speculanten een plaats wil innemen, dient zich ervan bewast t© zijn, dat dit bedrijf zeer zware eischen stelt en tegelijk groote gevaren oplevert. De ware speculant moet zijn breed ontwikkeld, zoodat hij in staat is het wereldgebeuren te overzien ©n zich rekenschap te geven van den invloed, welke de een© tak van bedrijf kan hebben op een andere. Hij moet zijn een man, die snel en scherp kan besluiten en tegelijkertijd wil bedenken, dat een volgend uur gegevens kan verschaffen, die de in het vorige uur gesloten contracten een mislukking moeten doen noemen. Hij moet bovendien zijn een man met een sterke ruggegraat, die zelfs de meest verleidelijke aanbiedingen moet durven en kunnen weerstaan, wanneer hij voelt, dat hij daarmede risico's aanvaardt, welke zijn draagkracht te boven gaan. Voor de verlokkingen van het systeem: „er op of er onder", moet hij immuun zijn; hij moet zich bewust zijn, dat het nooit de wil van zijn God kan wezen, zich op een dergelijke manier te verrijken. En tenslotte moet hij, en dit is wel de moeilijkste eisch, zich steeds de overtuiging kunnen bijbrengen, dat al is ook alle bijzondere winstbejag bij hem afwezig, zijn doen en laten niets anders bedoelt dan de gansche gemeenschap te willen dienen. Deze eisch is daaxom zoo moeilijk, omdat het zoo heel dikwijls niet kan worden uitgemaakt op grond van het zichtbaar gevolg van de dagelijks weêrkeerende handeling. Dal; geldt voor menigeen, ook in andere groepen en m dat opzicht is de speculant niet onderscheiden van de meesten onzer, die ook hun werk en streven niet zoo duidelijk ktinnen zien als nuttig in Gods plan. Dat is de moeilijkheid voor zeer vele Christenen en dat is, naar ons gevoelen, DË oorzaak van het ontbreken bij zoovelen der ware arbeidsvreugde. Zij moeten hierin leven in het geloof.

Doch wat de speculant veelal wel kan, dat is opmerken, dat wat sommige beroepsgenooten voorstellen en doen, onvereenigbaar is met de wet van God, voor het leven van Zijn kinderen gesteld. In zulke gevallen voora/ moet de geloovige speculant zijn plaats en plicht kennen en zich desnoods weten te verzetten tegen de machthebbers van dezen tijd. Doch zoo gezien beteekent deze eisch ook al weer niets bijzonders; hij is te stellen aan ieder onzer, in welke omstandigheden en in welk beroep hij ook zij geplaatst. Maar die eisch moge dan al niet bijzonder zijn, zwaar is hij steeds. Daarom moet ieder, die het beroep van speculant wil gaan uitoefenen, zich wel afvragen, of hij bereid is aan dien eisch te voldoen, het daarvoor noodige offer te brengen.

V. En nu nog een enkel woord, hetwelk, aanvullend hetgeen hierboven reeds in deze richting is opgemerkt, verder jiog kan dienen ter verklaring van den kwaden roep, die de woorden speculatie en speculant nu eenmaal hebben. De oorzaken daarvan zijn gemakkelijk aan te wijzen. Twee zullen wij noemen.

Allereerst: het hiervoren reeds telkens genoemde gevaar, schijnbaar onafscheidelijk aan d© speculatie verbonden, dat de speculant engagementen aangaat, die zijn draagkracht ver te boven gaan, zoodat zijn bestaan soms met één slag is vernietigd.

De tweede, en naar ons gevoelen de voOimaamste, oorzaak is deze, dat zoovelen, die de speculatie niet als beroep uitoefenen, als gelegenheids-speculanten optreden met geen andere bedoeling dan om op gemakkelijk© wijze groote winsten binnen te halen. Wij zullen, wanneer wij straks sprefen over de effecten en de effectenbeurs nog wel nader daarop kunnen wijzen, doch ook in dit verband, waar wij nog uitsluitend over goederen en goederen-speculatie spreken, mag daarop gewezen worden, dat zoovelen ook hierin als gelegenheidsspeculanten optreden.

Er is niemand ter wereld, die met ernst het doen van zulke menschen verdedigt. Men praat het soms goed op dezelfde wijze als men het loten ©n dobbelen verontschuldigt als een z.g. noodzakelijke voldoening aan de zucht naar sensatie, welke in elk mensch zou huizen. Doch men gevoelt, dat dit toch geen werkelijke verschooning kan beteekenen.

(Wordt vervolgd.)

=) Oswald y. Nell—Breuning S. J., t.a.p. blz. 188.

') Spatieering van den schrijver.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen