Buitenland.

Duitschland. Oordeelvellingen over de afzetting van pastor Traub. Prof. Harnack een nieuwe Kerkvader.

Toen het bekend werd dat door het „SpruchcoUegium" de Keulsche predikant Jatho was afgezet, barstte in het liberale kamp een storm van verontwaardiging los, welke tot het kleinste btadje van Duitschland doordrong. Nu de predikant Traub door den Opperkerkeraad is afge eet en nog wel zonder dat hem pensioen werd toegekend, is de ontroering heel wat minder. Waaraan is dit toe te schrijven? In de eerste plaats aan het feit, dat pastot Traub zijn afzetcingsbul thuis kreeg, niet wijl hij van de belijdenis der Evangelische kerk afweek, maar omdat bij zich op buitengewoon smadelijke wijze tegen de bestuurscolleges van de Evangelische kerk had uitgelaten. „Religiose Verbrecben", ja zelfs „Gottlosigkeit" en andere dergelijke uitdrukkingen veroorloofde hij zich tegenover het „SpruchcoUegium" dat Jatho had durven afzetten. Wat ons betreft, wij hadden liever ge* eien dat de Opperkerkeraad zich niet gekrenkt getoond had over de scheldwoorden die Traub hem in het aangezicht wierp, maar hem had behandeld wegens zijn verregaande afwijking van de belijdenis zijner kerk.

Het ontbrak niet aan pogingen om critiek uitteoefenen op het vonnis dat over Traub gestreken werd. Zoo verweet de verdediger van Jatho, Baumgarten, den Opperkerkeraad, dat hij dch aan vijf onwaarheden bad schuldig gemaakt. In de Kreuzzeitung werd aanstonds daarop geantwoord, dat niet genoemd bestuur maar Baumgarten vijfmaal onwaarheid gesproken had. Ook werd den Opperkerkeraad verweten, dat hij, voordat hij 't veroordeelend vonnis streek, niet eerst een poging waagde om Traub door broederlijke terechtwijzing tot zijn plicht te brengen. Men verweet ook den Opperkeikeraad, dat hij Traub „harteloos op straat gezet had" door hem geen pensioen toe te kennen. Doch men vergeet dat er, toen Jatho afgezet werd, een „Jatofonds" werd gesticht en dat bij die gelegenheid gezegd werd, dat er geld genoeg was en dat er nog meer zou inkomen, om zulke predikers der vrijheid te bezoldigen.

Ook heeft de bekende Beilijnsche hoogleeraar Harnack tegen het tegen Traub uitgesproken oordeel in een uitvoerig geschrift gereageerd. Daarin betoogt hij, dat Traub geprikkeld was door de instelling van het SpruchcoUegium en door het vonnis dat dit over Jatho uitsprak. Hij was daardoor „gereizt" en „kopflos". Voorts wordt Traub geroemd als een „beproefd man", „een in zijn gemeente Dottmuud gewortelde eikenboom", die tot „de karakterkoppen van het Duitsche protestantisme in onze eeuw" behooren. Daarbij laadt de Berlijnsche hoogleeraar den schijn op zich, alsof hij een aanklacht tegen hemzelven wU uitlokken, want hij beschuldigt den Opperkerkeraad, dat hij „de gerechtigheid objectief verbroken" heeft. Ook heet het, dat Tranb's superintendent zich schuldig heeft gemaakt aan „ophitsende aanklachten, beschuldigingen en lasteringen" tegen Traub.

In een tweede hoofdstuk van zijn geschrift:

„Die Dienstentlassung des Pfarrers Lic Traub" zegt Piof. Harnack, dat tegenwoordig predikanten gedwongen worden „dingen te zeggen, waarvoor zij zich schamen moeten, omdat zij niet waar zijn en zij ze niet gelooven". Maar plotseling beweert de hoogleeraar, dat het eigenlijk toch zoo erg niet staat. Immers in Pruissen kan ieder naar zijn believen het Evangelie verkondigen. Slechts één ding ontbreekt er aan, en dat is de openlijke erkenning van dat feit. Want het is niet genoeg dat de Kerkbesturen gezegd heoben, dat de belijdenis geen „starre Icerwet" ii, het moet ook geoorloofd zijn bepaalde leeringen dtr belijdenis als onjuist te verwerpen; voor alles moet de dwang om bi] het bnUenen van avondmaal de apostolische geloofsbel^denit te gebruiken, opgeheven worden. Dat het daartoe komen zal, kan men op goeden grond hopen Immers is door de instelling van het „SpruchcoUegium" reeds uitgesproken „dat het bestuur der kerk niet van plan is de houding der predikanten in leeiquaesties te beoordeelen volgens documenten van het verleden, maar volgens de groote lijnen van het Evangelisch geloof." Daarna koiut Harnack weder tot de zaak Traub en beweert, dat deze prediker vooral doordat hij gedwongen werd de apostolische artikelen te gebruiken, tot zijn agitatie gebracht werd. „Een landskerk wordt in haar levenskracht bedreigd, wanneer zij jaar in jaar uit predikanten die het vertrouwen hunner gemeente bezitten, uitwerpt". Daarop volgt dan de vermaning, dat men zich niet tot booze agitaties moet laten verleiden. „Wij leven niet in een tijd van achteruitgang, maar in een van steeds langzamen vooruitgang, waarin door menigen ernstigen misgreep het geduld op zware proef gesteld wordt".

Zij, die door uitlatingen van den Berlijnschen hoogleetaar op het terrein der Bijbelcritiek, meenden dat zijn sympathieën meer naar de rechterzijde in den kerkelijken strijd uitgingen, zullen door dit geschrift wel teleurgesteld zijn. Reeds wordt Harnack door het kerkelijk liberalisme begroet als „de nieuwe kerkvader, die eene nieuwe kerk zonder belijdenis stichten zal". En toch zal Harnack moeten erkennen, dat wanneer de beUjdenis der kerk wordt afgeschaft, de landskerk uit elkander spat; de kringen der geloovigen zijn zoozeer in spanning, dat er voor velen maar één woord noodig is, om een uittreden in massa te doen plaats hebben.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen