Buitenland.

Pobedonoszevv over de de­ Rusland. mocratie.

De procurator van de Heilige Synode der Grieksch Orthodoxe kerk Pobedonoszew heeft opnieuw een geschrift in de wereld gezonden dat blijk geeft van groote bekwaamheid en van diep denken. Onze lezers zullen zich nog herinneren op welk een talentvolle wijze de procurator der Heilige Synode en opvoeder van den Czar de houding der Russische regeering tegenover de niet Grieksche kerkelijke gemeenschappen aanneemt. Deze worden toch geduld, ja ook wel beschermd, zoo lang zij geen propaganda maken voor hunne van de Grieksche kerk afwijkende belijdenis. Een Luthersch predikant mag het EvangeHe prediken, de sacramenten bedienen naar de belijdenis zijner kerk, maar waagt hij het om een persoon die vroeger tot de Grieksche kerk behoorde en tot de Luthersche overging, tot het gebruik van het Heilig Avondmaal toe te laten, dan wacht hem ontzetting uit zijn ambt of ook wel verbanning naar Siberië. Ja zelfs, wanneer iemand tot de Luthersche kerk behoord heeft, om daarna tot de Grieksch-Orthodoxe kerk over te gaan, mag aan zulk een persoon, wanneer hij van den gedanen stap berouw heeft, het Avondmaal niet in een Luthersche kerk uitgereikt worden. Doet men het toch, dan loopt de dienstdoend predikant gevaar om naar Siberië gezonden te worden. Deze dingen zijn door Pobedonoszew tegen de vertoogen van de Evangelische AUiantie verdedigd, door er op te wijzen dat Rusland het bolwerk geweest is dat Europa beveiligde tegen de invallen van woeste Aziatische volksstammen, dat het land alleen dat weerstandsvermogen bezat door zijne kerk, die de geheele natie bezielde en dat daarom die kerk nog moet beveiligd worden tegen de aanvallen van sectarissen, .opdat zij nog het Russische volk verweerkracht geven zou tegen de verwoestende machten die zich in het Nihilisme enz. openbaren.

Nu heeft de Russische leider, wiens invloed op den gang van zaken niet meer zoo groot is als vroeger, opnieuw een geschrift in de wereld gezonden, dat met de heerschende of schier algemeen geldende denkbeelden in kennelijken strijd is. In zijn „opmerkingen van een Russisch Staatsman" levert hij het betoog, dat de democratie niets anders is als de georganiseerde zelf zucht, bron van omkooperij en kwakzalverij; de vruchtbare bodem waarop zich de anarchie of de tyrannie van een persoon dié zich op den voorgrond weet te stellen, kan ontwikkelen.

Het parlementaire stelsel heeft volgens Pobedonoszew geheel fiasco gemaakt. „Machtspreuken voeren den boventoon in kiesvergaderingen.

Om gekozen te worden moet men beschikken over vermetelheid, een mengsel van brutaliteit en welsprekendheid en zelfs over vulgariteit".

Het is zoo goed als zeker dat hier Pobedonoszew Frankrijk op het oog heeft. Het parlementaire stelsel is daar een belaching geworden, doordat het om het half jaar een nieuw stel ministers noodig heeft.

Pobedonoszew maakt eene uitzondering voor Engeland en voor de Vereenigde staten van Noord Amerika; het parlementaire stelsel is daar geslaagd, dank zij de sterk ontwikkelde persoonlijkheid der Angelsaksers, de vastheid hunner oude instellingen, de flinke inrichting van hun familieleven en hun plaatselijk zelfbestuur. De schrijver had er Nederland bij kunnen noemen.

De zaken nader onderzoekende had Pobedonoszew tot de conclusie kunnen komen dat het Calvinisme zoowel in Amerika als in Engeland en Nederland oorsprong en waarborg is voor onze constitutioneele vrijheden.

Om een denkbeeld te vormen van hetgeen Pobedonoszew heeft tegen hetgeen de liberalist in deze eeuw belijdt willen we het volgende aanhalen: „Het geloof in abstracte beginselen is de algemeene dwaling van onzen tijd. In plaats van de gesneden beelden van oudsher, richten wij machtspreuken en algemeenheden op, zooals vrijheid, gelijkheid en broederschap; souvereiniteit des volks; openbaarheid; evohiüe; oorsprong der soorten; de strijd om het bestaan, enz. Wij verheffen die tot dogma's en vergeten de duizenderlei om.standigheden van het werkelijke leven, waarin die beginselen kunnen worden toegepast.

De begrippen: vrijheid, gelijkheid, broederschap bevatten wel in zich de eeuwige waarheid van de ideale zedenwet, — mits onverbrekelijk' verbonden met de begrippen van plicht en opoffering. Maar, op zichzelf, tot een formule gesmeed, worden ze weldra door het volk beschouwd als een belofte van eeuwig heil. Met het gevolg van een treurige ontgoocheling.

Het is alsof de Russische schrijver winst < 'tdaan heeft met de werken van Groen van Prinsterer.

Maar niet Groeniaansch is de uitlatin"-, dat men niet in de eerste plaats moet trachten vooroordcelen uit het volk uit te roeien, want verlichting en kennis maken het oordeel niet wijzer, den wil niet beter. Men ziet de onmetelijke waarde van inertie over het hoofd, die even nuttig werkt als ballast in een schip. Oppervlakkige denkers verwarren die kracht met onwetendheid en domheid, en toch is zij volstrekt noodig voor het welzijn der maatschappij.

Wij houden het er voor, dat verspreiding van de ware kennis en van ware wetenschap"niet anders dan nuttig zijn kan voor het volk. Pobedonoszew schijnt van oordeel, dat bijv. het Russisch volksgeloof dat de Czar eenmaal komen zal om een einde te maken aan zooveel ellende als er thans heerscht, de ballast is, die maakt dat het scheepke der Russische kerk niet omslaat. We houden ons er van overtuigd, dat in geen land ter wereld, Zuid-Italië niet uitgezonderd, het bijgeloof ten opzichte van heiligen,

beelden enz. sterker is, dan op het platteland

van Rusland. Deze ballast, die het Russische volk met zich mede draagt, maakt dat het geen verweer heeft tegen zoo menige secte, waarvan de leiders lijden aan godsdienstwaanzin. Men denke slechts aan de secte der wurgers, die in letterlijken zin dien naam verdient. Door die ballast heeft het Russische volk ook geen wapenen tegen de leeringen der nihilisten en blijft aan de Russische regeering niets anders over, dan om de roervinken op staatkundig en kerkelijk gebied onschadelijk te maken, door verbanning naar Siberië.

Meer kunnen we naar Pobedonoszew luisteren, wanneer hij betoogt, dat de oorzaak van de vele kwalen der westersche wereld is de zelfzucht. De Ptolemaeïsche wereldbeschouwing was geocentrisch (had tot middelpunt de aarde), de tegenwoordige is anthropocentrisch (heeft tot middelpunt den mensch). De hedendaagsche wijsbegeerte beschouwt den mensch als het middelpunt van het heelal, om wien alles bestaat. Wanneer zal een nieuwe Copernicus de betoovering verdrijven en bewijzen, dat het middelpunt niet ligt in den mensch, maar buiten hem, oneindig hooger?

Hier slaat Pobedonoszew den spijker op den kop. Maar wanneer wij God als het middelpunt aller dingen eeren, dan behoeven wij nog niet het absolute keizerschap als het toppunt van wijsheid te aanvaarden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen