Collegiaal stelsel.

XI.

Het vermoeden, alsof Collegiaal enPresbyteriaal kerkrecht even hetzelfde waren, houdt dus geen oogenblik steek. Eer staan beide stelsels diametraal tegen elkander over.

In het Presbyteriale kerkrecht treden f^qualijiceerde personen op, die een last uitvoeren, naar een hun gegeven voorschrift, en die dezen last t. w. de openbaring en institueerinq van de kerk van Christus in de plaats hunner woning, uit hebben te voeren, al kostte het hun kop. Waaruit volgt, dat ze bij de volvoering van hun last alleen met hun Koning in den hemel, en niet met het gebod van hun aardsche Overheid hebben te rekenen, en dus nimmer ter verzekering van hun kerkelijke goederen, schikkingen mogen aangaan, die het organisme van de kerk te na komen.

Dit is dus vlak het tegenovergestelde van de Collegialisten, die uit hun vrijen wil als burgers handelen; een volmacht voor hun handelen aan zichzelf onileenen; een inrichting in het leven roepen, gelijk die hun het best gevalt; en daarbij ontkennen iets met den Koning in de hemelen te doen te hebben, maar zich schikken naar den zin van hun aardsche Overheid.

Toch is er één trek van gelijkheid in beide stelsels, die bij het vergelijkend oordeel over beide op het dwaalspoor geleid heeft, en waarop even de aandacht dient gevestigd.

Aan beide stelsels is namelijk dit gemeen, dat ze het instituut der kerk tot stand laten komen, niet door een decreet van paus of bisschop of synode, maar van onderen op. Beide stelsels beginnen met de personen. Volstrekt niet met dezelfde personen ; want in het Presbyteriaal stelsel zijn deze personen: gequalificeerde Christenen, die den wil van hun Koning gaan uitvoe* ren ; en in het Collegiaal stelsel aijn het independente burgers, die een inrichting naar hun goedvinden gaan maken. Maar dit neemt niet weg, dat dit democratische uitgangspunt aan beide gemeen is, en juist dit heeft er toe geleid, om, in tegenstelling met de autocratische stelsels, deze beide op één lijn te plaatsen.

Geheel hetzelfde wat men op staatkundig gebied merkt. Nog altoos zijn er velen, die het Calvinisme en het Radicalisme over één kam scheren, omdat beide voor uitbreiding van het kiesrecht zijn. Doch ook hier geheel ten onrechte, want in den Calvinistischen staat treden de hoofden van hijisgezinnen op als gequalificeerde personen, terwijl zij in den Radicalistischen staat optreden als vrij-willende individuen.

Bij de uitkomst ziet men het verschil da.n ook. Napoleon de Derde wist uit zijn algemeen stemrecht de zuiverste autocratie van het Cesarisme op te bouwen, en ook Bismarck gebruikte het algemeen stemrecht als uitgangspunt, om te komen tot een bijna autocratische regeermacht. En juist oo zag men ook op kerkelijk gebied den democratiscben grondslag van et Collegiale atelael ten onzent dienst

doen, om de meest autocratische Synodale macnt te grondvesten. Immers alle leden worden gcaciit tacito consensu van hun macht afstand te hebben gedaan. En zelts hebben de theoretici niet ontbroken, die ooit de Pauselijke macht op deze wijs vindiceerden.

Dit echter duldt noch het Calvinistisch, noch het Presbyieriaal kerkrecht, in geen Calvmistischen staat is ooit het Cesarisme aan het woord gekomen, en het Presbyteriale kerkrecht staat principieel gekeerd tegen elke Hiërarchie, Aan de verwarring van beide stelsels, om die schijnbare gelijkheid in uitgangspunt, geve men dus nooit voet. Er is geers zelfde uitgangspunt. Het uitgangspunt is in beide stelsels geheet verschillend. De gelijkheid zelfs op dat ééne punt bestaat slechts in schijn.

Niet in dezelfde mate kan dit gezegd van hel stelsel der Independenten.

Toch zijn ook deze niet collegiaal.

