Uit de Pers.

In Be Harp, maandblad tot bevordering van de toonkunst onder de Christenen in Nederland, wordt door een deskundige over het orgel in de Nieuwe Zuiderkerk te Rotterdam het volgende geschreven:

We dachten aan Salomo's heerlijken tempel, toen we op vriendelijke uitnoodiging van den heer H. Bos Rzn, 22 Maart 1.1. het schosne Godshuis betraden, hetwelk, grootdeels geschonken door voornoemden heer, in betrekkelijk korten tijd is verrezen aan den Westzeedijk te Rotterdam.

Dé - buitengewoon rijke uitvoering van, ja, alle details maken het geheel tot iets ongewoons, voor onzen practischen, soberen tijd bewonderenswaardig, overbluffend.

Teakhout, marmer, koper, wedijveren hier om den voorrang. Imposant zijn b.v. de Beiersch gepolijst graniet hoofdkolommén, dragende het dakgebint, kostbaar en artistiek de gedreven electrische kronen, welke bij avond een zee van licht uitstroomen. Spreekgestoelte en doopvont met zilver bekken, kunstig besneden en gebeiteld; bewonderensvvaard de voorlezerskatheder, voorstellende: urlen, symbool van wijsheid dragende de wereldbol, waarop een jonge arend, teeken van jeugdige kracht, met uitgespreide vleugels, waarop de Bijbel ligt; rijk de vloerbedekking en de aanwending van.marmer voor balustrade-afdekking.

Maar bovenal, wat voor een kerkgebouw een eerste vereischte is, een goede acco\istiek; wanneer ttc het ijebouw rondzien, verraden verbichillonde hoedanigheden, dat de bouwmeester zich hierop speciaal heeft toegelegd, wat ons dan ook ten slotte, na het orgel, het meest interesseerde; immers we weten allen, dat vele onzer kerkgebouwen hieraan laboreeren; temeer verdient de bouwmeester dus lof, welke geen moeite en kosten te groot heeft geacht inwendige vorming en inrichting van het gebouw zoo te construeeren, dat vrijwel het hoogste is bereikt geworden, temeer, wpur een orgel in deze kerk geplaatst is van zoo'n imposanten, alles overtreffendèn opzet en constructie, , dat we genoodzaakt zijn het in bijzonderheden te bespreken.

Door een vorstelijke gift van een gemeentelid daartoe in staat gesteld, toog men' "r op uit en bestelde een elec.-pneum instrument vanr4 klavieren, w.o, 3 in zwelkast en vrij pedaal, bij de firma Walcker & Co., Hoforgelbaumeister te Ludwigs burg, volgens de plannen van de H.H. Bos en Besselaar, de laatste organist der kerk; het front ontwierp de architect, de heer Tj. Kuipers te A'dam, tevens bouwmeester der kerk.

Voorbespreking en samenwerïang tusschen architect en orgelbouwer hebben tot resultaat gehad een bijzonder gunstige situatie van ruimte en indeeling, waardoor orgelwerk en toon tot het meest volmaakte uitkomt.

Zoo ontstond het enorme werk, het grootste van Nederland, bekleed met een sierlijk omhulsel in Indisch teakhout. Bazuindragende engelen, schoon uitgewerkte ornamenten en figuren in mooien stijl, machtig pijpwerk, houdend 90 pCt. tin, en dit alles rustend op keurig gebeeldho.un-de Egyptische steen, geven iets zeer voornaams te zien. Toch verraadt het front, vanuit het kerkruim opziende, niet, wat uitgebreid werk achter sierlijk bewerkt glintwerk verborgen is. Men wordt < ; r dan pas van bewust, als het orgel zijn machtige stem laat hooren. Gezegd glintwerk maskeert prachtig de jalousiën van 2e en 3e manuaal, welke gro.'^eels boven het front uitsteken.

Het pijpwerk van het 4c manua, ii (echowerk) is vervat in een gewapende betonkamer met 22 meter lang kanaal, loopende boven het plafond en.mondt uit in een plafondrozet aan het einSe van het gebouvv; bovendien aan het begin en aan het einde voorzien van elec. pneum. werkende jalousiën; door deze inrichting komt als 't ware de toon van uit de vert; aanruischen. Het spreekt vanzelf, dat de kapconstructie, welke h.t gewicht van het b.ton schalkanaal moet dragen, van bijzondere constructie is. Dit, wat het algemeene aangaat.

Voor de windvoorziening werken in aparte, goed geïsoleerde kamer, 2 afzonderijke ventilatoren, makende 1300 slagen, gekoppeld aan 2 electrische motoren van 2 P. K.; hier vinden we ook de beide dynamo's voor de zwakstroomleiding.

Zes magazijnbalgen, de wind betrekkende uit 2 groote reservoirs met 130 m.ïil. opgang, voorzien de verschillende laden resp. voor Man. I m.et 90 m.M., de tongwerken Man, II:110 rn.M., overigens 90, Man. III enlV 90 en pedaal 95 m.M.

De dispositie omvat 75 registers, 76 nevenregisters, 79 knoppen voor aut. pianopedal, 15 combinatietreden met 8 oplossers, 3 jalousictreden, 1 general crescendo (rolzweller), 440 knopjes voor vrije combinaties, totaal 697 registers, knoppen en treden, en dat alles geconcentreerd op zegge één speeltafel. De lezer kan zich dus eenigermate een voorstelling maken, welken aanblik dit kunstwerk op zichzelf al oplevert; geen wonder dus dat alleen dit apparaat 800 K.G. weegt. Toch zjet het er niet plomp uit, integendeel, keurig snijwerk en artisiieke afwerking in gezellige omgeving geven aan het geheel iets huiselijks, want aan beido zijden, geheel vrij, naast het orgel zijn kamertjes gemaakt, waarvan één, keurig getneubeld, dient tot zitkamer, terwijl in het andere speeltafel, electr. schakelborden en apparaten zijn ondergebracht.

Opgemerkt dient nog te worden, dal de toetsen door electr. draden aan de windladen verbonden zijn; door het neerdrukken van een toets worden een aantal contacten gesloten, die de daarbij komende magneten in de electr. pneum. rails in beweging zetten, daarna wordt die kracht in luchtdruk omgezet, die vervolgens de pijpvcntielen bewerkt. De afstanden bedragen van speeltafel naar windladen: voor manuaal I 15 meter, .nianuaal II 16 meter, manuaal Til 23 met< ; i-, pedn--.' 15 meier en echowerk 32 meter.

Zien we verder de specltafelkamcr. rond, dan bemerken we 2 teakhouten kasten, waarin vervat de pneum. electr. koppelingen en de i)ij-of nevenregisters. Voor dit bedrijf is de besproken zwakstroom noodig met 23 volt spanning. Voorts zijn benut 11150 contacten en 315Ö0 meter kabeldraad.

We vinden hier ook de inschakclaar voor de electr. kachel, welke, staande in het echowerk, dit werk, hetwelk volkomen geïsoleerd is, op temperatuur moet houden; een apparaat (electr. afstandsthermometer) is ook aanwez g om direct den warmtegraad in het echowerk te controleercn, benevens een vochtmeter voor het kerkruim.

Alle mogelijke practische en luxe inrichtingen zijn vertegenwoordigd. Zoo is ook sanwezig een 2-persoons lift, ten dienste van den organist, om het vermoeiende trappenklimmen uit te sparen.

Wandelen we verder, dan valt steeds de rijke uitvoering op, inwendig, van het orgel, teakhout paneelwerk, overvloedig electr. licht, breede trappen en gangen.

We zien de sub-en supre één octaaf uitgebouwe windladen, de 300, vetlal enorme pijpen van h.t pedaal, vervolgens de 1245 pijpen van het Ie manuaal, betreden door de 7 c.M. dikke zwelkast het compartiment van het 2e manuaal met zijn 1819 pijpen. Hooger gaande zien we nog, wederom in zwelkast, het pijpwerk ten getale van 1218 stuks van het 3e manuaal.

Het spreekt vanzelf, dat door de aanwending der electr. pneum. tractie van regeer-en speelwerk weinig Ie zien valt. We wringen ons langs een staande ladder door een nauwe zolderopening en staan dan, direct onder het dak der kerk in de uimte voor het echowerk.

Opvallend is, behalve het pijpwerk (833 stuks, het geheele werk omvat 5415 pijpen), het hier geplaatste klaviertje, voor het gemakkelijke stemmen van de fernwerkpijpen. Men behoeft dan nooit van n naar de speeltafel te loopen. Keeren we ons, an zien we door de jalouzien in Jret 22 meter ange schalkanaal, waar een man zich gemakkelijk an bewegen.

Intusschen heeft de heer Besselaar zich gezet tot het uitvoeren van een improvisatie, om ons de iverse schoone stemmen te laten bewonderen, beevens het majestueuse volle werk.

Duizendvoudig zijn voorts de mogelijke klankcombinaties, welke de uitgebreide dispositie beevens de ontelbare andere apparaten toelaten.

Waarlijk is hier een werk samengesteld', öat zijn edergade, hier te lande, niet vindt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen