De band des verbonds - pagina 24
DE RAAD DES WELBEHAGENS.
2o
Een
door
handelt
dier
daarentegen
is
in
zijn
instinct,
geïnstrumenteerd,
alzoo
zielsleven
De mensch
uit aandrift.
van het verstand voorop moet gaan, en metterdaad ook vooropgaat. Wij kunnen zelfs verder gaan en beweren dat het verstandsleven het wilsleven beheerscht, dat de werkingen van den wil door het verstand worden bepaald, dat de wil in zijn doen en laten aan het besluit van het verstand gebonden is. Het is dus niet zoo, dat de wil slechts later werkt dan het verstand. Neen, de wil wordt door het verstand beheerscht en bestuurd,^ werkt altoos naar de beraadslaging die voorafgegaan is, is dat
hem de
bij
actie
gebonden aan het oordeel en besluit des verstands. Het verstand is het roer van den wil. De wil is altijd gehoorzaam aan het verstand. Het verstand is de meester. De wil is de dienstknecht,
weigert,
steeds
altoos
de trouwe
vaderen de vaste formule
:
„De
die nimmer Daarom hadden onze
dienstknecht
doet wat bevolen
is.
wil volbrengt het bevel des
verstands." Is het nu alzoo met de organisatie der ziel gesteld, dan worden de gevolgen openbaar. Wij hebben hier beginselen die zeer gemakkelijk de consequenties aanwijzen. Als het verstand goed beraadslaagt en besluit, dan gaat straks de wil, geheel vanzelf, ook den goeden weg op. Maar als het
verstand
feil
gaat
in
eenige
redeneering
een besluit
en
van het algemeen standpunt, hetzij ten opzichte van de toepassing op een bijzonder geval, niet goed is, dan wordt onmiddellijk ook het wilsleven zelf uitgedreven op een weg die verkeerd is. is het verIs het verstand verlicht, dan is de wil heilig duisterd, dan openbaart zich, met innerlijke noodzakelijkheid, ook de wil als verdorven. Naar den regel „zoo de heer, zoo de knecht", wordt het hier: „zoo het verstand, zoo de wil". Was dit nu maar een betweterij van de Gereformeerden tegenover de Remonstranten, dat ze zoo vast hierop stonden ?
neemt
dat, hetzij ten opzichte
;
:
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 januari 1907
Abraham Kuyper Collection | 336 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 januari 1907
Abraham Kuyper Collection | 336 Pagina's