Ook bij hen toch zijn de handelende personen dis optreden ^equalificeerde personen, die Kiet naar eij^en wil handelen, maar een last van den Koning uitvoeren, en zich voorstellen dat te doen in gehoorzaamheid aan zijn Woord.

Hun fout ligl dan^.ook elders, en wel met name in drie punten: i''. dat ze de ordeningen van Konmg Jezus buiten verband met de scheppingsordinantie nemen; 2". dat ze het ambt niet tot zijn recht laten komen en 3*. dat ze de eenheid der kerk niet genoeg eeren.

Dit dient met een enkel woord toegelicht.

Hun stelsel is, dat elke groep Christenen, die wil, ze zij dan klein of groot, zich kan vereenigen, om een kerk te institueeren; en zulks niet uit nooddwang of abnormaal; m^ar uit beginsel. Daarentegen leert het Presbyteriale kerkrecht, dat alle Christenen. die in een zelfde plaats wonen, saam de kerk moeten openbaren; en dus ook, voorzoo veel ze één in belijdenis zijn, samen de kerk moeten institueeren. Dit nu esschen de Presbyteriale canonici daarom als regel, omdat zij de ordeningen van Koning Jezus in verband plaatsen met de ordinantiën van God in zijn Schepping en zijn voorzienig bestuur. Hun saamwonen is niet toevallig, maar naar Goddelijke beschikking, en deze beschikking, en niet eigen keus, moet regel zijn ook voor hun kerkelijke verbintenis. En nu hebben ook de Gereformeerden wel toegegeven, dat de nood der tijden, of afwijking in de belijdenis, tijdelijk tot het bestaan van meerdere forma'iën in één dorp of stad nopen kan, maar den regel hebben ze nooit losgelaten, en nooit den plicht verzuimd, om naar een leven overeenkomstig dien regel te streven.

Hun tweede fout raakt het ambt.

Steeds hielden de Gereformeerden staande, dat de ambten door Christus waren ingezet, en dat alle kerkelijke institutie aan die ambten gebonden WbS De Independenten daarentegen beschouwen de ambtsdragers meer als door hen zei ven ingesteld, en slechts in zooverre onmisbaar, als zij die zelven nog noodig keuren. Hierdoor geleid gaven ze den Dienst des Wooids in ambtelijken zin feitelijk op, en konden zich van gehoorzaamheid en onderwerping aan het ambt geen denkbeeld maken.

En de derde fuut was, dat ze, in verband met de gezagsverwerping, die uit hun geringschatting van het ambt voortvloeide, ook de eenheid der kerk van Christus veronachtzaamden.

Omdat ze in het ambt geen ambt door Christus over hen ingesteld zagen, konden ze ook niet komen in een recht, dat de meerdere vergaderingen der kerken zouden hebben, om over de enkele kerken te waken en heur leven te regelen.

Een Synode vonden ze wel goed, mits als vermanende conferentie, en niet noodzakelijk.

Vandaar dan ook hun naam van Independenten. Elke kring moest onafhankelijk in eigen boezem zijn, en van de oprichting van een gemeenschappelijk verband der kerken mocht geen sprake vallen.

Zoo miskenden de Independenten dus: i". den samenhang tusschen het rijk der gepade en het rijk der natuur; 2", het ambtelijk gegag en het kerkbestuur; en 3". den plicht om door verband der kerken onderling de eenheid van Jezus' kerk te doen uitkomen.

Feitelijk hieven ze daardoor de kerk als stichting van hemelschen oorsprong en van eigen soort op. De kerk had in hun oog geen beteekenis. Het waren „geestelijke" kringen, die ze vormden; congree^atiën gej!fjk ze die zelven noemden. En vandaar dat er fi» hun oog ook niet het minste bezwaar tegen bestond, om zich op den voet van het Collegiaal stelsel door de Overheid te laten erkennen.

Men zij dus wel op zijn hoede, om ook ten onzent aan dit Indepen dentisme geen oogenblik voet te geven.

Sommigen, vooral mystieke geesten, neigen hier wel toe

Maar het leidt af van de rechte lijn, vervalscht het beginsel, en voert evenals bij' de Kwakers tot finale vernietiging van de kerk in het zichtbare.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen