De beteekenis der wetsidee voor rechtswetenschap en rechtsphilosophie - pagina 58

57 inderdaad opgeheven. Het dwang-element is, gelijk Binder zelf toegeeft 16), allereerst in de empirische werkelijkheid ontdekt, waar achter het recht immer de mach t staat. Om dezen dwang als redelijk te begrijpen, moest zij als element in de rechtsidee zelve ingaan, om later weer als "Vernunftgebot" van uit de rechtsidee in de werkelijkheid geprojecteerd te worden. Maar de verhouding tusschen rechtsidee en rechtsbegrip is in dezen geheelen gedachtengang zelve met een innerlijke antinomie belast. De rechtsidee als functie der objectieve Vernunft schept het recht en dient tegelijk als beoordeelingsprinciep van het recht. Maar zulk een dubbele relatie tusschen rechtsidee en positief recht is logisch absurd. In Hegel's dialectiek verwerkelijken zich de ideeën zelve in de realiteit en zetten hierin zelve haar antithesen, om ze weer in synthesen "op te heffen". Maar Binder heeft Hegel's ideeën-immanentie uitdrukkelijk verworpen. De idee wordt zelve nimmer empirisch, maar blijft in de ideëele sfeer der vrijheid. Hoe kan dan uit die idee het empirisch positief recht, dat toch louter "zin", "Bedeutung" is, ontstaan en tegelijk de dualiteit tusschen rechtsidee en positief recht gehandhaafd blijven, zich openbarend in de tweede functie der rechtsidee a ls beoordeelingsmaatstaf van het positieve recht? Deze antinomie kan Binder's idealisme niet oplossen, ja zelfs geen dialectische schijnoplossing kan het bieden, daar het uit Hegel's wijsbegeerte juist het meest essentieele element, de immanentie der ideeën in de werkelijkheid, heeft geëlimineerd. En in een tragische monotonie sleept de eene antinomie de andere na zich. In zijn beschouwing over de verhouding van dwang en vrijheid schrijft Binder, dat de werkelijkheid des rechts niet ligt in een pos itieven rechtsplicht, maar in "de macht van den staats-arm, die den schuldenaar aangrijpt en zijn wil met de onbuigzaamheid van zijn dwang tegen den wederspannige doorzet" 17). Rechtsplichten daarentegen bestaan niet. Alle plichten, die het individu tegenover de rechtsorde heeft, zijn niet geworteld in het positieve recht, maar in het zedelijk bewustzijn, in de zedelijke vrijheid. "Deshalb gerade bestehen Pflichten gegenüber dem Recht, lieszen sie sich nicht auf das Gewissen, auf die eigene Vernunft des Individuums gründen, sie wären a ls Pflichten überhaupt nicht zu begründen" 18) . Uit het recht als zoodanig verva lt dus het plichtsbegrip, daarmee valt zijn normatief karakter met alle normatieve categorieën van toerekening, schuld etc. Slechts als zedelijke categorieën zijn ze weer in het recht te brengen. Maar tegelijk blijkt nu ook, hoe hij Binder het recht als zoodanig in de natuurwerkelijkheid is blijven steken. Zijn geheele machtstheorie, waarin hij zich als aanhanger der conservatieve staatsopvatting uitdrukkelijk bij Erich Kaufmann en Hegel aansluit, is gebaseerd op de empirische zinnelijke machtsmiddelen van den staat, op causalen dwang jegens den wederspannige. Dat deze natuurwerkelijkheid dan weer door

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen