Psychische Hygiëne.

II

Dat de thans in omvang toenemend© beweging voor G-eestelijke Hygiëne haar groote stuwkracht vindt buiten de grenzen van het positieve Chrisitendom, vindt mede haar bewijs in de op het laatste (37e) Ned. Congres voor Openbare Grezondheidsregeling beluisterde klacht over de uitschakeling der geestelijken bij de zorg voor de geestelijke Volksgezondheid.

Wanneer één der inleiders (Van der Scheer) zich daar uitlaat over de beteekenis van den godsdienst voor het psychisch afwijkende in deze bewoordingen :

„De geestelijkheid appreciëeren wij, psychiaters, voor zoover zij zich beweegt op het terrein van den normalen mensch en op dat van den ziek© voorzoover deze normaal is. Geestelijke gesprekken kunnen dikwerf den toestand aanmerkelijk verergeren. Laat men toch het gebied mijden, waar men geen verstand van heeft" — dan voelen we, dat we in een atmosfeer verkeeiren, waarin op z.g. wetenschappelijke gronden door sommigen geen plaats gegund wordt aan het Woord van God als instrument ter bevordering van Geestelijke Hygiëne. (Tijdschr. voor Sociale Hyg. Aug. '32 pg. 279.)

En letten we op de middelen, die dikwerf door velen 'aangeprezen worden tot voorkoming van misstanden of het tegengaan van excessen, danl zien we, dat ia vele gevallen de leidende gedacht tengang gespeend is aan alle Gereformeerd inzicht over schepsel en schepping.

Nu is de beweging voor Mental Hygiëne niet geheel en al een na-oorlogsche uitvinding of louter en alleen een angstreactie op de vrees voor demi ondergang der huidige beschaving, maar haar opbloei vindt wel mee één barer voornaamste factoren in de verwarring en verwording van onzen tijd.

Een beter inzicht op den invloed van maat^ schappelijke verhoudingen en toestanden, van milieu en opvoeding op het ontstaan van geestelijke afwijkingen is echter de meer reëele basis, waarop van den beginne haar streven berust.

De consequenties, die een gevolg zijn van dit steeds meer doordringend besef zijn de preventieve maatregelen, die genomen worden, — maatregelen, waardoor men de maatschappelijk© toe­ standen zoodanig tracht te wijzigen, dat er minder aanleiding en gelegenheid is tot het ontstaan van* abnormaliteiten, óf óók wel tracht men door het individu met abnormalen aanleg te brengen in een milieu of levenssfeer, waarin mindere kans bestaat om de aanwezige verkeerde neiging te ontwikkelen, het uitbreken van geestelijke afwijkingen te voorkomen.

Om deze doelstelling te verwezenlijkeQ moet men wel in aanraking komen met allerlei terreinen des levens, met vraagstukken van jeugd en ouderdom, van opvoeding en onderwijs, van voortplanting en beperking, van geslachtsziekten en beroepsziekten, van arbeid en werkgelegenhöid, van maatschappelijke toestanden en bewegingen, zoowel als van de geestelijke stroomingen, die zoo velerlei van deze vraagstukken beheerschen of beinvloeden.

Degene, die den stoot gaf aan deze, thans in vele Tanden te vinden beweging is de Amerikaan Bens door het schrijven van zijn boek: „A mind that found itself" in 1903. En ook in andere landen werd toentertijd hier en daar incidenteel reeds een poging gedaan tot het zooveel mogelijk voorkomen en inperken van gees'telijke afwijkingen in samenwerking met sociale instellingen. Mede door dit nauwe verband tusschen maatschappelijke toestanden en wantoestanden met allerlei soorten van ziekten, ook van geestelijke afwijkingen, behoeft het dan ook geen verbazing f© wekken, dat de steeds groofcer bedding voor zich vragende stroom van Psychische Hygiëne, haar baan bijna geheel geleid zag door algemeen© humanitaire principes.

Vandaar de vraag: Kurmen we als Gereformeerden meedoen aan de beweging voor Geestelijke Hygiëne? Moeten we ons ook voegen in d© rij van hen, die door dèz© geestelijk© hygiëne h©t heil der menschheid trachten te bevorderen? Of moeten we, gezien den vaak leidenden gedachtengang en d© dikwijls aangeprezen middelen, ons ervan onthouden? Of wel behooren we — 'daarbij uitgaande van onze Gereformeerde principia — eigen wegen 'te banen In de overtuiging, dat all© menschelijke inzicht gebrekkig is en wijken moet voor hoogere inzichten en geboden, ons door God in Zijn Woord geopenbaard?

Alvorens hierop een antwoord t© geven, hebben w© d© vraag te beantwoorden: Wat bedoelt de huidig© beweging voor Psychisch© Hygiëne te zijn ?

Kortweg gezegd: Geestelijk© Hygiëne omvat de geheel© w©reld en heel de menschheid. „Hot is niet slechts ©en technische of organisatorische kwestie van de gewon© gezondheidszorg, maar „die Wissenschaft von der Auseinandersetzung des Menschen in all seinen naturgegebenen Möglichkei ten und Bedürfnissen, mit den ma te r ie 11 en und g eis tig en Kraften der Umwelt". (Geciteerd T. E. Kaag van Vogel, pg. 162 Alg. Z. v. Psych. Hyg. 1932, 66 Bd.)

„Vooral thans, nu d© j)reventiev© Geneeskunde zoo'n groote rol speelt in opvoeding en sotClale hulp" — aldus ong©veer Josephus Jitta, voorz. van het 36e Ned. Congr©s — „is het duidelijk, dat er geen scherpe grens is tusschen psydiische en somatische verzorging".

En leest men de verhandelingen, Geestelijke Hygiëne betreffende, dan blijkt duidelijk, dat niets buiten haar gezichtskring valt, dat alles onder d© loup© wordt genomen en bestudeerd in verband met het gestelde doel: Het heil der menschheid.

Religi© en politiek, wetenschap, kunst en moraal, arbeidswetgeving, opvoeding, onderwijs, woningwezen, sport en spel, beroepskeuze, huwelijk en kinderaantal, alcoholisme en prostitutie, onvolwaardigen en krankzinnigen, armlastigen en werkloozen, gevangenen ©n delinquenten, gezon< iein en zieken, de fabriek, de werkplaats, het gezin, de pers, de film, de radio, oorlog en vrede, —• 'in één woord: alles, wat de wereld aan mogelijkheden biedt, wordt getrokken of ligt in de interesse-sfeer van den Geestelijk-Hygiënist.

Het behoeft dan ook niet te verwonderen, dat menschen van zoo verschillend© levenskringen op dit terrein elkaar ontmoeten: Psychiaters en psychologen, juristen en paedagogen, sociale werkers ©n geestelijken (hoewel deze laatsten weinig in getal zijn tot nu toe in - de officieel© beweging) deze aUen treft men aan op het podium, waarvan in d© w©lsprekendste bewoordingen het nut en 'de noodzakelijkheid van Psychische Hygiëne wordt betoogd. En even vanzelfsprekend is, dat het niet uit kan blijven, dat op dit t©rr©in sociale, politieke en religieuze inzichten en meeningen grondleggend moeten zijn voor het aangeven van d© middelen, waarvan men gebruik zal willen maken.

Een korte omschrijving van datgene, wat de Psychisch© Hygiën© hoofdzakelijk inhoudt zal dus wel noodig zijn, ook al mede doordat all& medewerkend© factoren niet even centraal gelegen en belangrijk zijn.

Ik zou het aldus willen formuleeren: Onder Psychische Hygiëne verstaan we het streven ieder mensch de beste gelegenheid te bieden om in, verband met zijn individueel© begaafdheid zich zoodanig t© kunnen) ontwikkelen, dat zijn alger' heel© ontplooiing zoo goed mogelijk plaats grijpen kan in verband met d© stoffelijke en geestehj'kiei krachten der omgeving.

D© menschheid behoort opgevoed t© worden — doelbewust en volgens vaste lijnen —• dooi lichamelijke en geestelijke hygiëne, welke onlosmakelijk aan elkaar zijn verbonden en steeds op elkaar inwerken, tot een zoo hoog mogelijk geestelijk niveau, waarliij aan ©thiek en religie, zoowel als aan wetenschap en kunst ten volle recht wordt gedaan en stoffelijke zoowel als geestelijke gaven aan individu en gemeenschap in zoo zuiver mogelijke proporties worden geschonken.

De daartoe te nemen maatregelen zullen uit den' aard der zaak het beste succes liebben, als ze voorbehoedend werken en gepaard gaan met een goede organisatie. Dat vooral de medische zijde van de hierbij van belang - zijnde kwesties .op den voorgrond treedt, vindt zijn oorzaak hierin, dat het juist de medici zijn, die op allerlei wijzen met de wrakke levens uit de maatschappij in aanraking komen, — dat zij het zijn, die om raad worden' gevraagd ter genezing of voorkoming van geestelijke stoornis en lichamelijke invaliditeit, •— wier hulp en medewerking wordt ingeroepen, daar, waar de rest van de rnaatschappij meedoogenloos neerwerpt of veroordeelt, — zelfs veroordeelen móét tot bescherming van zichzelven. Anderzijds roept deze maatschappij ook niet zonder reden om uitbanning van alles, wat bij doorwerking ervan de samenleving zelve ten gronde zou richten. En ook hier zijn het weer de medici, die als hulp van jurist of opvoedkundige hun vaak beslissend oordeel moeten geven.

Maar het is niet alleen de medische wetenschap, die zich in dienst stelt van de Psychische Hygiëne. Alles, wat als vrucht vaii psychiatrie, psychologie, paedagogiek, rechtswetenschap, sociologie en godsdienst kan geboekt worden, wordt organisatorisch toegepast om geestelijk lijden t© voorkomen en ; tei genezen.

Ziedaar de taak, die de beweging voor Mental Hygiëne zich gesteld heeft, en ook wij, als Geref. psychiaters, kunnen en mogen ons aan deze taak niet onttrekken. We doen er zélfs reeds aan, m©de(, maar het is noodig, dat dit meer systematisch en meer doelbewust gebeure.

Mogen er ook al in deze beweging foutieve elementen aanwezig zijn — het kan geen re'den zijn voor ons om er niet op principieel© wijz© aan mede te doen ©n onze 'Christelijk© organisaties op dit terrein tot betere ©n nauwere samenwerking op te roepen.

Waar de Geestelijk© Hygiëne zich reeds bemoeit met d© kinderen ©n er geen leeftijd of werkkring aan haar bemoeiingen zich onttrekken kan, — waar de Geestelijk© Hygiëne aanknoopingspunten heeft bij het normale, zoowel als bij het abnormale individu, — waar het bij haar bemoeiingen den invloed ondergaat van de gewone sociale verhoudingen, als wel van excessen óf crisistijden als de huidige, daar behooren op dit terrein a 11© Christelijke instanties, die op maatschappelijk gebied werkzaam zijn mede te werken.

En — waar vooral de roep om Ge©st©lijk6 Hygiëne gehoord wordt, is bovenal van betöekenis, dat daarbij als uitgangspunt en als grondslag genomen wordt de ware, de beste Geestelijk© Hygiëne, die niet alleen voor den tijd, maar ook voor de eeuwigheid, alleen in staat is om den geest 'en den mensch, 'ja, de geheele wereld te saneeren. Zelfs GeesteHjk© 'Hygiën© — ook in den engeren zin, waarin 'd© buitenwereld haar opvat — is slechts te verkrijgen, als op het geheele teffrein van het maatschappelijke leven gevraagd wordt naar de ordinantiën Gods.

Alleen door het verlossingswerk van Jezus Christus is ware regeneratie voor deze wereld mogelijk.

H. W. DE GROOT.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen