Gereformeerde prediking.

TWEEDE REEKS.

VI.

Bestanddeel van Gereformeerde predikatie is alzoo, behalve de uitlegging van het Woord, ook wel terdege de uiteenzetting en in verbandzetting van de waarheid, die in dat Woord ons geopenbaard wordt.

Wie het dogma van den kansel wil weren, vermoordt de kerk.

Ongetwijfeld heeft het gevoel ook zijn recht, en moet ook de verbeelding werkzaam gemaakt, en is het een stellige eisch dat de conscientie terdege geraakt en wakkergeschud worde, maar hoe breede plaats ge ook aan gevoel en verbeelding en conscientie in de predikatie inruimt, ze mogen nooit het helder inzicht, de klem der waarheid, het verstandiglijk doordenken verdringen.

We ontvingen een Openbaring, die Openbaring is in Belijdenis overgegaan, en beide Openbaring ea Belijdenis spreken ons redelijk bewustzijn toe en roepea ons verstand tbt werkzaamheid op.

We zijn denkende, zinnende, peinzende wezens, die niet leven kunnen buiten vaste begrippen, algemeene grondgedachten, omlijnde voorstellingen, en het zijn juist die grondbegrippen, die moedergedachten, die algemeene voorstellingen, die het dogma ons aanbiedt, en die we niet missen kunnen.

Laat de predikatie dit nu glippen, dan worden allengs die begrippen, gedachten en voorstellingen onzuiver, ze worden vervalscht, ze worden vermengd, ze raken verward, en de helderheid van het geloofsbewustzijn raakt in de gemeente te loor.

Er is dan in zulk een gemeente geen verweer. En straks dringen door boeken en geschriften van allerlei aard, of ook door nieuwe leden die er zich in vestigen, of ook door meetings en vergaderingen, allerlei andere, der Belijdenis vijandige, begrippen, gedt-chten en voorstellingen in de gemeente door, die als het zaad des ougeloofs worden uitgestrooid, en een algemeenen afval voorbereiden.

Predikatie van het leerstuk is daarom alleszins onmisbaar, en zulks niet ter loops ea in algemeenheden, maar zoo dat het hout snijdt, in de zaak inzet, en tegen twijfel en ongeloof wapent.

Haarklooverijen en spitsvondigheden blijven natuurlijk buitengesloten. Wie lust heeft aan het leggen van knoopen ia biezen, hoort op den kansel niet thuis; en wie zich verliest in allerlei afgetrokkenheden, waar geen sterveling iet^ van begrijpt, en die over aller hoofd heen gaan, veracht de gemeente Gods, en zou door den Heiland ter deure worden uitgewezen.

We bedoelen dus niets dat naar zulke haarklooverijen ook maar in de verte zweemt. Wat gepredikt moet worden strekt, om op het stuk van het dogma, de geesten vast te zetten, doorloopende lijnen te trekken, die ieder zien kan, stuur en richting aan het denken te geven, en alzoo in staat te stellen om God lief te hebben ook met heel zijn verstand.

Zulke prediking moet daarom ZEER geleerd zijn, met den nadruk op zeer. Niet •would be geleerd, niet mety^c/^if op geleerdheid, niet j(r/; yKgeleerd, niet /««^geleerd, niet öz/wgeleerd, niet zijn geleerdheid luchtend, maar zoo innig diep en zeer geleerd, dat er volkomen helderheid in glinstere; of om het beeld der voeding te nemen, zóó geleerd, dat het deeg volkomen doorzuurd, van alle klefheid ontdaan, zuiver gerezen en daardoor geheel verteerbaar zij.

Dus ook aangelegd op de hoorders.

Niet alle brood is voor allen dienstig. Er is zeer zwaar verteerbaar en licht verteerbaar brood. Er is brood voor kinderkens en voor de daglooners. Brood voor den gezonde en voor den kranke. En wie het leerstuk voor' een eenvoudige plattelandsgemeente ongeveer zoo behandelen ging als een professor dat op zijn college doet, zou geen brood maar steenen geven, en misschien voor zeer geleerd bekend staan bij zijn boeren, maar voor zeer ongeschikt bij zijn Zender.

Dat we hierop nadruk leggen is, wijl het opstellen van een breed leerstellig betoog vooral voor jonge predikanten zoo verleidelijk is. Zulk redeneeren op het papier gaat zoo gemakkelijk. Dat kost nauwlijks inspanning. Ia minder dan geen tijd is men er mee gereed.

Voor die verleiding is reeds meer dan één bezweken.

En dit heeft de prediking, helaas, bezwaard met-dat soort dorre, redeneerende vertoogen, waar de stroom des levens onder bevroor.

Dan kwam de gemeente op, en toch ze ging voor hart en hoofd weer even arm het bedehuis uit. Er ging geen kracht van uit. Hoogstens dat twee, drie onder de hoorders over een of ander punt aan het redetwisten raakten. Maar geen conscientie was verontrust, geen gevoel van liefde opgewekt, geen geloof geprikkeld, geen troost voor den strijd des levens opgedaan, geen inzicht verhelderd, geen overtuiging bevestigd.

De predikatie was gehouden, maar gepredikt was er niet.

Meest slechts op één dag 's weeks komt de gemeente saam. Dan volgen er weer zes lange dagen van strijd en moeite, van verzoeking en verleiding. En wat nut een prediking, die ons die zes dagen uitzendt zonder teerkost op den weg, met steenen in de male voor brood?

Dat rechtvaardigt natuurlijk geenszins het even verkeerd bedrijf, om de prediking der waarheid uit de predikatie weg te laten, en enkel op het gevoel te gaan werken. Wie dien weg insloeg, deed al even verkeerd.

Maar wel moet het dringen, om onvoorwaardelijk en onverbiddelijk al zulk dor betoog uit de predikatie te schrappen, en daarvoor in de plaats te stellen zulk een prediking der Waarheid, die overtuiging wekt, het inzicht verheldert, en tot belijdenis uitlokt.

Natuurlijk is dit veel moeilijker, eischt veel strenger inspanning, veel langer voorbereiding. Met halve geleerdheid komt ge daar niet toe. Alleen wie zelf voor zich zelven volkomen helder is, kan helder ook voor anderen zijn, en aan anderen de zaak helder maken.

Een eerste vereischte daartoe nu is, dat ge in elke predikatie hoogstens een e7ikel deel van een enkel stuk der waarheid uiteenzet. Niet heel een leerstuk. Niet twee, drie punten uit één leerstuk tegelijk. Neen, een enkel punt. En liefst nog van dat ééne punt slechts één onderdeel.

Dan hebt ge tijd. Dan hebt ge u niette haasten. Dan kunt ge volledig zijn. Dan concentreert ge de aandacht op één punt. Dan kunt ge dat punt uit het leven zelf opnemen, en in het leven terugbrengen. Afdalen in details. Het belangwekkend ea rijk maken.

Soms intusschen doet men juist omgekeerd. Het is of enkelen zelfs angstig zijn, dat ze stof te kort zullen komen, en ze halen er daarom eiken keer alles bij. Dit maakt dat ze in algemeenheden blijven hangen. Die algemeenheden gaan dan over het hoofd heen. Zelf onderzoeken ze niet dieper. En door gemis aan eigen studie kunnen ze de gemeente niet dienen.

Dit nu laat onvoldaan. Het eindigt met een gevoel van verveling te wekken. En wat het ergste is, het brengt de gemeente geen stap verder, maar laat ze staan, v, 'aar ze stond.

Er moet ook wel een saamvattende prediking der waarheid zijn. Anders zou de eenheid voor het besef teloor gaan.

Maar die saamvattende prediking moet de Catechismuspredikatie geven. Die doorloopt in 52 Zondagen heel de belijdenis der Waarheid. Doch die prediking ontleent dan ook juist én aan dat saamvattende, én aan de geregelde orde, én aan zijn gebondenheid aan de uitspraken van den Catechismus, haar eigenaardige bekoring.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen