VU Magazine 1974 - pagina 260

'De eerbied voor het leven is een van de belangrijkste principes uit de bantoe-kultuur. Hij heeft dat ondergaan en het zou mogelijk kunnen zijn dat het zijn denken heeft beïnvloed'.

kunnen niet tot het doel voeren. Alle afspraken over kontróle kunnen geen werkelijke garantie scheppen dat de verdragen ook inderdaad gehouden zullen worden. Deze garantie kan alleen ontstaan wanneer aan beide kanten een publieke opinie opkomt en voorhanden is, die stopzetten van kernproeven en het afschaffen van atoomwapens serieus wil. Deze ware garantie is een geestelijke macht. Wanneer die er niet is, blijven alle politieke afspraken een dode letter'. Vertrouwen en de vorming van een publieke opinie zijn de twee belangrijkste geestelijke aspecten die Schweitzer in zijn vredesacties naar voren brengt.

Betrouwbaarheid Opvallend is dat de uitdrukking 'eerbied voor het leven' nauwelijks voorkomt in de teksten die Schweitzer de wereld instuurt naar aanleiding van het dreigend atoomgevaar. Wel komt men daarin voortdurend begrippen als 'betrouwbaarheid', 'vertrouwen' en vooral: 'menselijkheid' tegen. Vrede ziet hij beginnen bij de mensen afzonderlijk; wanneer zij - en de volken - betrouwbaar zijn tegenover elkaar. Vrede ontstaat, wanneer twee volken die klaar staan elkaar te vernietigen met atoomwapens, daarvan afzien omdat ze van het begrip 'menselijkheid' uitgaan, 'wanneer er wordt gezegd: dat doen we niet want we zijn alleen met elkaar mensen'. In de talloze brieven die hij verzendt, bepleit hij het stopzetten van de kernproeven, vanwege de gevolgen voor de mensheid in de toekomst. Daarna zal dan 'een eerste daad van betrouwbaarheid moeten worden gesteld'. Wanneer aldus een basis is gelegd kan er over controle worden gesproken. Dr. Win-

Terugspelen Dr. Schweitzer bij zijn dankwoord voor de Noorse radio.

nubst: 'Schweitzer stelde zich op het standpunt dat controle uiteraard een goed ding is, maar beter is betrouwbaarheid'. 'Zuiver politieke onderhandelingen over de voorwaarden en garanties bij een afzien van kernproeven', schrijft Schweitzer in 1962 in een - overigens niet verzonden - brief aan president Kennedy, 'en het afschaffen van de atoomwapens

BANKMEES & HOPE NV Amsterdam Buitenveldert, Assumburg 150, tel. 020 - 42 98 60. Rotterdam, Erasmus Universiteit, Burg. Oudlaan 50, tel. 010 - 14 12 33. Groningen, Oude Boteringestraat 17, tel. 050 - 13 99 22. Groningen de Wijert, van Lenneplaan 115. tel. 050 - 25 07 00. Eindhoven, Vestdijk 23, tel. 040 - 6 26 32. Delft, Oude Delft 165, tel. 015 - 14 09 81.

6

Het hameren door Schweitzer o.m. op het aambeeld van de publieke opinie, brengt dr. Winnubst tot de uitspraak dat deze het vredesvraagstuk niet wil overlaten aan de deskundigen, maar 'wil terugspelen naar de mensen'. Hij ziet een parallel in de verhouding wetenschapmaatschappij. Niet alleen de wetenschapper zal de wetenschap de spiegel moeten voorhouden, maar ook gewone mensen zullen de wetenschap moeten aanspreken, wanneer ze van mening zijn dat hun niet de dienst wordt bewezen die men had mogen verwachten. Dr. Winnubst: 'Prof. Röling (polemoloog te Groningen) toonde zich tijdens de promotie nogal teleurgesteld: hij had niets nieuws in dit proefschrift gevonden. Naar mijn idee is Schweitzer nu juist zo modern omdat hij wat hij over de vrede wilde zeggen, voor gewone mensen zei. Daardoor maakt het misschien een bijna 'oppervlakkige' indruk. Het zijn maar een paar simpele lijntjes die hij aangeeft. Maar de bedoeling was dat met dit materiaal overal 'cellen' zouden kunnen worden gevormd; dat het vredesdenken in kleine kringen zou gaan functioneren; dat het van man tot man zou gaan.' Wel betekent Schweitzers vredesdenken een moment-opname 'van de problemen zoals ze er op dat moment (eind jarenvijftig, begin jaren-zestig) liggen. Hij werkt met de gegevens die op dat moment voor handen zijn. Op het ogenblik wordt veel meer aandacht besteed aan het economische vraagstuk. Maar zelfs als je Schweitzers benadering tijdgebonden acht, dan kun je er in deze tijd van milieu-problemen niet om heen, dat er opnieuw belang wordt gehecht aan wat hij destijds als uitgangspunt nam: de eerbied voor het leven'. Het proefschrift over Schweitzer is verkrijgbaar bij dr. A. Winnubst, Maria van Boechoutlaan 21, Odijk, prijs f 15,—)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen