VU Magazine 1974 - pagina 67

Bijna vier maanden, van begin april tot eind juli vorig jaar, verbleef drs. A. Koster, cultureel-anthropoloog en medewerker aan de VU, op het eiland Malta. Hij was daar om uit te zoeken of de verhoudingen tussen de plaatselijke (r.k.-) kerk en politieke partijen, zoals die zich de laatste vijftig jaar ontwikkelden, voldoende stof zouden bieden voor een onderzoek. De reis werd voor een deel betaald door Z.W.O., voor een ander deel door de VU. Het antwoord op die vraag luidde bevestigend, niet alleen van de zijde van drs. Koster zelf, maar ook verschillende instanties op Malta (kerk, politieke partijen, universiteit) gaven te kennen het een aantrekkelijke gedachte te vinden dat een onderzoeker van buiten, die noch partij-, noch geloofsgenoot zou zijn, de gebeurtenissen in Malta's jongste geschiedenis op een rijtje zou zetten. Het belang van zulk een onderzoek zou, zoals drs. Koster het ziet, niet beperkt behoeven te blijven tot het vastleggen van de twisten tussen kerk en staat, die Malta de afgelopen decennia hebben geteisterd. Malta is klein genoeg (320.000 inwoners) om in een onderzoek alle factoren die hebben meegespeeld, recht te doen wedervaren; niet alleen religieuze of politieke, maar bijvoorbeeld ook economische of verwantschappelijke. Onderzoek op Malta zou verklarende, om niet te zeggen: vergelijkende waarde kunnen hebben voor alle landen, waarin de r.k.-kerk een belangrijke factor is. Bijvoorbeeld de landen in Zuid-Europa of de Latijnsamerikaanse landen. Een onderzoek dat op Malta nog een vrij compleet karakter zou kunnen dragen, zou in een land als Brazilië in die opzet niet zijn uit te voeren. In al deze landen - net als Malta in ontwikkeling - speelt de kerk een rol van grote betekenis. Ze kan de ontwikkeling van een land zowel blokkeren als bevorderen. Op die manier zou onderzoek op Malta een veel verder strekkende betekenis kunnen hebben dan voor dit eiland alleen. Drs. Koster sprak over zijn krap viermaandelijks verblijf een middag met VU-magazine. Een neerslag van dat gesprek staat hiernaast.

Politiek op Malta: 'De kerk dwaalt nooit' Volgens de beschrijving van het bijbelboek Handelingen (28:1-10) leed de apostel Paulus, als gevangene op weg naar Rome, schipbreuk op het eiland Malta. Alleen al een blik op de kaart van dit eiland maakt duidelijk, dat deze gebeurtenis zuinig in de herinnering wordt bewaard. Er is een 'St. Paul's Bay', St. Paulus Baai, op de plek waar de apostel destijds aanspoelde. Aan de kust ligt een plaatsje van gelijke naam, waar de 'Shipwreckpromenade' eveneens herinnert aan het gebeuren. De feestdag van Paulus, de zesde augustus, wordt op het eiland enthousiast in ere gehouden en over het algemeen wil men graag weten dat een van de eerste christen-gemeenten van dit eiland stamt. Ieder dorp op Malta heeft zijn patroon en een aan hem gewijde kerk. Soms zijn er twee heiligen per dorp, wat met zich meebrengt dat op de naamdagen van elk van hen, festiviteiten worden georganiseerd waarbij de ene groep de ander de loef tracht af te steken. Lange tijd vormde deze wedijver om het meest geslaagde heiligenfeest de enige rijke-roomse-conflictstof die in de Malteser dorpen was te vinden. Alhoewel: helemaal zonder sociale bij-betekenis was deze concurrentie niet altijd. Het was vaak zo, dat de bovenlaag in een dorp de 'eerste' heilige vereerde en zich met de viering van zijn feest belastte. Was er in een dorp een 'secundaire' heilige, dan hield de sociale laag die wat lager stond, zich dikwijls met hem bezig.

Politiek In de tijd tussen de beide wereldoorlogen toen labour zich begon te manifesteren, lag de politieke kaart van Malta in grote lijnen als volgt: de Nationalistische partij stond door dik en dun achter de kerk en was bovendien sterk op Italië georiënteerd waar in die jaren Mussolini zijn bewind voerde; de Constitutionele partij van Lord Strickland was uitgesproken pro-Brits (de koloniale machthebber op Malta); de Labour partij startte redelijk clericaal, tenslotte behoorde monseigneur Michael Gonzi, thans aartsbisschop op Malta, tot een van haar eerste senatoren. Men zocht aansluiting met Stricklands constitutionelen. Die waren echter tegen het eind van de jaren twintig / beginjaren dertig in een krachtig conflict met de kerk terechtgekomen. Het eerste van de twee conflicten die hier de aandacht krijgen, terecht gekomen. Het eerste van de twee conflicten die hier de aandacht krijgen. Lord Strickland, de strijdbare leider van de constitutionele partij had inderdaad het een en ander met de kerk en met de nationalisten te stellen. Hijzelf was een volbloed imperialist, zoals kon blijken uit zijn staat van dienst waarop onder meer de volgende functies voorkwamen: gouverneur van de Leeward eilanden, gouverneur van Tasmanië, van West-Australië, en van Nieuw Zuid-Wales. Naast al zijn beslommeringen op Malta was hij dan ook nog lid van het Britse Hogerhuis. De nationalisten, zijn politieke tegenstanders, vreesden niet voor niets, dat de Britse invloed in Maltese zaken (protestantisme, om van erger maar te zwijgen) zou toenemen wanneer Strickland en zijn partij aan het bewind zouden komen. Lord Strickland op zijn beurt, betoonde zich zeer waaks wanneer hij inmenging van de kerk in politieke zaken vermoedde. Ook hij had daarvoor zijn redenen. De twee door de kerk afgevaardigde en door de aartsbisschop benoemde leden van de Senaat hadden er een gewoonte van gemaakt, mee te stemmen met de nationalisten. Daarenboven was daags voor een van de verkiezingen, over heel Malta een pamflet verspreid waarin Strickland werd beschuldigd van vrijmetse-

Drs. A. Koster

13

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen