Zending.

Uit oude dagen.

I.

»De waarheid klinkt soms niet waarschijnlijk" zegt de dichter, en aan deze zeer juiste uitspraak wordt men in de geschiedenis der Zending elk oogenblik herinnerd.

Er zijn er b. v. nog altijd velen, die meenen, dat van eigenlijken Zendingsarbeid vóór het begin dezer eeuw nagenoeg geen sprake kan zijn, en dat vooral de oude Gereformeerde kerken in de Nederlanden zich met de zending hoegenaamd niet inlieten; dat eigenlijk de vaderen zich om de heidenwereld, die nog wel onder hun bereik allereerst lag, weinig of niet bekommerden.

Nu geven we toe, dat op groote schaal de Zending eerst in onze eeuw is begonnen, waartoe dan ook de groote ontdekkingen en de nieuwe middelen van gemeenschap de mogelijkheid verstrekten. Men denke slechts aan Afrika. Ook is 't waar, dat de vorige eeuw, althans wat Nederland betreft, een ver van aanlokkelijk beeld vertoont, wat Zending en Zendingsijver betreft. Leerzaam is het b. v. als men leest wat een man als Martinet, een echt achttiende-eeuwer, dienaangaande zegt in zijn »Historie der wereld." Heel de 18e eeuw is trouwens in onze geschiedenis niet om op te roemen, en met het verval der kerk en de opkomst van het geloof in „God, deugd en onsterflijkheid" hield de stilstand en achteruitgang op 't gebied der Zending gelijken tred.

Doch in de dagen toen de kerk des Heeren in ons land anderen kerken ten voorbeeld was; den tijd waarin de mannen leefden bij wie al wat Gereformeerd heette, ook in den vreemde, ter school ging; de dagen van geloof, was er ook kracht en die kracht toonde zich ook in wat men deed voor de Heidenwereld. Dat is zoo, al greep men soms naar verkeerde middelen. Ja, die zendingsgeest werd zelfs gevonden bij hen, die anders eer tegenover de kerk stonden dan met haar gingen, en zulks wijl de gezonde echt schriftuurlijke opvatting van het zendingsbevel des Heeren Christus degelijk werd gevat, en als algemeen aanvaard invloed oefende, ook op wie overigens in het streven der toenmalige kerk geen heil zagen. Men zou misschien 't meest naar waarheid kunnen zeggen, dat onze vaderen weinig deden, toen anderen evenveel of welbeschouwd nog veel minder, ja niets uit richten.

In het welbekende Brighton, in Engeland, oont op het oogenblik de eerwaardige oudendeling Edw. Storrow. Hij houdt zich, na eeljarigen arbeid in de heidenwereld, thans ezig met door zeer degelijke boeken en optellen de zaak der Zending, die hem levensaak blijft, te dienen, en onderscheidt zich als een man van bijzondere kennis en talent. Onlangs nu leverde hij een beschouwing over buitenlandsche Zending in de 17de en i8de eeuw. Aan dit zijn werk willen we een en ander ontleenen, o. a. wijl daarin ook op niet te vermaden wijze recht wordt gedaan aan de poingen, door de kerken onzes lands van ouds aangewend tot kerstening der ^heidenwereld. Storrow toont aan, hoe de Nederlanders vaak de voortrekkers en pioniers waren op 't Zendingsveld. Bovendien echter heeft hij op meer dan een punt een verrassenden en scherpen blik.

Ook deze schrijver erkent, dat de Protestantsche Zendingsarbeid onder de heidenen in deze eeuw tot een kracht en ontwikkeling kwam, waarbij de eeuwen die voorafgingen tamelijk diep in de schaduw staan. Maar, zegt hij, daarvoor waren drie redenen: De zwakheid en geringheid der kerken in de eerste tijden na de hervorming en nog later; de strijd tegen het pausdom, en het Evangelisatiewerk in eigen gebied en kolonie, dat vaak alle krachten in beslag nam.

De volkeren, die met de Reformatie meegingen en de nieuwe leer aannamen, hadden evenzeer als de kerken die onder hen ontstonden in den beginne zware tijden door te maken. De geestelijke strijd verwekte dien met het zwaard en de kerken deelden in den ongunst der tijden. Deze opkomende of pas gevormde kerken te vergelijken, wat kracht en beteekenis naar buiten betreft, met de tegenwoordige Protestantsche, is niet mogelijk. We moeten nooit vergeten dat ontzaglijk veel, wat we op elk gebied in de niet-Roomsche Christenheid van het heden vinden, eerst in de laatste honderd vijftig jaar in 't leven trad. Dr. Storrow trekt te dezer opzichte tusschen het Protestantisme van toen en van thans de vergelijking tusschen een plantje in Maart bij de ontloken bloem in Juh.

Godsdienst en staatkunde, toen onafscheidelijk saamgeklonken, hadden meest denzelfden strijd. Onze kamp tegen Spanje was een strijd tegen Rome tevens. De pogingen der Jezuïeten golden zoowel de vrijgeworden kerk als den aan Spanje en Rome ontworstelden staat. Hoe Spaanschgezind en Roomsch hier in de regel saamgingen, hoe Philips en het pausdom een van zin waren tegen de sketterij" en de »Geuzen'', is te bekend om het te herinneren. Ieder weet dat het in Frankrijk niet anders was; hoe in Engeland telkens van Roomsche zijde alles werd beproefd om 't verlorene te herwinnen, ook in den staat, Eindelijk bewijst de godgeleerde literatuur dier dagen hoe de kerk, die in Rome de dwaling als 't ware belichaamd vond, zich daartegen uitsluitend keerde en weerde — men denke slechts aan onzen Catechismus. De Gereformeerde en andere Protestantsche kerken hadden destijds alle kracht noodig, om zich staande te houden tegen den »meedoogenloozen, niets ontzienden en machtigen vijand", zooals Storrow zegt. Dies was het hun nagenoeg'onmogelijk bij den verdedigingsoorlog nog den aanvallenden te voeren. HOOGENBIRK. voeren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen